Türk – Yunan donanmasında MEKO-200 sınıfı fırkateynler

Türkiye ile Yunanistan, Doğu Akdeniz’de karşı karşıya. Yıllardır deniz hukukuna aykırı bir şekilde Ege ve Doğu Akdeniz’de genişlemeye çalışan Yunanistan’a, Türkiye artık dur diyor. Bu çerçevede de iki ülkenin donanmaları karşı karşıya geldi. Peki Türk ve yunan donanmalarındaki en ana güç olan firkateynlerin karşılaştırması nedir. Bu sayımızda bu dosyayı sizlere sunmak istedik.

Onlarca yıldır NATO çatısı altında müttefik olarak gözüken iki ülke olan Türkiye ve Yunanistan kritik konularda problemler yaşamaktadır. Bu problemlerin en büyüğü deniz yetki alanları konusunda yaşanmakta olup iki ülkeyi askeri çatışma eşiğine getirmiştir. Temel sorun denizlerde yaşanınca akıllara ilk olarak iki ülkenin donanmaları ve onların kapasiteleri gelmektedir.

Biz de bu yazımızda, iki donanmanın günümüzde en güçlü ve yüksek tonajlı savaş gemileri olan Meko-200 sınıfı fırkateynleri karşılaştırmak istedik.

16 Fırkateyn’e sahip Türk Donanması’nın 8 gemisi (4 Yavuz ,4 Barbaros sınıfı) Meko 200 sınıfı fırkateynlerden oluşmakta iken 13 Fırkateyn’e sahip Yunan Donanması’nın ise 4 gemisi (Hydra sınıfı) Meko 200 sınıfı fırkateynlerden oluşmaktadır. Türk Donanmasında Barbaroslar, Yunan Donmasında ise Hydralar filoların en genç fırkateynleridir. Bunları detaylı bir şekilde inceleyecek olursak;

Türk Deniz Kuvvetleri, 29 Aralık 1982 tarihinde, Ankara’da Blohm+ VossHowaldtswerkeDeutsche-Werft (HDW) ve Thyssen Rheinstahl Technik (finansmandan sorumlu) firmalarının oluşturduğu bir konsorsiyum ile dört adet MEKO 200 T firkateyn için kontrat imzalamıştır. Kontrat, Eylül 1983’de yürürlüğe girmiştir. Kontrat, ilk iki geminin Almanya’da inşası, son iki geminin de Gölcük Tersanesi’nde inşası için tersaneye malzeme tedariki, tersane personeline eğitim gibi kapsamları içermekteydi. Bu anlaşma ile hem Türk Deniz Kuvvetleri o zaman için modern fırkateynleri envanterine katmış hem de gelecekteki gemi projeleri için kuvvet tersaneleri gemi inşa kabiliyeti için önemli kazanımlar sağlamıştır. O zamanlarda genel itibariyle eski ikinci el gemilere sahip Türk Deniz Kuvvetleri, Yavuz sınıfıyla beraber modern fırkateynlere kavuşmuş ve başta NATO tatbikatları olmak üzere dünyada görünürlüğünü arttırmaya başlamıştır. Yine bu gemilerle NATO içerisinde ilk MEKO-200T kullanıcısı Türk Deniz Kuvvetleri olmuştur.

O zamanlarda Türk Savunma Sanayii henüz çok zayıf seviye de olduğu için gemi silah ve sensörlerinde ABD, Hollanda gibi ülkelerle de yoğun çalışılmıştır. Proje’nin ilk gemisi F-240 TCG Yavuz Bloohm&Woss tersanesinde inşa edildikten sonra Kasım 1985 tarihinde denize indirilmiş ve Temmuz 1987’de Türk Donanması’na teslim edilmiştir. İkinci gemi olan F-241 TCG Turgutreis, HDW tersanelerinde inşa edildikten sonra Şubat 1988’de, Gölcük Tersanesi’nde inşa edilen F-242 TCG Fatih Temmuz 1988’de ve yine Gölcük Tersanesi’nde inşa edilen projenin son gemisi F-243 TCG Yıldırım da Temmuz 1989’da Türk Donanmasına teslim edilerek proje tamamlanmıştır.

16 Fırkateyn’e sahip Türk Donanması’nın 8 gemisi (4 Yavuz ,4 Barbaros sınıfı) Meko 200 sınıfı fırkateynlerden oluşmakta iken 13 Fırkateyn’e sahip Yunan Donanması’nın ise 4 gemisi (Hydra sınıfı) Meko 200 sınıfı fırkateynlerden oluşmaktadır. Türk Donanmasında Barbaroslar, Yunan Donmasında ise Hydralar filoların en genç fırkateynleridir.

SENSÖR SİSTEMLERİ

• STACOS Savaş Yönetim Sistemi
• DA-08 Hava-Deniz Arama Radarı
• AWS-6 Dolphin Hava-Deniz Arama Radarı
• WM-25 Atış Konrol radarı
• STIR Atış Kontrol Radarı
• 2X Sea Guard Atış Kontrol Radarı
• TM-1226 Seyrü Sefer Radarı
• Aselsan ARES-2NC ESM
• AN-SQS 56/DE 1160 SONAR
• Link 10/14 sistemi
• MK-10 IFF
• Aselsan Dekoy Atım Sistemi
• AN/SLQ 25 NIXIE Torpido Karıştırma Sistemi
• URN-25 TACAN
• Vesta Helikopter Transponderı
• Link-11/14

GEMİLERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ

Boy-En-Draft: 115,5 x 14,2 x 4,1 mt

Deplasman Tonaj: Standart = 2414 t.

