Kısa süre önce Rusya ile Ukrayna arasında Donbas’da alevlenen askerî hareketlilik, şimdilik durdu. Peki, kriz aşıldı mı yoksa geçici süreliğine dondu mu? Bölgede yaşanan son gelişmeler nasıl okunmalı?
Nisan 2021’de Rusya-Ukrayna sınırında başlayan askerî hareketlilik duruldu. Ancak bölgedeki belirsizlik henüz ortadan kalkmış değil. İki ülke arasındaki gelişmeleri analiz eden uzmanlar, sınırda yaşanan gerginliği ‘dondurulmuş bir çatışma’ olarak nitelendiriyor. Bu nedenle Rusya’nın kontrolü altındaki Donbas’ta durum önemli riskler barındırmaya devam ediyor.
Uzmanlar, önümüzdeki günlerde iki ülke arasında çıkabilecek yeni risklere karşı, bölgenin dikkatle izlenmedi gerektiğini kaydediyor.
MİNSK PROTOKOLÜ KRİTİK ÖNEM ARZ EDİYOR
Ukrayna’nın Minsk Protokolünü dikkate almaksızın ülkenin doğusunda kontrolü yeniden sağlama hamlesinde bulunması, donmuş olan çatışmaların daha şiddetli şekilde başlamasına neden olabilir.
“Minsk Protokolü, 2015 yılında Rusya Devlet Başkanı Putin ve dönemin Ukrayna Cumhurbaşkanı Petro Poroşenko’nun imzalamış olduğu bir müzakere anlaşması.”
Ancak ülkenin yeni başkanı Zelenski 112 maddelik bu yol haritasına uyma konusunda oldukça isteksiz. Bu isteksizliğin nedeni, Ukrayna açısından bakıldığında Minsk Protokolü’nün uygulanmasında bazı zorlukların olması ve protokolde daha çok Rusya’nın yararına maddelerin yer alması.
Rusya açısından Minsk Protokolü, Kırım’ın statüsünde dair herhangi bir değişiklik içermeden sadece Ukrayna’nın Donbas bölgesine yönelik bir düzenleme öngörmesi ile öne çıkıyor. Yani Rusya, Kırım’ın ilhakını tamamlanmış bir olay olarak görüyor. Bu durumun tanınmasını sağlamaya çalışıyor. Öte yandan Donbas’a özel bir statü verilmesi yoluyla Moskova, Ukrayna siyasetinde belirleyici olma, kırılganlıklardan faydalanmayı sürdürmeyi hedefliyor.
RUSYA-UKRAYNA KRİZİNE DAİR OLASI SENARYOLAR
Uzmanlara göre en iyi olası senaryo için, Minsk Protokolü sorunsuz bir şekilde uygulanması şart.
Protokolün uygulanması, iki ülke arasındaki çatışmaların yeniden başlama ihtimalini ortadan kaldıracak. Ancak bu protokolün kısa vadede ve eksiksiz uygulanması şu an için mümkün görünmüyor. Bu durumda Donbas, eski Sovyet coğrafyasında doldurulmuş çatışmalar listesine giren alanlardan biri olacak gibi görünüyor.
Bir diğer senaryo ise, Minsk Protokolü’nün tamamen yok sayılması üzerine kurulu. Bu durum Rusya ile Ukrayna arasında doğrudan bir silahlı çatışma/savaş durumunun ortaya çıkması ihtimalini arttırıyor. Bu da Ukrayna için uzun zamana yayılacak bir siyasi istikrarsızlık sürecine işaret ediyor.
SİYASİ ÇÖZÜM YOLU
Sonuç olarak 2014 yılından bu yana devam eden Ukrayna krizinin siyasi çözümü, uygulanması güç adımlar gerektirdiği için dondurulmuş çatışma özellikleri gösteriyor. Siyasi çözümün sağlanamadığı dolayısıyla istikrarın tesis edilemediği çeşitli dondurulmuş çatışmalar, her an kontrolden çıkması muhtemel askeri çatışmalara işaret eder.
Bu nedenle Türkiye ve diğer uluslararası aktörler Ukrayna’daki gelişmeleri yakından izliyor.
Ne var ki son dönemde Avrupa güvenliği söz konusu olduğunda birlikte hareket edebilen, ortak değerler üzerinden vizyon geliştirip çok taraflı çözüm üretebilen inisiyatiflerin eksikliği hissediliyor.
Bu durum, Ukrayna krizini daha da riskli hale getiriyor.
Kaynak: IStrategy
