Kurdun kartalla etkileşim ve eşleşme modaliteleri ve “politik-kültürüyle” ayıyla eşleşme modalite ve “politik kültürü”, biri birinden; ölçek, kapsam, alan, aile/klan art alanları, beslenme türü, sair bakımdan farklıdır. Kurt kartalla eşleşirken işbirliği modalite ve bunları etkileyen “politik kültürü”, ayıyla eşleştiğinde bire-bir tekrarlayamaz. Kurdun kartalla etkileşimde ılımlı ve sabırlı, ayıyla etkileşimde sert ve mücadeleci olması elzemdir.
Gelişmiş ülke ileri düzey felsefe eğitiminde misalen anlatım, pek hoş karşılanmamaktadır. Misalen anlatmak, siyasi analizin belki en “düşkün” halidir. Misal ile anlatmak zorunda kalmak, esasen, zor meseleyi izahta tıkanıklık işaretidir. Tarihî, siyasî, siyasî-sosyolojik ve siyasî-felsefe yönünden genişliği nedeniyle elinizdeki çalışmada misalen anlatımın anlayışla izlenmesini istirham ediyorum.
KARTAL; YIRTICI, HAREKETLİ, AVINA ODAKLI, HIZLI VE ACIMASIZ…
Kartal; yüksek irtifalı yırtıcı kuştandır. Tekil hayvan olup yavrusuna az düşkündür. Besin zinciri, hareketli yiyeceklere dayalıdır. Canlı-kanlı, son derece hızlı hareket eden avları yakalamak için kartal, geniş bakış açısına, bir o kadar keskin göze sahip olmalıdır. Kartal gözünde insandakinden sekiz- on misli miktarda ve uzun mesafede net görüntü temin eden fovea bunun içindir. Kartal daha geniş alanı kontrol etmek daha fazla hareketli halde besin görmek için yüksek uçar. Kartalın geniş kanatları solunumunun destekleyicisidir. Tüm vücuduna yayılı hava keseciklerini sonuna dek doldurur, uçuş maliyetini en aza indirir. Kartal, uzun süreler açlığa dayanmasını sağlayan şekilde gıdasını sıkıştırıp özüte dönüştürerek vücutta depolar. Kartalın yüksek irtifada süzülerek uçuşu, aldığı gıdaları uzun süreli beslenmesinde tam dönüştürme gerekleri için destekleyicisidir. Yüksek irtifa, kartalın beslenme zincirinin devam ortamıdır. Kartal takatten düştüğünde tüy yolup pençe söküp gaga kırarak kendisini tamamen yenileyerek, yaşar.
KURT; SOSYAL, DAYANIŞMACI, AİLECİ, GELENEKÇİ VE DAİMA TEK EŞLİ…
Kurt; sürü hayvanı olup eşi ve yavrularına çok düşkündür. Eşi ve yavrusunu değil yemek, onlar için canını feda eder. Sürü halinde kurt, geniş alanları kontrol etmek, bu alanlarda hareketli besinlere dönük avlanmak için koku alma yeteneğine yaslanır. Burnunda çok yüksek etkinlikte, uzun mesafeden net koku ve ederini –niyetini- kapasitesini hissetmeyi temin eden oberaza bunun içindir. Kurdun pençeleri sivri ve güçlü, zeminden gelen titreşimde hissiyatı artırmak için içeri çekilebilir. Parmak araları perdeli olan pençe kurdun karda batmamasını ve suda yüzmesini destekler.
Kurt, kışın da rahatça avlanır. Pençeler; savaşırken yırtıcı, diğer zamanda tedbiridir. Kurdun arka ayakları ön ayakları izine basar. Lider kurt isterse, arkasındakiler tek bir iz bırakır, grup sayısını saklar. Kurt yükseklere hâkimdir, buradan gözetler, kuşatarak saldırır. Kulağı 16 km öteden duyabilir, nefesi aynı menzile mesaj iletir. 10-15’lik grup-kurt, yüzlerce km yayılır, haberleşir, avlanır. Kurt, insanın 40 misli koku alır. Kokuları, bu yolla, hedefinin hissiyatını ayrıştırabilir; kaçacak, saldırabilecek, korkmakta, vesaire. Kurt, ayağını sağlam toprağa basar, geniş yaşam alanını “damgalar”, bağlanır. Kurt, çürük toprağa, çöle ve tropik ormana girmez.
Kurt sosyaldir, dayanışmacıdır, ailecidir, gelenekçi ve daima tek eşlidir. Tropik orman hariç hemen her iklimde tutunur.