Tam yük =2919 t. Seyir Siası : 18 kts / 4100 nm

Azami Sürat: 27 kts

Personel: 21 Subay – 91 Astsubay – 11 Uzman Erbaş – 46 Erbaş/Er

Ana Tahrik CODAD / 4 MTU Dizel/ 30.000 HP/ 2 Pervane

SİLAH SİSTEMLERİ

• MK-45 mod 0 5″/127 mm Baş Top
• RIM-7 M/P Sea Sparrow füzeleri atabilen Mk -29 mod 1 lançeri
• 3 adet Sea Guard(Zenith) CIWS
• 8 adet Harpoon block-1c SSM
• Mk-46 mod 5 hafif tordpidolarını atabilen 2 adet Mk-32 Torpido Lançeri HELİKOPTER : Agusta-Bell AB-212

TAHRİK YAPISI

Gemilerin tahrik sistemi o zamanlar planlanırken geniş harekat çapı, yüksek manevra ve hız değişimlerine çabuk reaksiyon verebilecek bir yapı istenmiştir. Bu sebeple Tahrik Sistemi çift şaftlı CODAD (Birleşik Dizel ve Dizel) olarak belirlenmiştir. Tahrik üniteleri gemilerin her iki yanında (İskele ve Sancak) aynı şekilde 2 adet dizel motor, 1 adet redüksiyon dişlisi ve 1 adet kontrollü hatve pervanesi içermektedir. Dizel motorlar MTU 20V 1163 TB93’tür. Her şafta bir motor ile 22knot hız elde edilebilirken her şaft iki motor ile 27 knot hız elde edilebilmektedir, ki bu gemilerin azami süratidir. KaMeWa kontrollü hatve pervanesi yüksek manevra kabiliyeti elde edebilmek için her şafta bağlıdır. İskeledeki pervane ile soldan sağa, Sancaktaki pervane ile sağdan sola dönüş sağlanmaktadır. Gemiler de ayrıca dizel jenaratör setleri de bulunmaktadır.

SİLAH SİSTEMLERİ ÖZELLİKLERİ

Gemilerin silah sistemleri de sensörleri gibi o zamanlar için modern olsa da artık günümüzde eksik kalmaktadır. Gemilerde 127mm’lik MK-45 baş topu bulunmaktadır. Bu top gemiler için önemli bir ateş gücüdür. Bu baş top sayesinde gemiler kara hedeflerine, gemilere ve belli seviyede helikopter ve İHA’lara da angaje olabilmektedir. 21.5 ton ağırlığındaki bu top, dakikada 20 atış yapabilmekte ve azami 24 km menzile ulaşmaktadır.

Gemilerin ana vurucu silah sistemi ise McDonnell Douglas üretimi RGM-84 Harpoon block1C gemisavar füzeleridir. Gemilerde 2X4 şeklinde 8 adet Harpoon füzesi taşınabilmekte ve bu füzeler STACOS Sys’nin yönlendireceği hedeflere angaje olabilmektedir. Füze 227 kilogramı harp başlığı olmak üzere toplam 531.6 kg ağırlığa sahiptir. A, B ve B1 modellerine göre daha gelişmiş Sea Skimming kabiliyetine, yol noktası navigasyonuna, çevrimiçi arama kabiliyetine ve daha yüksek Elektronik Harp dayanımına sahip block1C modeli azami 130 km menzile sahiptir. Füze 0.9 mach hıza ulaşabilmektedir.

Gemilerin savunmasında ise ana silah Mk-29 Mod1 lançerinden atılan Rım-7M/P Sea Sparrow füzeleridir. Bu ürün Raytheon önderliğindeki uluslararası bir konsorsiyumla üretilmiştir ve Türkiye’den ASELSAN bu konsorsiyuma dahildir. Bu füzeler ikincil bazda yüzey hedeflerine karşı da kullanılabilir. Muavenet fırkateytimiz, Amerikan Saratoga uçak gemisi tarafından bu füzelerle vurulmuştur. MK-29 lançeri WM-25 ve STIR radarlarına entegre olarak yönlendirilmektedir. Füze yarı aktif radar güdümlü olduğu için hedefini vurmasında atış-kontrol yani aydınlatma radarının önemi büyüktür. Çünkü hedef tespit edildikten sonra Sea Sparrow hedefle buluşuncaya kadar aydınlatma radarı hedefte kilitli kalmalıdır. Aim-7P 3.66 metre uzunluğa ve 20 cm çapa sahiptir. Kanat genişliği 1.02 metredir. 40 kilogramı savaş başlığı olmak üzere 277 kg toplam ağırlığa sahiptir. 55 km azami menzili verilse de etkili menzili daha düşüktür.

Gemilerin yakın mesafe öz savunmasını da 3 adet Sea Guard Close in Weapon System (CIWS) sağlamaktadır. Kısa bir açıklama yaparsak CIWS, bir silah adı değil gemilerdeki yakın hava savunma sistemlerine verilen genel isimdir. Sea Guard, AWS-6 Dolphin Arama Radarı, Siemens Albis üretimi radarları kullanarak Contraves tarafından tasarımlanmış, 2X TMK atış kontrol sistemi ve Oerlikon üretimi 4x25mm Sea Zenith toplarından meydana gelmektedir. Çok çok kısa reaksiyon süresine sahip sistem dakikada 3400 atım yapabilme kabiliyetindedir. Lakin her namlu için 415 olmak üzere toplam 1660 adet hazır mermisi bulundurulmaktadır. Sistem tam otomatik veya manuel olarak kullanılabilmektedir ve her iki durumda da STACOS SYS ile veri alışvrişi yapar. Sea Guard Cıws gemilere 90 derece dik ve 360 derece koruma sağlamaktadır. Ayrıca Sea Guard bazı kaynaklarda kullandığı top olan Zenith’in adını alarak Sea Zenith şeklinde de ifade edilmektedir.

