Analiz: Trump Putin’in gerçek yüzünü şimdi gördü

Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da Amerika aracılığında süren Rusya-Ukrayna müzekeresi, savaşın sonlanmasının çok uzun bir süreci kapsadığını ve taraflardan birinin zaferinin kesinleşmesinden sonra gerçekleşebileceğini ortaya koydu.

Amerikan Başkanı Donald Trump ve ekibinin Rusya’nın “gerçek yüzünü” görmesini sağlayan süreç, Avrupa başkentleri açısından da bir başarı öyküsüne dönüştü. Zelenski bu konuda yaptığı açıklamada, “Politikasını yalan üzerine oturtmuş bir devlet anlayışının, yani Rusya’nın güvenilmez olduğunu er-geç Amerikalı muhataplarının da anlayacağına inanıyorum” dedi.

Zelenskiy, Ukrayna’nın Türkiye’nin veya Suudi Arabistan gibi bir Ortadoğu ülkesinin Karadeniz’de güvenliğin sağlanmasına müdahil olabileceğine inandığını, Avrupa ülkelerinin ise enerji ve deniz izleme konusunda yardımcı olabileceğini söyledi.

Amerikan Başkanı Donald Trump’a Karadeniz’de saldırıların sonlanması yönündeki çabalarına onay veren Zelenski, devamında Rusya’nın yükselen şartlarıyla da karşılaşmasını sağladı. Putin, Karadeniz’de ateşkese uzanabilecek süreç için koşullar konusunu en yüksek noktaya çekerken Trump’ın bu koşulların değerlendirilebileceğini ifade etmesi yeni bir tartışmayı da alevlendirdi.

Zelenski ve Avrupa başkentleri, Putin’in Karadeniz anlaşması üzerinden yaptırımları kaldırma konusunu öne çıkarmasını sert bir şekilde eleştiriyor. Trump, bununla birlikte Amerikan yönetiminin Rusya’ya dönük yaptırımlar konusunda hızlı bir değişim yapabileceği izlenimi vermedi.

Savaşan taraflar ayrıca daha önce duyurulan enerji şebekelerine yönelik saldırıların 30 gün süreyle durdurulması ve kapsamının genişletilmesi konusunda anlaştı; ancak toprak paylaşımı da dahil olmak üzere temel sorunların çözümü hâlâ çok uzak bir ihtimal olarak kabul ediliyor.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, gelişmeleri memnuniyetle karşıladı ancak Kiev’in Rusya’ya yönelik yaptırımların hafifletilmesini desteklemediğini ve ABD’nin Ukrayna’nın bölünmesi konusunda Kremlin ile yaptığı görüşmelerden endişe duyduğunu söyledi .

Zelenskiy, pazartesi günü ABD Başkanı Donald Trump’ın “Şu anda toprak hakkında konuşuyoruz” şeklindeki sözlerine yanıt olarak düzenlediği bir basın toplantısında, “Bizim hakkımızda biz olmadan konuşulması bizi endişelendiriyor” dedi.

Zelenskiy, Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’daki Ukraynalı müzakerecilerin, toprakların gelecekteki paylaşımı konusunda kendi aralarında bir görüşme yapmadıklarını belirterek, ABD’nin Kremlin ekibiyle Ukrayna’nın bölünmesi hakkında görüştüğü izlenimini verdiğini söyledi.

Rusya’nın ABD’ye, Ukrayna’nın kısmen işgal ettiği Donetsk, Zaporijya ve Herson olmak üzere üç bölgesinin tam kontrolünü istediğini bildirdiği bildirildi.

Kiev ise iddiaları sürekli olarak reddetti ve sadece mevcut fiili Rus işgalini, hakim kontrol hatları boyunca ateşkesi kabul etmeye hazır olduğunu belirtti.

Washıngton-Moskova açıklamalarında çelişkiler

Beyaz Saray, her biri beş ana nokta içeren ve dördü aynı olan iki bildiri yayınladı. Her ikisi de Karadeniz’de “güvenli seyrüsefer sağlamayı, kuvvet kullanımını ortadan kaldırmayı” kabul etti – ateşkese bir gönderme, ancak kelimenin kendisi kullanılmadı.

Temel fark, Rusya’nın açıklamasında ABD’nin sigorta maliyetlerini düşürerek ve ödeme sistemleri ile limanlara erişimi iyileştirerek “Rusya’nın tarım ve gübre ihracatında dünya pazarına erişiminin yeniden sağlanmasına yardımcı olacağını” söylemesiydi.

Ancak Trump, ABD’nin yaptırımları hafiflettiğine dair bir açıklama yapmaktan kaçındı ve Kremlin şartlarının hala incelendiğini söyledi.

Trump, “Onlara bakacaklar ve biz şu anda hepsini düşünüyoruz,” dedi. “Yaklaşık beş veya altı koşul var. Hepsine bakıyoruz.”

