Ukrayna’daki savaş nedeniyle artan gıda ve enerji fiyatlarının Afrika’da “toplumsal huzursuzluğa” yol açabileceği konusunda uyardı. Bölgede hâlihazırda devam eden çatışmaların gıda krizi nedeniyle şiddetlenmesi bekleniyor. Wagner başta olmak üzere Afrika’da faaliyet gösteren paralı askerlerin etkisi ise çatışmalarla birlikte artıyor.
Afrika’daki birçok ülkenin ekonomisi, geçen yıla göre daralma yaşadı. Artan tahıl ve yakıt maliyetleriyle daralmanın artarak devam etmesi öngörülüyor.
Uluslararası Para Fonu’nun (IMF), Afrika için hazırladığı yıllık raporunda, “Ukrayna’daki savaş, bölgedeki gıda güvenliğini baltalayabilecek, yoksulluk oranlarını artırabilecek, gelir eşitsizliğini kötüleştirebilecek ve muhtemelen toplumsal huzursuzluğa yol açabilecek enerji ve gıda fiyatlarında keskin bir artışı tetikledi” ifadeleri yer aldı.
2021’de Afrika ülkelerindeki GSYİH büyümesinin yüzde 4,5 olduğunu belirten IMF, daha önceki yüzde 3,7’lik tahmininde yukarı yönlü bir revizyon olduğunu, ancak bunun 2022’de yüzde 3,8’e gerilemesinin beklendiğini açıkladı.
Raporda, “Savaş, Covid-19 pandemisinin sosyal ve ekonomik etkileri, birçok ülkedeki güvenlik riskleri ve iklim değişikliğinin getirdiği zorluklar, bölgedeki zorluklarla birleşerek önemli politikaları etkiliyor” denildi.
IMF’nin Afrika Ofisi Başkanı Abebe Aemro Selassie, gıda ve yüksek yakıt maliyetlerinin ikili etkisinden “çok endişeli” olduğunu söyledi. Selassie, “Bu, en yoksulları vuran bir şok. Akaryakıt fiyatlarındaki artışlar ulaşım maliyetlerini besliyor. Mal ve hizmet sağlayan insanlar artık daha yüksek girdi maliyetleriyle karşı karşıya kaldıkları için fiyatlarını artıracaklar” yorumunda bulundu.
Birleşmiş Milletler’in (BM) 8 Nisan’da yaptığı açıklamaya göre, Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından izlenen gıda fiyatları şubat ve mart ayları arasında yüzde 12,6 artarak endeksin başlatıldığı 1990’dan bu yana en yüksek seviyelerine ulaştı. Bir önceki rekor ise 2011’de kırılmıştı.
EKONOMİK KRİZ GÜVENLİK AÇIĞI YARATIYOR
IMF raporu ile bölgedeki tahıl fiyatları gündeme geldi. Afrika, buğday tüketiminin yüzde 85’ini ithal ediyor. Tanzanya, Fildişi Sahili, Senegal ve Mozambik başta olmak üzere bazı Afrika ülkeleri, buğday tüketimi için diğer ülkelere bağımlı durumda.
Sahel ülkeleri olan Madagaskar ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde fiyat artışları nedeniyle gıda güvensizliği ve çatışmaların giderek yükseldiği kaydedildi. Mart 2008’de Afrika’da yaşanan gıda krizinde de isyanlar çıkmış ve çatışmalar meydana gelmişti.
Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Başkanı Qu Dongyu, 2008 yılındaki gıda, yakıt, gübre ve ulaşımdaki fiyat artışlarıyla şimdiki arasında paralellikler olduğunu söyledi. Ancak Covid-19 salgınının ve Ukrayna savaşının bugünkü ağırlaştırıcı etkisinin de altını çizdi.
IMF yetkilisi Selassie ise 2008 kriziyle karşılaştırıldığında, 2022’de Afrika ülkelerinin mali durumu konusunda daha kötü olduğuna dikkat çekti.
Selassie, “2008-2009’da Sahra altı Afrika’da, şoku absorbe edebilmek için mali açıdan daha iyi durumda olan birçok hükümet vardı. Hükümetler daha fazla müdahalede bulunabilme esnekliğine sahipti. Bu sefer kamu borcu birçok ülkede olduğu gibi yüksekken, manevra alanı çok daha daraldı. Uluslararası toplumun, ülkeleri olabildiğince agresif bir şekilde desteklemek için adım atması gerekiyor” dedi.
AFRİKA’DAKİ PARALI ASKERLERİN ETKİSİ ARTIYOR
Afrika’daki devletler, bölgedeki silahlı çatışmalarda ordularının yetersiz kaldığını gördükçe paralı askerlerin sayısını artıyor. Rus paralı askerleri olarak da bilinen Wagner Grubu, bölgedeki bu açıktan yararlanarak Afrika’daki etkisini artırıyor.
Afrika’da faaliyet gösteren özel askerlerin sayısı, gizlice ve bazı durumlarda demokratik gözetim olmaksızın faaliyet gösterme eğiliminde oldukları için kamuoyu tarafından bilinmiyor. Ancak yaklaşık bin tanesinin Mali’de faaliyet gösterdiğine inanılıyor. Orta Afrika Cumhuriyeti’nde (CAR) ise yaklaşık bin 200 ila 2 bin Wagner askerinin bulunduğu tahmin ediliyor.
Paralı askerler, Afrika’daki eğitim, lojistik destek ve hatta savaş da dahil olmak üzere birçok hizmet veriyor. Ayrıca bazı politikacıların veya maden sahaları gibi özel yabancı yatırımların güvenliğini de sağlıyor.
Libya, Mozambik ve Sudan’da da yer alan Wagner’in yanı sıra Afrika’da farklı paralı asker grupları da yer alıyor. Kamerun’da Boko Haram gibi örgütlere karşı operasyon yürüten özel birlikler İsrail tarafından eğitiliyor. Somali ve Orta Afrika Cumhuriyeti’nde ise Fransız Scopex faaliyet gösteriyor. İngiliz Aegis Defence Services, Angola ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti de dahil olmak üzere 18 Afrika ülkesinde bulunuyor.
Bölgede hak iddia etmek isteyen silahlı grupların tehdidiyle karşı karşıya Afrika hükümetleri, özel askeri şirketlere milyarlarca dolar vererek taşeron ordular oluşturuyor. Ancak Wagner gibi büyük grupların bölgedeki kritik noktalara erişimi ve giderek güç kazanmasıyla hükümetler ile olan ilişkilerde de değişiklik gözleniyor. Bu nedenle Afrika’daki iktidarların geleceği, söz konusu paralı askerlerin geldiği ülkelere daha da bağımlı hale geliyor.
Kaynak: IntellStrategy