Gemilerin bir diğer öz savunma sistemi de Sahte Hedef(Decoy) lançerleridir. Gemilerde daha önce bulunan SRBOC MK 36 Decoy Fırlatma Sistemi, Yavuz sınıfı için Milli Elektronik Harp Suiti (MEHS) Projesi kapsamında ASELSAN Dekoy Atım Sitemi (ASELDAS) ile değiştirilmiştir. Sistem biri iskele de diğeri de sancakta olmak üzere 6’lı fırlatma tüpünden meydana gelmektedir. SYS ile beraber çalışabilen dekor chaff ve infrared karşı tedbir hedeferinden birini veya ikisini birlikte atabilmektedir. Son olarak gemiler Denizaltı Savunma Harbi (ASW) kabiliyetleri için silah olarak 324 mm çapındaki Mk32 üçlü torpido lançeriyle donatılmıştır. Tüpler hem iskele hem de sancakta yer almaktadır. Bu tüplerden Mk 46 mod 5 hafif torpidoları atılmaktadır. Torpidonun 11 km azami menzili bulunmaktadır.

SENSÖR SİSTEMLERİ ÖZELLİKLERİ

DA-08/1 S (çift beam’lı) geminin asıl hava ve yüzey arama radarıdır. E/F bantta çalışan radar hava ve yüzey gözetlemeleriyle birlikte aynı zamanda hedef işaretleme görevini de yerine getirmektedir. Thales üretimi 2D bir radar olan DA-08, 145 kw darbe gücüne sahiptir. Da-08 de iyi bir frekans ataklığı sağlamak için yürüyen dalga tüplü gönderici bulunmaktadır. Azami 193 km menzilli radarın 90 m menzil çözünürlüğü bulunmaktadır. Gemilerdeki ikinci radar WM-25tir. Bu radar, kombine antenin arama elemanı ile bir yandan atış kontrol gözetlemesi yaparken diğer taraftan da TWS yani tararken izle halinde iki ayrı yüzey hedefinin angajmanı için atış kontrol verilerini sağlamaktadır. Ayrıca WM-25 baş top ve Sea Guard Ciwsleri kontrol edebilmektedir.

Gemilerdeki bir diğer radar ise AWS6 Dolphin’dir. AWS-6 Dolphin radarı iki boyutlu, kısa-orta menzile sahip G bantta çalışan bir radardır. Dolphin radarı bir yandan tespit ve hedef işaretleyici olarak görev yaparken diğer yandan Sea Guard Ciws için hava hedefleri tespitine yardımcı olur. Dolphin radarında ani dalış yapan hava hedeflerini tespit edebilmek için özel tasarlanmış radar patterni de bulunmaktadır. ARES-2NC elektronik destek (ESM) sistemi gemideki en modern sistemdir. Milli Elektronik Harp Suiti projesiyle ilk olarak TCG Fatih’e Dekoy Atım Sistemi ve Suitle beraber 2017 sonlarına doğru entegre edilmiştir. 2-18 GHZ frekans bandında çalışan ARES-2NC Esm hedef tespit, teşhis, sınıflandırma, izleme, yön bulma, yer belirleme, sesli uyarı, platform ilişkilendirme ve elektromanyetik yayın kaydı gibi yeteneklere sahiptir. Hedef gemilerin radarlarını ve gemisavar füzelerin radar arayıcı başlıklarından gelen sinyallerinin geniş bandda tespit edilmesini sağlayan ARES-2NC, geniş frekans bandında tek darbeden yön bulma tekniği ve yüksek işaret işleme hızı özelliklerine sahiptir. Kısaca geminin radar güdümlü füze ve radar tespitinde en önemli unsurlarında biridir. Çift bantta çalışan STIR atış kontrol radarı Sea Sparrow füzeleri için izleme ve aydınlatma görevi icara eder. STIR, TV kamerası sayesinde optik izleme de yapabilmektedir.

Ayrıca baş top ve Cıws atışlarına yardımcı olabilmektedir. MK-10 IFF bir dost düşman tanıma sistemidir ve DA08 radarına entegre edilmiştir. Buradan gelen tanılar Stacos Sys tarafından kaydedilip dost-düşman ayrımı yapılır. Gemilerin denizaltı savunma harbinde kullandıkları en önemli ürün olan sonarları Raytheon tarafından tasarımı ve üretimi yapılan AN/SQS56 ihraç ismiyle DE-1160 sonarıdır. DE-1160 ile AN/SQS-56 arasında ufak yazılımlar dışında bir fark yoktur o yüzden bu sonar kullanıcılar tarafından SQS-56/DE-1160 şeklinde isimlendirilmektedir.

Sonar su altı ve yüzey hedefleri için hem aktif hem de pasif olarak sualtı gözetimi gerçekleştirmektedir. Karinaya monteli bir sonar olan DE-1160, temelde 6,7 kHz – 8,4 kHz frekans bandında çalışmaktadır. Sonarın FM darbelerine karşı için sapma aralığı 400-800hz dir. Sonar’ın aktif tarama bant genişliği 6,2 kHz ile 8,9 kHz arasında değişirken pasif tarama bant genişliği 3 kHz – 10 kHz arasında değişmektedir. Türkiye’nin ilk yerli karinaya monteli sonarı olan Yakamos geliştirilirken An/Sqs-56’dan da faydalanılmıştır.