AYI; GÜÇLÜ, HANTAL, YENİLENMEYE UZAK…
Ayı; tekil hayvan olup ailesine az düşkündür. Ayı acıktığı ve zorda kaldığında aile mensuplarını yer. Ayı hem et (uzun kesici diş) hem ot (kısa azı) yer, dişleri buna göredir. Pençesini sabite halinde kullanır, kartal ve kurdun pençesi gibi hareketli mekaniği yoktur. Ayının görme sistemleri vasat, kulağı iş-görür, burnu iyi koku alır. Geniş alanları tarayarak yaşamaya yatkın değil, acıktıkça yayılır, yuvaya aşırı bağımlılığından yayıldıkça zayıflar. Yağlı ve yüksek kalorili yiyeceklere öncelik verir. Bu yüzden sıcaklık ve kuraklıktan hazzetmez.
Besinlerini hazmedip deri altı kalın yağ tabakasında saklar. Uzun kış uykusunda burada sakladığı enerjiyle idare
eder. Ayı kendini yenileme değil aynen sürdürmeye, sadece, hacmen büyümeye odaklanır. Deri altı sınırlı enerjisini iyi kullanmak için hep daha çok yüklenme ihtiyacı duyar. Az yüklenip daha yüksek kalorili (verimli) beslenmeye değil.
KARTAL ABD, KURT TÜRKİYE, AYI RUSYA’DIR
Bu üç siyasi sistemin kurucu ve işletici akılları, kartal, kurt ve ayıyla temsil edilebilir. Türk (kurt) siyasi sisteminin ABD (kartal) ve Rusya (ayı) ile eşleşme tarzları daha açık hale getirilmelidir. ABD ve Rusya küresel güçler olup dev olarak tanımlanırlar. Kuvvet parametreleri Türkiye ile mukayeseye elverişsiz, çok yüksektir. Rusya Türkiye’den, ABD ise Rusya’dan misliyle güçlüdür. Türkiye’nin ABD ya da Rusya ile eşleşmesi, bunlarla eşit / denk / benzer / özdeş / yakın çıkar temin etmesi yahut bunu dermeyan etmesi akıl dışıdır. ABD ve Rusya, Türkiye ile etkileşimlerinde, muhakkak ve er ya da geç daha çok kazananlardır. Kurdun kartalla etkileşim, eşleşme biçimi ve politik-kültürüyle ayıyla eşleşme biçimi “politik kültürü” birbirinden; ölçek, kapsam, alan, aile-klan, beslenme türü bakımından farklıdır. Kurt kartalla eşleşirken işbirliği tarzı ve bunları etkileyen “politik kültürü”, ayıyla eşleştiğinde birebir tekrarlayamaz. Misal, kartal, kurdun sürü dayanışmasını umursar ve düşük tutmak ister. Kartal kurttan tekil olarak istifade eder. Ayıysa kurdun sürüyle dayanışma derecesini düşürdüğünde kendi çıkarı da azalır. Bununla birlikte kurdun sürüsüyle yüksek/güçlü dayanışmasını kendi varlığına karşı risk görür. İster kartal ister ayıyla eşleşsin kurt, sürüsüyle, az ya da çok, er ya da geç kati biçimde ters düşer.
KAZANAN KİM, KURT MU KARTAL MI AYI MI?
Kartal kurtla eşleştiğinde kurda geniş alanlarda görüş, bunu en düşük maliyetle temin eder. Kartal kurtla eşleştiğinde kartal gösteren, kurt ayıyla eşleştiğindeyse kendi gösteren, ayı gösterilen konumundadır. Ayı kurtla eşleştiğinde uzun / uzak mesafelerde işbirliğine odaklanır. Ayı kurt sayesinde gezinmeksizin daha seyyal hale gelir. Kurt ise ayı sayesinde yakalanmış av esnasında daha güçlü/bitirici hale gelir. Ayı kurdun yükseğe tırmanma / görme yeteneğinden, sürüsünün geniş yayılımından yararlanır. Ayı, uzun / uzak mesafeleri / yuva bölgesine erişim koridorlarını kendi yaşam alanının zenginleşme ve güvenliği için kurt aracılığıyla denetler. Kurt ayı için yuva ve etrafının güvencesinde araç-mekaniktir. Sakin/sabırlı ayı, kurdu daima, sabırlı modundan çıkartıp sinirli/agresif hale getirmeye pek yetenekli ve gayretlidir. Yüksek ve sert yamaçta kartal avda avantajlı, görüş açısının hâkimi, düz satıhta kartal, görülen ve uçuş açısı müdahale edilebilir menzile girer. Kartal için kurt, yakalanmış avın öldürülme ve beslenme esnasında -karadaki kartalın en yüksek zaaf anıdır- bitirici güçtür. Kartal açık, ayı, kapalı/engebeli arazili yer avda kurda daha çok muhtaçtır.
Devamı M5 Dergisi Mart 2020 Sayısında…