Zelenski, bu durumdan memnun olmadığını belirterek, bunun “yaptırımlar konusundaki tutumumuzun zayıflaması” anlamına geldiğini, çünkü bunun kara ve hava savaşı devam ederken ABD’nin Rusya’nın ekonomik konumunu iyileştirmesine yardımcı olacağı izlenimi verdiğini söyledi.

Rusya, deniz ateşkesinin ancak Rus Tarım Bankası ve “uluslararası gıda ticaretinde yer alan” diğer “finans kuruluşlarına yönelik yaptırım kısıtlamalarının kaldırılması” ve bu kuruluşların Swift uluslararası ödeme sistemine yeniden bağlanmasının ardından yürürlüğe gireceğini belirtti.

Kremlin, “ABD, Rusya’nın tarım ve gübre ihracatının küresel pazara yeniden kazandırılmasına, deniz sigorta maliyetlerinin düşürülmesine ve bu tür işlemlerin gerçekleştirilebilmesi için limanlara ve ödeme sistemlerine erişimin genişletilmesine yardımcı olacak” dedi.

Rusya ayrıca, deniz ürünleri ve gübre gibi gıda ürünlerinin ticaretinde yer alan Rus bayraklı gemilere yönelik liman hizmeti kısıtlamaları ve yaptırımların kaldırılmasını istiyor.

Zelenski’den özel temsilciye tepki

Zelenski, görüşmeler öncesinde Rusya’nın kısmen veya tamamen işgal ettiği dört Ukrayna bölgesinde düzenlediği referandumların meşru olduğunu ve “ezici çoğunluğun” “Rus yönetimi altında olmak” istediğini gösterdiğini söyleyen Trump’ın Putin’e gönderdiği kişisel temsilci Steve Witkoff’u eleştirdi.

Ukrayna Devlet Başkanı, Witkoff’un yorumlarının “Kremlin’in mesajlarıyla büyük ölçüde örtüştüğünü” söyledi ancak zamanla ABD’li müzakerecinin ve Beyaz Saray’daki diğer kişilerin Rus liderliğinin samimiyetsiz olduğunu yavaş yavaş göreceklerini umduğunu da sözlerine ekledi.

Zelenskiy, koşulsuz ateşkes konusunda bir anlaşmaya varılamamasının sebebinin “Rusların bunu istememesi” olduğunu belirterek, müzakereler devam ettikçe “insanların Ruslara her geçen gün daha fazla inanmayacağına” inandığını söyledi.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Karadeniz anlaşmasıyla ilgili bir tartışmada Rus devlet medyasına yaptığı açıklamada, Moskova’nın tahıl ve gübre pazarının “öngörülebilir” olmasını istediğini, bunun nedeninin de kar elde etmek olduğunu, “ama aynı zamanda Afrika ve Küresel Güney’deki diğer ülkelerdeki gıda güvenliği durumuyla ilgili endişe duyduklarını” söyledi.

Lavrov Salı gecesi Zelenskyy’nin “teslim olmak” istemediğini söyledi ve Kiev’in Avrupa müttefiklerini Zelenskyy’nin “boynuna taş gibi asılmaya” çalışmakla suçladı. Lavrov, Witkoff’un daha geniş bir ateşkes hakkındaki görüşünün aşırı iyimser olduğunu çünkü “Avrupa ülkelerinin seçkinlerini” hesaba katmadığını sözlerine ekledi.

Ukrayna, Rusya’nın Odesa ve diğer yerlerdeki liman tesislerini deniz ateşkesi kapsamında bombalamayı bırakmasını beklediğini söyledi. Ancak, savunma bakanlığı tarafından yayınlanan ayrı bir bildiride, Ukrayna’nın “Rus askeri gemilerinin Doğu Karadeniz’in ötesine hareket etmesini” anlaşmanın ihlali olarak değerlendireceği belirtildi.

Ukrayna, başlangıçta kendi kendini denetleyeceklerini söyledi, ancak her iki taraf da diğer ülkelerin onu izleme ve koruma konusunda dahil olabileceği konusunda anlaştı. Zelenskyy, “Ruslara güvenmiyoruz” dedi, ancak buna rağmen Kiev’in savaşı sona erdirme çabalarında yapıcı olmayı amaçladığını söyledi.

Trump pazartesi günü ayrıca ABD’nin Kremlin’le “santral mülkiyeti” konusunda görüştüğünü söylemişti; bu, Rus işgali altındaki Zaporizhia nükleer santraline bir göndermeydi.

ABD başkanı, doğrudan cephe hattında yer almasına rağmen Avrupa’nın en büyüğü olan tesisin kontrolünü ele geçirmeye ilgi duyduğunu ifade etti. Ancak Zelenskyy Salı günü bunun Ukrayna ile ABD arasındaki bu müzakere turunun bir parçası olmadığını söyledi.

Salı günü ilerleyen saatlerde Rus haber ajansı Tass, Moskova dışişleri bakanlığının 2022 sonbaharından beri kapalı olan nükleer santralin Ukrayna’ya “veya başka bir ülkeye” devredilemeyeceğini söylediğini bildirdi. Tass, yorumlarının “medya spekülasyonları”nı takip ettiğini ekledi.

Kaynak: M5