Gemilerde torpido tehditine karşı AN/ SLQ-25 Nıxıe bir torpido karıştırma sistemi bulunmaktadır. Sistem, sonardan da beslenerek geminin kıçından salınan bir halatta bulunan sensörlerle hedef torpidoyu tespit edip attığı dekoyla torpidoyu karıştırmaya çalışır. Oldukça eski olan bu sistemin modern torpidoları karıştırma ihtimali imkansıza yakındır. Gemide bulunan TM-1226 Seyrüsefer radarı özellikle dar sularda geminin emniyetle yüzebilmesinde rol oynamaktadır. URN-25 TACAN taktik hava navigasyon sistemidir. Link-10/14 ise platformlar arasında taktik bilgilerin paylaşılmasını sağlayan bir veri aktarma sistemidir.

SENSÖR SİSTEMLERİ

• Stacos Mod.3 (TACTICOS) Savaş Yönetim Sistemi
• Smart-S Mk2 3D Hava Arama Radarı
• AWS-6 DOLPHIN Arama Radarı
• STIR Atış Kontrol Radarı (TCG Salihreis ve TCG Kemalreis de 2 adet)
• TMX Atış Kontrol Radarı
• 2x Sea Guard Atış Kontrol Radarı
• CUTLASS B1 Elektronik Destek Sistemi (ESM)
• Scorpion B1 ECM
• 2690 BT ARPA Seyrüsefer Radarı
• AN-SQS-56/DE-1160 Ssonar
• URN-25 Tacan
• SLQ-25 NIXIE Torpido Aldatma ve Karıştırma Sistemi
• Link-11/14

BARBAROS SINIFI FIRKATEYNLER (TRACK-IIA/B PROJESİ )

Track-I projesinin başarılı gelişimi ve ilk gemi TCG Yavuz’un tesliminden sonra Türk Deniz Kuvvetleri ve Blohm & Voss yetkilileri yeni gemiler için müzakerelere başlamıştır. Müzakereler sonucunda 1990 yılında Ankara’da iki adet Meko-200T sınıfı yeni gemi için sözleşme imzalanmıştır. Daha sonra 1992 yılında iki gemi için daha sözleşme imzalanmıştır. Böylece Track-II projesi Track-IIA ve TRACK-IIB olarak ikiye ayrılmıştır. Yine iki gemi içeren TRACK-IIC istense de hayata geçirilememiş ve bu proje de 4 gemi olarak sonuçlanmıştır.

Sınıfa ismini veren ve projenin ilk gemisi olan F-244 TCG Barbaros, Blohom-Voss tersenesinde inşa edilerek 29 Eylül 1993’te denize indirilmiş ve 23 Mayıs 1997’de Türk Donanması’na teslim edilmiştir.

Sınıfın ikinci gemisi olan F-245 TCG Oruç Reis, Gölcük Tersanesi’nde inşa edilerek 28 Temmuz 1994’de denize indirilmiş ve 23 Mayıs 1997’de Türk Donanması’na teslim edilmiştir.

Sınıfın üçüncü gemisi ve Track-IIBler’in ilki olan F-246 TCG Salih Reis Blohom-Voss Tersanesi’nde inşa edilerek 26 Eylül 1997’de denize indirilmiş ve 22 Temmuz 1998’de Türk Donanmasına teslim edilmiştir.

Dördüncü yani son gemi olan F-247 Kemal Reis, Gölcük Tersanesi’nde inşa edilerek 24 Temmuz 1998’de denize indirilmiş ve 8 Haziran 2000 tarihinde Türk Donanması’na teslim edilmiştir. Daha önce çoğunlukla ikinci el gemi kullanan ve ABD bağımlığı oldukça yüksek olan donanmamız önce Yavuz ardından da Barbaros sınıfı sıfır gemilerle hem gücünü-operasyonel kabiliyetini çok büyük ölçüde arttırmış hem de başta NATO olmak üzere uluslararası tatbikatlarda görünürlülüğünü daha da üst seviyelere çıkarmıştır.

SİLAH SİSTEMLERİ

• MK-45 mod 2 5″/127 mm baş top
• 8 adet Harpoon block-1c SSM
• Rım-162b block1 hava savunma füzelerini atan Mk-41 VLS
• 3 adet Sea GuardCIWS ( 1’i önde 2’si arkada )
• Mk-46 mod5 hafif tordpidolarını atabilen 2 adet Mk-32 Torpido lançeri (ortada)
• SRBOC Dekoy Atım Sistemi HELİKOPTER: AB-212 veya S-70B Sea Hawk

Genel itibariyle eski ikinci el gemilere sahip Türk Deniz Kuvvetleri, Yavuz sınıfıyla beraber modern fırkateynlere kavuşmuş ve başta NATO tatbikatları olmak üzere dünyada görünürlüğünü arttırmaya başlamıştır. Yine bu gemilerle NATO içerisinde ilk MEKO-200T kullanıcısı Türk Deniz Kuvvetleri olmuştur.

GEMİLERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ

Boy-En-Draf : 118 x 14,8 x 4,3 mt

Deplasman Tonaj: TamYük 3380 t. Seyir Siası : 18 kts / 4100nm Azami Sürat: 32 kts

Personel : 22 Subay – 92 Astsubay – 11 Uzman Erbaş – 45 Erbaş/Er

Ana Tahrik: CODOG 2 GE LM 2500 Gaz Türbin / 2 MTU Dizel Motor/ 60000 HP/2 Pervane

TAHRİK YAPISI

Barbaros sınıfının Yavuz sınıfından temel farklarından biri tahrik yapısıdır. Barbaroslar’da CODAD’tan CODOG yapıya geçilmiştir. CODOG Combined Disel Or Gas yani Bileşik Dizel veya Gaz Türbin modelidir. Bu kapsamda gemiler iki adet MTU 16V 1163 TB83 dizel motoru ve iki adet General Electric üretimi LM 2500-30 Gaz Türbinlerine sahiptir. CODOG ile birlikte gemilerin güç verimiliği daha iyi seviyelere gelmiş ve Yavuzlar’da 27 knot olan azami sürat Barbaroslar’da 32 knota kadar yükselmiştir. Ayrıca gemilerde 4 adet dizel jeneratör ve 1 adet acil durum güç kaynağı bulunmaktadır.

