Toplum Analizinde Psikolojik İstihbarat ve Pratik

Psikolojik istihbarat bağlamında kitleler psikolojik bariyerlerinin birçok olayla test edilmesi girişimi ile karşı karşıya kalmaktadır. Günümüzde manası tam idrak edilmeden klişe olarak kullanılan kavramlar nedeniyle düşünce dünyasında savrulmalar yaşanmaktadır. İçi boşalan, ağırlığını yitiren kavramlar toplumun irtifa kaybetmesine yol açmakta, derinlik kaybolmaktadır. Kısaca kolay yönlendirilmeyen, oltaya gelmeyen,  kukla olmayan bireyler, büyük Türkiye’yi oluşturacaklardır.

İstihbarat faaliyetlerinin ilgi alanına giren, istihbarat birimleri tarafından incelenen ve araştırılan konular, psikolojik harekâtı da yakından ilgilendirmektedir.  Başarı beklenen her faaliyette olduğu gibi psikolojik harekâtta da başarı için zamanında, doğru olarak tespit ve temin edilmiş ve değerlendirilmiş bilgiye ihtiyaç duyulmaktadır. Psikolojik harekâtın başarısı, öncelikle ihtiyaç duyulan nitelikteki temel bilgiye bağlıdır.

Etkili bir psikolojik harekât ve yerinde bir toplum tahlili zamanında, devamlı ve ayrıntılı bir psikolojik istihbarat sağlanmasına bağlıdır. Zamanında ve doğru olarak yapılmış bir sosyolojik istihbarat ile hedef toplum tanınabilir ve ikna edici mesajların dağıtılması ile düşünsel bakımdan kitle hazırlanabilir. Yanlış ya da yeterli olmayan veri temel alınarak veya olgunlaşmamış istihbarat çalışmasına dayanılarak yapılan psikolojik harekât faaliyetinde hedef kitle yanlış değerlendirilebilir. Zayıf ve hassas noktalar tam olarak belirlenemez, temalar ve haberleşme vasıtaları yanlış seçilebilir veya uygun olmayan dağıtım teknikleri kullanılabilir. Psikolojik harekât icrası öncesi ihtiyaç duyulan bilgiler, genellikle açık ve gizli olmayan dokümanlardan elde edilir. Hedef toplumun tutum ve davranışlarını etkileyen hususlar ile sosyal, politik, ekonomik, psikolojik ve ideolojik çevre hakkındaki bilgiler içerir. Bunların çoğu gazete, dergi, incelemeler, yabancı radyo ve televizyon yayınlarından alınır. Psikolojik harekât istihbaratı hedef toplumların amaçları, imkân ve kabiliyet ile psikolojik harekât hassasiyetleri hakkında sahip olunan bilgi ve anlayışın bir ürünü olarak kavramsallaştırılabilir.

Psikolojik istihbaratın ilgi alanı ile önceliklerini genel olarak sıraladığımızda; hedef toplum/kitle ile ilgili aşağıda yer alan hususları kapsamalıdır;

Hedef Kitlenin Mevcut Sisteme Karşı Tutumu,

Şikâyetleri, Rahatsızlıklar, Mutsuzluklar,

Etnik yapı,

Onur kırıcı olaylar,

Hayal kırıklıkları,

Kullanılan lisan, lehçe,

Hassasiyetleri, toplumun sinir uçları,

Zafiyetleri, zayıf tarafları ve zayıf halka,

Problemleri,

Milli heyecanı,

Toplumun yumuşak karnı ve zayıf halkası ile kaşınacak sorunlar,

Duyarlı ve duyarsız olunan hususlar, sosyal sorumsuzlar, özgüven ve eziklik sendromu, yitirdikleri değerler ve kültür,

Din, eğitim, küçük düşürücü olaylar, siyaset vb. konulara bakış açıları,

Etnik, dinsel, mezhepsel, yaşam tarzları üzerinden bölünen halkın birbirine düşürebilecek kurguların senaryolaştırılma çalışmaları,

Niyet ve maksadı çok belirgin olan ve gün yüzüne çıkmış, beliren işaretlerin tahlili, kriz habercisi emarelerin tespiti,

Ülkenin milli ve manevi değerlerini zayıflatarak yozlaştırma ve toplum yapısını zedelemeyi hedefleyen Sivil Toplum Kuruluşlarının etkinlik seviyesi,

