Bilinmeyenleriyle Savaş Gemisi tasarımı

Dünyanın belki de en disiplinli alanı gemi tasarlamaktır. Gemı tasarlayacaksanız eğer, fizik bilimine, kimyaya, psikolojiye, biyolojiye hatta tıbba bile vakıf olmalısınız. Makine ve elektrik mühendisliğinden elektroniğe, iletişimden mekaniğe, zırh / metalürjiden iklimlendirmeye kadar hepsini iyi bilmelisiniz. Hele savaş gemisi tasarlamak, başlı başına bütünlüklü ve stratejik bakış açısı, mevcudun alacağı şekil anlamında çok geniş bir vizyon ve ciddi bilgi birikimi gerektirmektedir.

Hayatında gemi tasarlamamış, gemi tasarımını fiilen ya da eğitim olarak görmemiş, günlük tersane gezisi dışında fiili işleyiş görmemiş, sadece ofis tasarlamış birinin anlamadığı konuda yazması garip gelebilir. Yaşadığım teknik ve kültür şokunu yansıtmak için bunları yazdım. Savaş dâhil gemi tasarlayan tecrübeli mühendisle ilk tanıştığımda, şunu öğrendim. Dünyada belki en çok-disiplinli alan, bu. Gemi tasarlayacaksanız, fizik bilimine hâkim olmaktan başka kimyayı iyi bilecek, psikoloji ve grup sosyolojisine, biyolojiye hatta tıbba bile vakıf olacaksınız. Makine ve elektrik mühendisliğinden elektroniğe, iletişimden mekaniğe, zırh / metalürjiden iklimlendirmeye kadar hepsini iyi bileceksiniz.

Gemi, hele savaş gemisi tasarlamak, başlı başına bütünlüklü ve stratejik bakış açısına, mevcudun alacağı şekil anlamında çok geniş bir vizyon ve ciddi bilgi birikimi gerektirmekte. Diğer tasarımlar için derecesi tartışılabilir ama savaş gemi tasarımcısı aynı zamanda elinde en iyi senaryo olan stratej demek. Daha önemlisi, savaş gemi tasarımcısı, mevcut savaş filosunun kabiliyetlerini milim geriletmeksizin, uyum ve işlevselliğini baskılamaksızın hareket etmek zorunda.

Tasarımcı, yeminine sadık hekim gibi olmalı. Havacı ya da karacı, denizi iyi bilmek zorunda olmayabilir ama gemi tasarımcısı için durum öyle değil. O hepsinin kesintisiz destekleyici olarak düşünmek ve gemi tasarlamak zorunda.

Gemi tasarımının kapsadığı süre ağır problemli; tasarımın kendi süresi, gemi inşa ve gemi kullanımı bir bütün. Yaklaşık 50 yıllık bir bütünlükten söz etmekteyiz. 50 yılı rakipleriniz ve maliyet yapınızla birlikte öngörme kapasiteniz yoksa tasarım yapamazsınız.

Dayanıklılık sadece malzemenizin değil tasarımınızın bütünüyle her şeye karşı dayanıklılığı belki en kritik parametre. Güvenlik konseptlerini, çatışma seçeneklerini, askerî diplomasiyi, bunların değişimlerini ve tasarıma yansıma gereklerini öngörebilmelisiniz. Karacı ya da havacı için bunlar nispi sabite kazanmış coğrafi parametrelerle yapılandırılır. Gemi tasarımcısının sadece ana-ülke coğrafyasına dayalı kalması düşünülemez.

Tasarladınız ve eşanlı olarak yeni bir buluş yapıldı. Tasarımınız çöpe gidebilir. Tasarımınız birçok ürün ve hizmete platform teşkil ettiğinden hem güvenilir kalıcı kalıplara hem de çok ciddi esnekliğe sahip olmalı. Yenilenmeye açık olması ayrıca şart.

Tasarımcı olarak bazı kısıtlamalarınız var, misal okyanus tabanlı çıkarları korumak zorunda değilseniz tasarım modalitesi esaslı değişmekte. İç-deniz ülkesi kabul edilmekteyseniz misal gemiyi kompakt ve düşük görünürlükte, hızlı seyredebilecek yetenekte inşa etmelisiniz.

Gemi tasarımcı olarak ülkenin genel ve mesleki eğitim düzey ve alacağı potansiyelleri iyi kestirmeniz lazım. Her bir gemi tasarımcısı aynı zamanda çok teknik ve karmaşık düzeyde insan kaynakları planlamacısıdır. Hata şansı sıfır olan insan kaynakları planlamacısı!