Tahrik üniteleri gemilerin her iki yanında (İskele ve Sancak) aynı şekilde 2 adet dizel motor, 1 adet redüksiyon dişlisi ve 1 adet kontrollü hatve pervanesi içermektedir. Dizel motorlar MTU 20V 1163 TB93’tür. Her şafta bir motor ile 22knot hız elde edilebilirken her şaft iki motor ile 27 knot hız elde edilebilmektedir, ki bu gemilerin azami süratidir.

SENSÖR SİSTEMLERİ ÖZELLİKLERİ

Barbaroslarda kullanılan AWS-6 Dolphin ve STIR radarları, SQS-56/ DE-1160 Sonarı ve AN/SLQ-25 Torpİdo Karıştırma Sistemiyle ilgili bilgiler Yavuz sınıfı kısmında da mevcuttur. Barbaros sınıfı gemilerin ana arama radarı S-Band [E/F Bandı] Smart-S Mk2 3D’dir. Bu radar şu anda Türk Donanmasında Barbaros sınıfıyla beraber Ada sınıfı korvetlerde, modernizeli 4 Gabya sınıfı fırkateynde ve son iki LST sınıfı gemimizde kullanılmaktadır. Ayrıca önümüzdeki süreçte envantere girecek olan İ sınıf Fırkateynlerde ve TCG Anadolu LHD’de kullanılması planlanmaktadır. Thales üretimi bir radar olan Smart-S Mk2’nin en önemli birleşenlerinden biri olan göndermeç/ almaç İngilizcesi’nin kısaltmasıyla T/R modülleri ASELSAN tarafından üretilmektedir.

Smart-S Mk2 uçak, helikopter ve en önemlisi suyu yalayarak gelen gemisavar füzelerini tespit etmek amacıyla üretilmiş safkan bir 3D deniz radarıdır. Azami 250 km menzile sahiptir. Menzili 250 km olsa da hedeflere ve hedefin geliş şekline göre bu değer değişmektedir. Thales yayınladığı broşür de deniz karakol uçakları tespiti için yaklaşık 200 km, küçük füzeleri tespit için yaklaşık 50 km değerini paylaşmıştır. Smart-S Mk2 360 dereceyi 4.45 saniyede tarayabilmektedir. Bu tarama süresi ihtiyaç halinde 2.2 saniyeye kadar düşürülebilmektedir. Smar-S Mk2, hızı 3mach+ kadar olan sea skimming (su yüzeyine çok yakın uçarak gelen) kabiliyetli füzeleri tespit edebilmektedir. Radar toplam 500 adet hava+deniz hedefini aynı anda izleyebilmektedir. Radarın menzil çözünürlüğü 20 metre’nin altındadır. Gemilerde bulunan STIR atış kontrol radarı ESSM füzeleri için aydınlatma görevini yerine getirmektedir. Cutlass-B1 Esm, 32 parçalı anten dizisiyle 2-18 ghz frekans bandında çalışarak gemi radarları ve gemisavar füzeleri radar arayıcı başlıklarının tespitini, teşhisini ve yön tayinini yapmaktadır.

Yavuzlar’da bulunmayan ama Barbaroslar’da bulunan en önemli sistemlerden biri Scorpion B1 Elektronik Taarruz (ECM) sistemidir. Cutlass-B1 ile koordinede çalışarak hem tehdit gemi radarlarına hem de gelen gemisavar füze RF arayıcı başlıklarına karşı elektronik taaruuz (karıştırma) uygulayabilmektedir.

SİLAH SİSTEMLERİ ÖZELLİKLERİ

Bu sınıfta bulunan Harpoon block1c, Sea Guarda Cıws, Mk-32 lançeri ve Mk46 mod 5 ile ilgili bilgiler Yavuz sınıfı kısmında da mevcuttur. Bu gemilerde Mk-45 mod 2 baş topu bulunmaktadır. Bu top mod 1’in ihraç versiyonudur. Top’un bu varyantında mekaniklikten elektroniğe doğru yönelim mevcuttur. Topa otomatik mühimmat dolumu özelliği kazandırılmış, namlu ömrü uzatılmıştır.

Gemilerin temel hava/gemisavar savunmasını ESSM füzeleri oluşturmaktadır. ESSM Evolved Sea Sparrow’un kısaltmasıdır. Tam adı Rım-162 ESSM’dir. Gemilerimizde ESSM block1 modeli kullanılmaktadır. ESSM, Mk 143 katı yakıtlı roket motoruna sahip olup toplam 280 kg ağırlığa sahiptir. Harp başlığı ise 39 kg’dır. Füze için azami 50 km menzil verilse de etkili azami menzili 30 km civarıdır. Şu an sınıfında dünyadaki en iyi gemi hava savunma füzelerinden biri olan ESSM, yarı aktif radar güdüme sahiptir. Hedef, gemi ana radarı (Smart-S mk2) ile tespit edilip, ESSM fırlatıldıktan sonra hedefi vurana kadar füze atış kontrol radarı tarafından aydınlatmaya ihtiyaç duymaktadır. Sea Sparrowlar’da olduğu gibi burada da gemilerimizde bulunan STIR atış kontol radarları bu aydınlatmayı ESSM için yapmaktadır. İlk iki Barbaros olan F-244 Tcg Barbaros ve F-245 TCG Oruçreis de bir adet STIR atış kontrol radarı varken F-246 TCG Salihreis ve F-247 Kemalreis de 2 adet STIR atış kontrol radarı bulunmaktadır. Son iki gemide 2 adet STIR radarı olması sebebiyle aynı anda ilk iki gemiden daha fazla hedefe ESSM füzeleriyle angaje olabilmektedirler. SRBOC Dekoy Atım Sistemi biri iskele de diğeri de sancakta olmak üzere 6’lı fırlatma tüpünden meydana gelmektedir. Dekoy, chaff ve infrared karşı tedbir hedeflerinden birini ya da her ikisini atabilmektedir. Ayrıca belirtmek gerekirse gemilerin Mk-41 Vls’den ESSM atabilme kabiliyetleri 2012- 2015 arası yapılan modernizasyonla tam manasıyla oluşmuştur. Bu modernizasyonda ilk iki Barbaros, yani Track-IIA gemilerindeki Mk-29 lançeri çıkarılıp 8 hücreli Quadpack (32 ESSM füzesi kapasiteli) Mk-41 Vls Baseline VII takılmıştır.

