Renkli Devrimler ve Tiananmen Öğrenci Olayları - M5 Dergi
Makaleler

Renkli Devrimler ve Tiananmen Öğrenci Olayları

Abone Ol 

4 Haziran 2019, 15 Nisan-4 Haziran 1989 tarihleri arasında Çin’de gerçekleşen Tiananmen öğrenci olaylarının 30. yıldönümü. 4 Haziran 1989’da Tiananmen Meydanı’nda gerçekleşen öğrenci olayları Çin yönetimi tarafından sert bir şekilde bastırılmış, bu durum ABD ve Avrupa’da büyük tepkiye neden olmuş, karşılığında ise Çin’e ağır ambargolar konulmuştur. 

Batı dünyası, Tiananmen öğrenci olaylarını büyük bir trajedi olarak görmektedir, dolaysıyla her yıl Batı dünyası, Tiananmen öğrenci olayları nedeniyle Çin’den bir özeleştiri, belki de öğrencilerden ve tüm dünya kamuoyundan bir özür beklemektedir. Çin yönetimi ise Tiananmen öğrenci olaylarının yıldönümleri de dahil olmak üzere yaşanan bu olayı hiçbir zaman gündeme getirmez, resmi bir açıklama yapma ihtiyacı dahi duymaz. Zira Tiananmen öğrenci olaylarının Çin için farklı bir anlamı bulunmaktadır.

Çin yönetimine göre Tiananmen öğrenci olayları yabancı gizli servislerin müdahalesi ile Çin rejimine karşı girişilmiş olan bir operasyondu. Bu operasyonun amacı Çin Komünist Partisi iktidarını devirmek ve o dönemde Doğu Avrupa’da başlayan bağımsızlık rüzgârlarının Çin’e ulaşmasını sağlamaktı. Zaten ilerleyen aylarda Berlin Duvarı’nın yıkılmasıyla birlikte Demir Perde’nin ortadan kalkması, Çin’i haklı çıkarmıştı.

O günlerde komünizme karşı Batı’nın büyük bir zafer sarhoşluğu içerisinde bulunduğu bir iklim hâkimdi. Bu nedenle Tiananmen öğrenci olayları da tek bir noktadan ele alınmıştı. Geçmişte Macaristan ve Polonya’da yaşanan ayaklanmalar konusunda daha önceden deneyimli olan Çin ise mevcut iktidara karşı dışarıdan kontrol edilen bir eylem olduğuna inanıyordu.

Yıllar sonra 2000’lerde ABD, Avrasya coğrafyasında bu tip halk hareketleriyle ülkelerde yönetimlerin değiştirilebileceği bir süreç başlattı. ABD’nin öncülük ettiği bu yeni sürece “Renkli Devrimler” adı verildi. Ukrayna, Gürcistan, Kırgızistan ve kısmen de başarısız olsa da Özbekistan’da bu planlar yürürlüğe sokuldu. 2006’da Myanmar’da ve 2008’de Çin’in Tibet Özerk Bölgesi’nde de denendi. Kısacası ABD’nin çok sonra başlatacağı Renkli Devrimler stratejisinin aslında ilk örneği belki de denemesi Çin’de yaşanan Tiananmen öğrenci olaylarıdır. Dolaysıyla Renkli Devrimlerin anatomisini anlamak için Tiananmen öğrenci olaylarının arka planının iyi anlaşılması gerekir.

TİANANMEN ÖĞRENCİ OLAYLARI

Çin’de özgürlük ve reform sembolü olan eski Parti Sekreteri Hu Yaobang’ın 15 Nisan 1989’daki ölümü, Çin’de şiddet dalgasının da başlangıcı oldu. Çinli öğrenciler, Hu’yu anmak için Tiananmen Meydanı’nda toplandılar. İlk etapta, sıradan bir anma toplantısıyken, ilerleyen günlerde bu toplantıların maksadı ve söylemleri değişmeye başladı. 4 Mayıs 1989’da öğrenciler, hükümetten politik ve ekonomik reformların hızlandırılmasını, anayasal özgürlüklerin garanti altına alınmasını, basın kanunun çıkarılmasını ve yolsuzlukla mücadele edilmesini isteyen bir bildiri yayınladılar. Masum başlayan anma toplantıları, giderek öğrenci gösterileri halini almaya başladı.

Parti Genel Sekreteri Zhao Ziyang öğrencilerin çizgisinde bir liderdi. Çin Komünist Partisi için temel sorun, yakında Pekin’de gerçekleşecek olan Gorbaçov’un da katılacağı tarihi Çin-Sovyet zirvesiydi. Bütün dünya medyasının bu tarihi zirve için Çin’de olması beklenirken, resmi karşılama töreninin yapılacağı Tiananmen Meydanı’nda rejimi eleştiren bir gösterinin olması, yetkilileri rahatsız etmekteydi.

16 Mayıs’ta öğrenciler açlık grevine girdiler. Giderek açlık grevine entelektüellerden ve gazetecilerden; hatta milyonlarca Çinli, ülkenin birçok yerinde bu gösterilere destek vermeye başladı. Giderek rejim karşıtı söylemlerin artması üzerine, konu Politbüro’da da tartışılmaların odağına oturdu. Bu hadiseler sırasında Çin yönetimi de “şahinler” ve “güvercinler” diye ikiye bölünmüş bulunmaktaydı. Deng Şaoping ilk zamanlarda, olayların diyalog ile çözümlenmesi gereğine inanmaktaydı. Diğer bir grup ise derhal olağanüstü hal ilan edilerek, sorunun çözülmesini istemekteydiler.

Devamı M5 Dergisi Haziran 2019 Sayısında…

Etiketler
Abone Ol 

İlgili Yazılar

Bir yanıt yazın

Abone Ol 
Back to top button
Close
Close