Merak Edilenler: Haftalarca Havada Kalabilecekken, Nükleer Enerjili Uçak Projeleri Neden Yapılmıyor?

Nükleer reaktörlerle çalışan uçaklar, teorik olarak yakıt ikmali yapmadan haftalarca veya muhtemelen aylarca gökyüzünde kalabilir.

National Interest, Defenceone, ClearDefenceNews’de yayınlanan bilgiler M5 tarafından çevrilmiş ve derlenmiştir.

1950’ler ve 1960’lar, Amerika Birleşik Devletler ve Sovyetler Birliği’nin nükleer altın çağıydı. Atomun gücünü açığa çıkarmak enerjide yeni bir çağ başlatmıştı. Pek çok yönden de bunu yaptılar. Bu ülkelerin nükleer enerjiden yararlanma kapasiteleri o dönemdeki ihtiyaç doğrultusunda neredeyse ülkelere sınırsız enerji sağladı.

Peki nükleer yetenekler havacılığı da dönüştürebilir miydi? Amerika Birleşik Devletleri ve SSCB kesinlikle öyle düşünüyordu. Hatta Tu-95LAL ve Convair NB-36H projeleri ile her ikisi de nükleer reaktörler taşıyan modeller üretti.

Sınırsız Menzil

Nükleer reaktörlerle çalışan uçaklar, teorik olarak yakıt ikmali yapmadan haftalarca veya muhtemelen aylarca gökyüzünde kalabilir. Tek sınırlamaları yiyecek, su ve pilot dayanıklılığı olacaktır. 

Fikir görünüşte basitti: mevcut uçak tasarımlarını kullanmak ve bunları geleneksel yöntemlerle değil nükleer güçle güçlendirilecek şekilde değiştirmek.

Ancak Amerikalı ve Sovyet mühendisler birkaç sorunla karşı karşıya kaldılar.

Nükleer tetikleme tam olarak nasıl çalışacaktı?
Bir nükleer reaktörün yarattığı muazzam miktardaki termal enerji küçük bir yapıda nasıl kontrol edilecekti?

İlk olarak, jet motorlarının basitleştirilmiş bir hali denendi.

Normal uçuş sırasında hava, sıkıştırıldığı, yakıt enjekte edildiği ve ateşlendiği bir jet motoruna girer. Bu durum geriye doğru itme kuvveti oluşturan ve uçağı ileriye doğru iten kontrollü bir patlama yaratır.

Nükleer enerjiyle çalışan bir uçakta hemen hemen aynı şekilde çalışacaktı.

Amerika Birleşik Devletleri ve SSCB’nin her ikisi de, bomba yuvalarında ağır reaktörleri barındırabilen, olağanüstü yükleri taşıyabilecek devasa uçaklara ihtiyaç duyuyordu.

Amerika Birleşik Devletleri’nde nükleer enerjili havacılık testleri 1955’in başlarında başladı. Test platformları değiştirilmiş bir Convair B-36 idi. B-36 şimdiye kadar yapılmış operasyonel askeri uçaklar arasında en uzun kanat açıklığına sahipti.

B-36, kanatların arkasında bulunan pervaneler ile itici konfigürasyonda düzenlenmiş, devasa altı motora sahipti. İçi boş kanat kökleri, kıtalararası uçuş için yakıt için ek alan sağlamak üzere yedi fit kalınlığındaydı. Daha sonraki B-36D modellerinden bazıları daha yüksek performansın kısa patlamaları için iki set yan yana jet motoruyla donatılmıştı ve bu da motor sayısını ona çıkardı.

Amerikalılar, mürettebatın radyasyona maruz kalmaması için B-36 gövdesinin ortasına 4 tonluk bir kurşun kokpit yerleştirdi. 5 kişilik uçuş ekibi, uçağın kurşunla kaplı bu kokpitine yerleştirildi. Ekstra bir önlem olarak kokpit pencereleri kurşun camla değiştirildi.

Teorik olarak başarılı olsa da; hem Amerikan hem de Sovyet deneyleri havada etkileyici değildi. Her iki ülkede büyük bir bombardıman uçağına işlevsel bir nükleer reaktör kurmuş ve test uçuşları gerçekleştirmişti. Ana platformlar da aslında oldukça başarılıydı.

Projelerin iptal edilmesinin ve rafa kaldırılmasının ise üç ana nedeni vardı. 

İlk olarak, uçaklarda bulunan nükleer reaktörler kauçuk ve benzeri şekilde izole edilmeye çalışılmış olsa da; uçağın bir arıza yaparak bir sivil yerleşim merkezine düşmesi ya da vurulup düşmesi sonucunda, uçağın düştüğü yerde bir nükleer patlama ile felaket yaşanması riskiydi. 

İkinci olarak mürettabatı korumak için tonlarca ağırlıkta kurşundan kokpit yapılması, uçağın bomba taşıma ve diğer kapasiteierini düşürmekteydi.

Diğer bir sebep nükleer (balistik) füzelerin üretilme projelerinin hızlanması oldu. Çok maliyetli bu uçakların maliyeti ile yüzlerce yüksek menzilli füzeler üretebilmeye başlandı. Ve böyle riskli bir uçak projesi yerine daha güvenli ve aynı caydırma etkisini yaratacak füze projelerine yönelindi.

Kaynak: M5