Track-IIBler’de ise mevcut MK-41 Vls, Baseline VII seviyesine yükseltilmiştir. Son iki gemide 16 hücreli Quadpack vls olduğu için 64 ESSM taşıyabilmektedir. Lakin gemide denizcilik-denge problemlerine sebep olduğu için 64 ESSM’nin aynı anda yüklenemediği belirtilmektedir. Smar-S Mk2 radarı da bu modernizasyon sürecinde AWS9/Tip-996 radarı çıkarılarak gemilere takılmıştır.

YUNANİSTAN’IN HYDRA SINIFI FIRKATEYNLERİ

Yunan Donanması F-450 Elli ve F-451 Limnos dışında Hollanda’dan ikinci el alınan ELLI sınıfı fırkateynlerden sonra sıfır gemi arayışına girmiş ve MEKO-200 HN modelinde karar kılmıştır. Bu gemilere ilk geminin adı da olan Hydra sınıfı denmiştir.

Hydra sınıfı dört gemiden oluşmaktadır. Sınıfın ilk gemisi olan ve sınıfa ismini veren F-452 HS Hydra Alman Blohm and Voss tersanesinde inşa edilmiş ve 12 Kasım 1992’de Yunan Donanması’na teslim edilmiştir.

Diğer gemiler Hellenic Shipyards Tersanesi’nde inşa edilmiş ve sırasıyla F-453 HS Spetsai Eylül 1996’da, F-454 HS Psara Nisan 1998’de ve son gemi F-455 HS Salamis Aralık 1998’de Yunan Donanması’na teslim edilmiştir.

Hydra sınıfı ile Barbaros ve Yavuzlar silah sistemlerinde temel olarak CIWS kısmında ayrışmaktadır. Bu sınıfta CIWS olarak 2 adet MK-15 Phalanx block 0 bulunmaktadır. 6 namlulu 20mm’lik M61a1 silahını içeren sistem dakikada 3000 mermi atabilmektedir. Lakin sisteme en fazla 990 adet mermi yüklenebilmektedir.

TAHRİK YAPISI

Hydra sınıfında, bizim Barbaros sınıfı fırkateynlerimiz de olduğu gibi CODOG tahrik yapısı tercih edilmiştir. Bu kapsamda gemiler 2 adet General Electric LM 2500 gas türbin ve 2 adet MTU 20V956 TB82 motorla güçlendirilmiştir. Ayrıca gemilerde 2 adet shaft ve 2 adet kontrol pervanesi, dizel jenaratörler ve güç kaynakları bulunmaktadır. CODOG yapısı sayesinde gemiler Barbaroslarda ki gibi 31 knot azami sürata ulaşmaktadır.

SENSÖR SİSTEMLERİ

• MW-08 Hava-Yüzey Arama Radarı
• DA-08 Hava-Yüzey Arama Radarı
• 2X STIR Atış Kontrol Radarı
• Argo AR-700 VE Telegon-10 ESM
• ARGO APECS-II ECM
• AN-SQS-56/DE-1160E Sonar
• SLQ-25 NIXIE Torpido Karıştırma Sistemi
• MLT-TDR-10 Elektro-Optik Dayrektör (HS Salamis te takılı. Kalan 3 gemiye de takılmak üzere)
• MK-XII Mod 4 IFF
• Racal Decca 2690BT Navigasyon Radarı
• Vesta Helikopter Transponderı

SİLAH SİSTEMLERİ

• MK-45 mod 2a 5″/127 mm baş top
• 8 adet Harpoon block-1c SSM ( ortada )
• Rım-162b block1 hava/gemisavar savunma füzelerini atan MK-48 mod 2 vls
• 2X MK-15 Phalanx Cıws
• Mk-46 mod5 hafif tordpidolarını atabilen 2 adet Mk-32 Torpido lançeri
• SCLAR Dekoy Atım Sistemi HELİKOPTER: AB-212 veya S-70B 6 Agean Hawk

AWS-6 Dolphin radarı iki boyutlu, kısa-orta menzile sahip G bantta çalışan bir radardır. Dolphin radarı bir yandan tespit ve hedef işaretleyici olarak görev yaparken diğer yandan Sea Guard Ciws için hava hedefleri tespitine yardımcı olur. Dolphin radarında ani dalış yapan hava hedeflerini tespit edebilmek için özel tasarlanmış radar patterni de bulunmaktadır.