Birlik, dirlik arasındaki birleştirici güç ekseni etrafında toplumun toplanabilirlik seviyesi,

Nifak tohumlarına kin ve nefret, galeyana gelme süresi, şayia, dedikodu ile sosyal sorunları tetikleyen problemleri deşerek sorunlara bakış açıları ve yönelimi,

Bireylerin yaşam tarzına müdahale, gerginlik ve toplumsal kaos yaratacak girişimler,

Siyasetçilere bakış açısı ile siyasilerin toplum nazarındaki güvenilirlik durumu,

Vatandaşın güven duyduğu kurumların skalası,

Adalet, güven duygusu, adalet arayışları, düşünce özgürlüğü, bireysel veya kitlesel eylemlere yönelik tutumlar, toplumsal eşitlik algısı,

Gelir dağılımı çerçevesinde zengin fakir uçurumu,

Mitoloji, fal, astroloji merakı, hurafelere inanış,

Şehir efsanelerine itibar, dedikodu ve fısıltı gazetesinin etkinliği,

Sosyal istikrarın nasıl bozulacağını araştıran sorgulayan anket uygulamaları, Önemli günlere (milli ve dini) yaklaşımlar, saygı,

Medyanın ülke üzerindeki etkisi,

Kaosu körükleyebilecek açıklamaların tahlil edilmesi,

Dine yönelik tutum, tarikat geleneği, cemaat anlayışı, maneviyat, gelenek, öğretiler, kültürel inançlar, radikal unsurlar, fikri gruplar ve oluşumlara yönelim,

Toplumsal gerginliğin fitilini ateşleyebilecek girişimler,

Toplum katmanlarındaki çekişmeler ve paylaşım sorunları,

Sosyal doku ve katmanlar ile ortak paydalar, karşılıklı anlayış, saygı ve tahammül sınırları,

Kültürel değerler, çatışma noktaları, hayat tarzı, yaşam biçimi tercihleri üzerinden ayrıştırma, kışkırtma girişimleri,

Milli marşa katılım kapsamında; yürekten ve içten yüksek sesle söyleyebilme oranı, milli değerlere hassasiyet ve duyarlılık, törenlere katılım ve sahiplenme önemli göstergeler olarak incelenmektedir.

Psikolojik operasyonlar; kurgu ve senaryo için yukarıdaki tespit ve teşhislerin isabetli olması kapsamında toplumun adeta kılcal damarlarını gösterecek kadar MR çekmek için gayret ederler.

TOPLUM MÜHENDİSLİĞİNDE ANALİZ VE PSİKOLOJİK İSTİHBARAT KONUSU

‘Karar vericilerin ihtiyaç duydukları bilgiyi temin sürecinde, sosyolojik yansımalar, toplumsal boykot hassasiyetleri, halk dinamikleri nelerdir’ sorularına cevap arayan, olgulardan ziyade görüşleri inceleyen, kapsamlı analiz, şüpheci yaklaşım, sorgulayıcı ve inceleyici bakış açışıyla araştıran; toplumsal fay hatları, reaksiyonlar ve süreleri, suni gündemlere tepkileri, kurguya inanma oranları, toplumun doğru analizi, grupların hassasiyetleri ve zafiyetlerini tespit ve teşhis ederek yaşam biçimlerini çözmekten geçeceği teorik açıdan kabul görmektedir. Bu noktada teori ile pratiğin her toplum için uyuşmayacağını da hatırda tutmakta fayda vardır. Psikolojik istihbarat, bahse konu alanları ve muhtemel kurguları ve hikâyeleri inceler. Psikolojik İstihbarat ile ilgili çalışanlar, olayları 5N1K ekseninde geniş kapsamlı düşünebilen, entelektüel derinliğe sahip, analitik bakan, yüzeysellikten uzak, resmin bütününü görmek ve oyunu anlayabilmek için sabırla bekleyebilen, ön yargılı olmayan, profesyonel ve isabetli öngörülerde bulunabilen, strateji üretebilenlerdir. Bu alandaki en büyük tehlike ise ön yargılı yaklaşım, peşin hükümlü olmaktır.

Devamı M5 Dergisi Mart 2019 Sayısında…