Mekanikleşme, elektronikleşme, dijitalleşme arttıkça bir yandan işletme maliyet düşüşü ve hareket kabiliyetleri yükselirken diğer yandan bilgi güvenlik problemleri sıçrama şeklinde artabilmekte. Gemiyi tasarlayıp yönetim karar-destek sistemlerini buna göre uyarlamalısınız. Geminiz bir yandan yüksek algı yetenekli algılayıcılarla en yüksek süratle çalışmalı -ki bu, sizin karar spektrumunuzu muazzam daraltıcıdır. Diğer yandan, seçenekleri genişletmelisiniz. Uydularla iletişim kurup sensörlerle hassaslaşan, aldatıcı iletişim ve hareketlerle ilerleyen bir sistemde insan beyninin vazgeçilmezlik ve liderliğini örseletmemelisiniz.

Gemi tasarımının kapsadığı süre ağır problemli; tasarımın kendi süresi, gemi inşa ve gemi kullanımı bir bütün. Yaklaşık 50 yıllık bir bütünlükten söz etmekteyiz. 50 yılı rakipleriniz ve maliyet yapınızla birlikte öngörme kapasiteniz yoksa tasarım yapamazsınız.

EN DÜŞÜK MALİYETLE SAVAŞ GEMİSİ İŞLETMEK

Yakıtından insan kaynağına, görünürlüğünden sudaki ses ve izine, bakım onarımdan yenilenmeye en düşük maliyet (!), tasarımınızın temel parametrelerinden biri olmalı. Burada yukarı çektiğiniz her maliyet ölümcül bir risk!

Gemi tasarımcı olarak ülkenin genel ve mesleki eğitim düzey ve alacağı potansiyelleri iyi kestirmeniz lazım. Her bir gemi tasarımcısı aynı zamanda çok teknik ve karmaşık düzeyde insan kaynakları planlamacısıdır. Hata şansı sıfır olan insan kaynakları planlamacısı!

Hepsini yaptınız ve tasarımınız mükemmel! Ya ülke gemi inşa ve yan endüstrileriniz, yazılımcılarınız, elektronikçileriniz, sonar vd. tedarikçileriniz beklentilerinizi karşılayabilecekler mi? Gemi tasarımcısı tümünü gözetmek, ülke gemi inşa endüstri becerilerini korumak, büyütmek ve geliştirmek zorunda. Ülke ölçekte beceri genişletme ve geliştirme her bir gemi tasarımcısı için sıkı mesuliyet sahası. Radarları, mikro elektroniği, ses fiziği, dinamiği saymakla bitmez, silahları da mükemmel bilmelisiniz. Sadece atışlarını değil, mühimmatını, patlama salınım/titreşimini, her birinin gram ağırlığını, ebadını, depolanma ve kullanımını, yıpranma şartlarını vs. bilen bir silahçıdan öte silahçı olmalısınız. Topun mermi gidiş yolu kadar namluya sürülene dek mekaniğinden güvenliğine “geliş yolunu” bir düşünün, gemi içinde! Gemideki silahların sadece basit taşıyıcı platformu değil onların namusu ve kaderisiniz. Denizaltı tasarlayacaksanız misal Akdeniz’in havadan yüksek görünürlüğü, suyun yapısını hatta suların akıntılarından sıcaklıklarına temizliklerinden ışımalarına dek iyi bilmelisiniz. Hava desteğinizi kestirmeli, hava savunma sistemlerinizin beklentilerini tam-dikkate almalısınız. Lojistiğinizi ve alabileceği formasyonu öngörebilmelisiniz. Hepsinden öte, savaş gemileri orduların büyük ölçekli güvenli nakil, yığınak ve korunmasının asli unsurudur. Savaş gemileri olmayan orduların güvenli yığınak yapması pek zordur. Savaş gemileri diğer kuvvetler için en güvenilir bekçilerdir.

Savaş gemisi tasarlayacaksanız yenilikçi olup bunu rakiplerinizden saklamanız gerekmekte. Bazı tasarımlar, barındırdıkları yeteneklerle birlikte sır olarak kalmak zorunda. Açık bir piyasadan hakça olsa bile kolayca şöhret sahipliğinden söz edilemez yani. Savaş gemi tasarımcıları, hayati sırları saklayarak çalışan ketumiyet abideleridir. Türk savaş gemi tasarımcılarını, onları besleyen vizyoner amirallerimizi, sırlarıyla ışıldayan gemi inşa sanayimizi gururla izlemekteyiz. Onların bizlerde yol açtığı teknik ve kültür şokunu yansıttıysak bu bize yeter.