SENSÖR SİSTEMLERİ ÖZELLİKLERİ

STIR radarları, De-116 Sonar, SLQ25 Torpido Karıştırma Sistemi, IFF ve Link sistemleriyle bilgiler Yavuz Sınıfı Fırkateyn kısmında mevcuttur. Hydraların sensör sistemlerinde Yavuz ve Barbaroslardan temel farkı MW-08 radarıdır. MW-08 radarı ismini Maritiem Waarschuwing (Deniz Arama) kısaltmasından almaktadır. 3D olsa da eski bir radar olan MW-08, G bantta çalışmaktadır. Gemilerin ana radarı olan MW-08 kısa-orta menzil de hava ve deniz hedeflerinin belirlenmesini ve izlenmesini gerçekleştirir. 50kw darbe gücüne sahip radar aynı anda 200 adet hava+kara hedefini izleyebilmektedir. Radar’ın menzil çözünürlüğü 90 metre civarındadır. Radar’ın 0.1m2’lik hedefi 17 km’den 1 m2’lik hedefi 27 kmden 2m2’lik hedefi de 32 km’den tespit edebildiği belirtilmektedir. Radarda darbe içi modülasyon tekniği kullanılmaktadır. MW-08, Türk Donanması’nda Kılıç-I/II sınıfı hücümbotlarda kullanılmaktadır.

Gemilerde bulunan diğer radar sistemi DA-08 FFT radarıdır. Yavuzlarda bulunan DA-08’in diğer versiyonu olan bu radar menzil ve dönüş süresinde farklılık göstermektedir. FFT versiyonda azami menzil 193 km’den 146 km’ye düşerken radarın bir dakika içinde yapacağı tam tur dönüş sayısı 10’dan 15’e yükselmiştir. Halihazırda gemilere entegre edilen/edilmekte olunan en yeni sensör sistemi MLTTDR-10A elektro-optik dayrektör (flir) dür. TDR-10A ilk olarak 2019 yılında F-454 HS Salamis üzerinde görüldü. 640×512 piksel çözünürlüklü soğutmalı termal kameraya ve 1080p Full HD gündüz kameraya sahip olan sistem otomatik hedef takibi yapabilmektedir. Sistem 10 km’ye kadar lazer mesafe ölçümü yapabilmektedir. Bu sistemle yakın mesafedeki hedeflerin tespiti ve baş top atışlarının kordinasyonun daha doğru yapılması hedeflenmektedir.

Gemilerdeki bir diğer önemli sensör olan AR-700 Esm 2-18 ghz bandında çalışarak gemi radarları ve gemisavar füzelerinin RF başlıklarının tespit, teşhis, sınıflandırma, izleme, yer belirleme görevlerini yerine getirir. APSEC-II ECM ise Ar-700 le kordine olarak bu tehditlere karşı karıştırma yapmaktadır.

SİLAH SİSTEMLERİ ÖZELLİKLERİ

Harpoon block1C ,ESSM, MK-46 mod 5 torpidosuyla ile ilgili bilgiler Yavuz ve Barbaros sınıfı silah sistemlerinde mevcuttur. Baş top için Mod 2 ile 2a arasında çok ufak iyileştirmeler dışında bir fark yoktur. O yüzden Yavuz ve Barbaros sınıfında bahsedilen özellikler mod2a için de geçerlidir.

Hydra sınıfı ile Barbaros ve Yavuzlar silah sistemlerinde temel olarak CIWS kısmında ayrışmaktadır. Bu sınıfta CIWS olarak 2 adet MK-15 Phalanx block 0 bulunmaktadır. 6 namlulu 20mm’lik M61a1 silahını içeren sistem dakikada 3000 mermi atabilmektedir. Lakin sisteme en fazla 990 adet mermi yüklenebilmektedir. Sistemin azami menzili 1.5 km dir. Sistem arama ve takip radarlarından beslenmektedir. Phalanx -10/+80 yükseliş açısına sahiptir. Yanca açısı ise -150/+150’dir. Yunan Donanması gemilerin yarı ömür modernizasyonunda sistemi Block1B Baseline 2 seviyesine çıkarmayı planlamaktadır. SCLAR Dekoy Atım Sistemi Sistem biri iskele de diğeri de sancakta olmak üzere 6’lı fırlatma tüpünden meydana gelmektedir. Dekoy, chaff ve infrared karşı tedbir hedeflerinden birini ya da her ikisini atabilmektedir.

DEĞERLENDİRME

Yavuz sınıfı fırkateynler diğer iki sınıftaki ECM, ESSM, 3D radardan yoksun olması, farklı tahrik yapısı ve bazı ortak sistemlerin daha eski versiyonlarını kullanması sebebiyle bu grupta en zayıf özelliklere sahip gemilerdir. Lakin Milli Elektronik Harp Suiti modernizasyonuyla kazandıkları Ares2NC ESM ve Dekoy Atım Sistemiyle ile bu gruptaki en iyi elektronik destek ve dekoy atım sistemine sahip olmuşlardır. İ sınıfı fırkateynlerin envantere katılmasıyla emekli edilmeleri planlanmaktadır. Yavuz Sınıfı’nın Yunan Donanmasındaki karşılığı ELLI Sınıfı fırkateynlerdir ve ELLI sınıfı fırkateynlerin Yunan Donanması fırkateyn filosunun ana omurgasını oluşturması Yunan Donanmasının en temel sorunlarından biridir.

Barbaros ve Hydra sınıfı aktardığımız bilgilerden de anlaşılacağı üzere donanım olarak oldukça benzerdir. Lakin Hydralarda eski MW-08 radarı varken Barbaroslarda MW-08’e göre daha modern ve kabiliyetli Smart-S Mk2 radarının olması önemli farklardan biridir. Ciws olarak Barbaroslarda 3X Sea Guard , Hydralarda 2X Phalanx olsa da çok benzer hava savunma kabiliyeti oluşturmaktadırlar.

