İstihbarat ve Yapay Zekâ: Siber Dünyada Teknik Bir Değerlendirme
Günümüzde artık veri, “Çağımızın Petrolü” olarak nitelendirilmekte, veriden değer üretmek ve kullanmak için birçok yeni yaklaşım, metot, algoritma ve donanım geliştirilmektedir. Özellikle “Büyük Veri” teknolojileriyle yapay zekâ teknolojilerinin önü açılmış, yüksek hızlı hesaplama yöntemleri ve ölçeklenebilir donanım çözümleri sayesinde bugün inanılmaz boyutlardaki verilerin kısa sürede işlenerek veriden değer elde edilme ve bunların kullanılması aşamasına gelinmiştir.
Yapay zekâ teknolojilerinin gelişimi her geçen gün büyük bir ivme ile ilerlemektedir. Bununla paralel olarak geliştirilen yöntem ve metotlar da evrim geçirmekte ve yeni gelişmelere ışık tutmaktadır. Yapay zekâ teknolojileri kullanım alanı olarak günümüzde henüz çok geniş bir yer bulmuş olmasa da her geçen gün insan yaşamını doğrudan etkileyecek ve insana dokunan bir hale gelecektir. Bu kapsamda yapay zekânın kullanımı da çeşitlilik göstermektedir.
Genel olarak insanlığın faydası ve iyiliği için kullanılabildiği gibi, bu teknolojinin kötü niyetli kullanımı da karşımıza çıkmaktadır. Örneğin, tıp ve medikal alanda kalp rahatsızlıklarının teşhisi ve önlenmesi amacıyla kullanılabildiği ve insandan daha başarılı sonuçlar alınabildiği gösterilmiştir.[1]
Bir başka akademik çalışmada, halka ilişkiler kapsamında farklı diller kullanılarak iletilen müşteri görüşlerinin olumlu ya da olumsuzluk durumlarının değerlendirilmesinde ve iletilen görüşün sınıflandırılmasında etkin olarak kullanılabildiği gösterilmiştir.[2]
Havacılık sektöründe hava taşıtlarından elde edilen gerçek verilerin yapay zekâ teknolojileri ile işlenmesi sonucu sayısal ikizleri oluşturularak yakıt tüketimi ve performans modelleri elde edilmiştir.[3] Bu yaklaşımla matematiksel denklemler ile elde edilen hesaplamalardan çok daha etkin bir model geliştirilerek hava taşıtlarının tükettiği yakıtları daha önceden hava şartları ve diğer etkenleri de göz önüne alacak şekilde planlama yapılmasına olanak sağlayarak yakıt sarfiyatlarının oldukça önemli miktarlarda azaltılabileceği gösterilmiştir.
Kara taşıtlarında yapay zekâ teknolojileri kullanılarak [4] toplanan veriler ile sürücü davranış modelleri geliştirilmiş ve sürücülerin emniyetli sürüş kurallarına uymayan davranışları tespit edilebilmiştir. Bu model kullanılarak yakıt tüketimine sürücü davranışlarının etkisi ölçülebilmiştir.
Siber güvenlik alanında ise yakın zamanda oldukça yaygın olarak kullanılmaya başlanan yapay zekâ algoritmaları, bu alanda birçok saldırı ve korunma yönteminin değişimine neden olmuştur.[5]
Geleneksel yöntemlerin yerine akıllı ve otonom olarak kolektif hareket edebilen minik yazılım parçacıkları kullanılmaya başlanmıştır. Özellikle zararlı yazılımlar her geçen gün kendilerini gizlemede, hedef aldıkları sistemlerde aktive olduktan sonra kaos yaratmada ve zarar vermede gittikçe akıllı hale gelmektedir. Uluslararası siber güvenlik şirketlerince her ay yayınlanan saldırı raporlarında bu tespitleri görmek, gerçekte hiç de şaşırtıcı değildir. Teknolojik ilerleme ile doğru orantılı olarak yapay zekânın da hem iyi hem de kötü amaçlar için kullanılması oldukça düşündürücüdür. Etik değerlerin hiçe sayılarak geliştirilen ya da kullanılan yapay zekâ teknikleri, insanlığa fayda değil zarar getirecek, birçok alanda büyük yıkımlara neden olacaktır.
Unutulmamalıdır ki yapay zekâ en temelinde veri ve veriye dayalı teknolojilerin kullanımını zorunlu kılmaktadır. Günümüzde artık veri, “Çağımızın Petrolü” olarak nitelendirmekte olup, veriden değer üretmek ve kullanmak için birçok yeni yaklaşım, metot, algoritma ve donanım geliştirilmektedir. Ortaya atılan paradigmalar ve hesaplama yöntemleri büyük miktarda veriyi kolayca işleyebilme kabiliyeti kazandırmıştır. Özellikle “Büyük Veri” teknolojileri [6] bu alanda yapay zekâ teknolojilerinin önünü açmış, yüksek hızlı hesaplama yöntemleri ve ölçeklenebilir donanım çözümleri sayesinde bugün geldiğimiz noktada inanılmaz boyutlardaki verilerin kısa sürede işlenerek veriden değer elde edilme ve bunların kullanılması aşamasına gelinmiştir.
II. ÇAĞIMIZDA BÜYÜK VERİ VE İSTİHBARAT
Günümüzde artık istihbarat toplama ve değerlendirme yöntemleri teknik anlamda ileri teknoloji sistemler kullanılarak değil daha çok insan istihbaratı teknikleri kullanılarak gerçekleştirilmektedir. İnsanların gündelik yaşamında yaptığı her şey sayısal ortamda bir şekilde veri oluşturmaktadır. Bu nedenle geleneksel yöntemlerin artık yavaş yavaş terk edilmesi zorunluğu oluşmuştur. Geleneksel yöntemlerin yerine, bilimsel algoritmalara dayalı, büyük veri analitiği yöntemleri ve yapay zekâ teknikleri ile istihbarat oluşum döngüsü etkin biçimde gerçekleştirilebilmektedir.
Çoklu kaynaktan ve farklı formatlarda elde edilen verilerin en kısa sürede kıymetlendirilerek, füzyon teknikleri ile zenginleştirilerek elde edilen çıkarımlar sonucunda aksiyon alınması gerekmektedir. Bu gereksinim, günümüzde büyük veri teknolojilerini ve bununla ilintili olarak yapay zekâ teknolojilerinin kullanımını zaruri hale getirmektedir.
Devamı M5 Dergisi Eylül 2019 Sayısında…