Ayrıca ilk iki Barbaros 32, son iki Barbaros azami 64 ESSM kapasitesine sahipken Hydralar azami 16 ESSM kapasitene sahiptir ve bu fark Barbarosları ileri konuma çıkaran bir diğer önemli unsurdur.

Hydralarda Barbaroslardan daha iyi diyebileceğimiz unsur ise elektro-optik dayrektördür. Barbaros ve Hydralarda ESM ve ECM olarak farklı ürünler kullanılsa da sistemlerin kabiliyetleri birbirlerine çok yakındır. Gemilerin sensör ve silah kabiliyeti kadar harbe hazır tutulmaları da hayati önemdedir. Türk Donanması son dönem de Libya’da ve Doğu Akdeniz’de yaşananalar sebebiyle pek çok gemisini haftalarca hatta aylarca denizde tutmaktadır. Yunan Donanması ise 12 Mayıs 2020’de IRINI Opeasyonu için gönderdiği F-453 HS Hydra’yı 26 Mayıs’ta geminin yaşadığı arızalar sebebiyle geri çağırmak durumda kalmıştır. ELLI sınıfı fırkateynler sahip oldukları donanım gereği açık denizlerde görev yapmaya uygun değilken bu göreve çıkabilecek tek sınıf olan Hydra sınıfında göreve başladıktan çok kısa süre sonra bu sorunların yaşanması Yunan Donanması’nın bakım ve harbe hazırlık durumu konusunda ciddi soru işaretleri oluşturmaktadır.

Hem Barbaros hem de Hydra sınıfı 20’li yaşlarına gelmiştir ve yarı ömür modernizasyonu geçirmeleri gerekmektedir. Bu kapsamda ülkemiz 2018 yılında Aselsan’nın 175 milyon 783 bin Euro ve 457 milyon 491 bin TL paya sahip olduğu Barbaros Sınıfı Yarı Ömür Modernizasyonu sözleşmesini imzalamıştır. Modernizasyon kapsamında Tacticos Sys Advent Sys ile, AWS-6 Dolphin radarı Mar-D ile , STIR Atış Kontrol Radarı Akrep/Akr-D B1 ile, Harpoon Block1C Atmacayla, Sea Guard Cıwsler Gökdeniz ve Phalanx Block1B Baseline 2 ile SQS-56/DE1160 Sonarı Fersah ile, Cutlass-B1 Esm Ares-2NC ile, Scorpion-B1 Ecm Areas-2NC ile, AN/SLQ-25 Torpido Karıştırma Sistemi Hızır ile değiştirilecektir. Ayrıca 127 mm baş top Atış Kontrol Sistemi, Piri Kızılötesi Arama Takip Sistemi, Denizgözü-Ahtapot elektro-optik dayrektör, Link-16, Lazer İkaz Sistemi ve Aras-2023 Dalgıç Tespit Sonarı gemilere eklenecektir. Kesin olmamakla birlikte gemilere STOP Ukss ve Umtas/L-Umtas füzelerinin eklenmesi de olasıdır. Görüldüğü üzere Phalanx ve Link-16 dışında yeni eklenecek tüm ürünler milli ürünlerdir. Modernizeli ilk geminin Şubat 2022’de Türk Donanmasına teslim edilmesi beklenmektedir. Yunan tarafında ise bütçe sıkıntıları sebebiyle 150 milyon euro civarı bir rakamla gemilerin Savaş Yönetim Sitemini yenilemeyi, Smart-S Mk2 gibi bir radar takmayı, Phalanxları Block1B Baseline 2 seviyesine çıkarmayı, Lazer İkaz Sistemi eklemeyi ve Link16’ya geçmeyi planlamaktadır.

Bunlar planlanan temel değişimler olup kesin sözleşmenin imzalanmasıyla tam değişim görülecektir. Fırkateyn filolarının şu an ki genel durumuna kısaca bakarsak Türkiye 4 Yavuz, 4 Barbaros, 8 Gabya sınıfı olmak üzere toplam 16 Fırkateyn’e sahipken Yunanistan 9’u Elli sınıfı, 4’ü de Hydra sınıfı olmak üzere toplam 13 fırkateyne sahiptir. Yavuzlar ve modernizasyonsuz 4 Gabya Elli sınıfının karşılığıyken, Barbaroslar da Hydralar’ın karşılığı diyebiliriz. Smart-S Mk2 radar ve ESSM modernizeli 4 Gabya’ nın Yunan Donanmasında karşılığı yoktur ki bu da Türk Donanmasını Yunan Donanmasına üstün kılan önemli farklardan biridir. Meko-200 sınıfı fırkateynler oldukça tercih edilen ve başarılı gemiler olsa da Yunan silahlanma stratejisi Türkiye ne aldıysa karşısına bire birini veya çok benzerini koymak üzere olduğu için bu gemileri tercih etmelerinde etken olmuştur. Türkiye’nin yerli savunma sanayiisinin çok daha ileri seviyeye gelmesi ,yerli ürünleri bir bir envanterine katması ve Yunanistan’ın yaşadığı büyük ekonomik krizler bu stratejiyi oldukça zorlasa da Yunanistan ikinci el alımlar ve finansal tavizlerle Türkiye’nin iki ülke arasındaki farkı iyice açmaması için çabalamaktadır.

Gemilerin temel hava/gemisavar savunmasını ESSM füzeleri oluşturmaktadır. ESSM Evolved Sea Sparrow’un kısaltmasıdır. Tam adı Rım-162 ESSM’dir. Gemilerimizde ESSM block1 modeli kullanılmaktadır. ESSM, Mk 143 katı yakıtlı roket motoruna sahip olup toplam 280 kg ağırlığa sahiptir. Harp başlığı ise 39 kg’dır.