Avrupa’da Türk savunma sanayini dışlama hazırlığı

Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri’ne olan savunma bağımlılığını kendi bünyesinden ve müttefik ülkelerden silah satın alarak yeniden yapılandırma sürecine Avrupa Komisyonu’nun hazırladığı özel bir raporla resmen girdi.

İngiltere, ABD ve Türkiye, AB ile güvenlik ve savunma ortaklığı anlaşması imzalamadıkları takdirde, 150 milyar avro tutarındaki AB kredi programı kapsamında finanse edilen savunma sözleşmelerinden çıkarılacak.

Bu karar, aslında, yaşanılan süreçte tüm Avrupa’nın savunma sanayi ihtiyaçlarını ağırlıklı olarak karşılama hedefini çok önceden belirlemiş Fransa için zafer kimliği taşıyor. Bu, aynı zamanda, özellikle Türk savunma sanayinin Avrupa silahlanma sürecinden dışlanmasını isteyen Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi açısından da önemli bir gelişme olarak değerlendiriliyor.

150 milyar avroluk kredi planı, savunma harcamalarındaki büyük artışın bir parçası olarak AB üye ülkelerine açık olacak, ancak finanse edilen ekipmanın maliyetlerinin %65’i AB, Norveç veya Ukrayna’daki tedarikçilerden gelmek zorunda. Geri kalanı güvenlik anlaşması olan AB dışındaki ülkelerde harcanabilecek.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Kopenhag’daki Danimarka Kraliyet Askeri Akademisi’nde yaptığı konuşmada, “2030 hazırlığı”nın “yeniden silahlanmak ve güvenilir caydırıcılık sağlayacak kabiliyetleri geliştirmek” ve “stratejik avantaj sağlayan endüstriyel bir üs” anlamına geldiğini söyledi.

Avustralya, Kanada, Japonya, Yeni Zelanda ve Güney Kore ile iş birliğinin derinleştirilmesini de öneren konuşmada Birleşik Krallık “temel bir Avrupa müttefiki” olarak tanımlanıyor. AB’nin Japonya, Kore ve Norveç dahil olmak üzere altı ülkeyle savunma anlaşmaları var.

İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy ile bir araya gelen Kallas, komisyonun İngiltere ile savunma ve güvenlik ortaklığı kurmak için çalıştığını ve Mayıs ayında yapılacak AB-İngiltere zirvesinde sonuç almayı umduğunu söyledi.

Türkiye için destek veren ülkeler var

Ukrayna Savaşı çerçevesinde artık cephe ülkesi olarak görülen Polonya, Avrupa Birliği’nin yeniden silahlanma sürecinin üye devletlerin sanayi alt yapısıyla kısıtlanmasına karşı çıkan kimlik taşıyor. Benzer kaygıları Hollanda, İtalya, Macaristan gibi devletler de dile getiriyor.

Bir AB diplomatı. “İngiliz savunma sanayisi bizimkiyle [AB’de] çok iç içe geçmiş durumda, Batı’da askeri işlerimiz için entegre bir değer zincirimiz var. Ve bunu kesmek mantıklı olmazdı.” seklinde değerlendirmede bulundu.

Özellikle, Türk savunma sanayi ile yeni ortaklıklar oluşturan İtalya’nın bu tür bir kısıtlamaya karşı çıkmasına kesin gözüyle bakılıyor, benzer durum, son dönemde Türk savunma sanayi ürünlerini tercih etmeleriyle dikkat çeken Portekiz, İspanya, Polonya, Hırvatistan ve Romanya için de geçerli görülüyor.

Türkiye’nin Avrupa Birliği ile savunma işbirliği anlaşması imzalaması, Kıbrıs Rum kesiminin varlığı nedeniyle imkansız ölçüsünde zor bir adım. Bununla birlikte Türk Silahlı Kuvvetleri, yeni Avrupa güvenlik mimarisinin en önemli unsuru olarak kabul ediliyor. Türk ordusunun olmadığı bir Avrupa mimarisinin çok zayıf kalacağı gerçeğini Yunanistan bile kabul etmiş durumda. Bu gerçek doğrultusunda Türkiye’nin Avrupa Birliği ile savunma sanayi alanında özel statü almasının her iki taraf için de olumlu sonuç doğuracağı belirtiliyor.

Avrupa’nın beka mücadelesi

Yeniden silahlarla ile ilgili ayrıntılar Avrupa Komisyonu’nun Rusya’nın “öngörülebilir gelecekte Avrupa’nın güvenliği için temel bir tehdit olmaya devam edeceğini” söylemesinin ardından geldi.

AB’nin dış politika şefi Kaja Kallas, gazetecilere AB’nin en kötüsüne hazırlandığını söyledi: “Soğuk savaşımız yok, ancak Avrupa topraklarında sıcak savaşımız var ve tehdit varoluşsal. Olabileceği kadar gerçek.”

Geçtiğimiz ay Danimarka istihbarat servisleri, Moskova’nın NATO’yu zayıf olarak algılaması durumunda Rusya’nın beş yıl içinde Avrupa’da büyük çaplı bir savaş başlatmaya hazır olabileceği konusunda uyardı . Danimarka başbakanı Mette Frederiksen, Brüksel’de düzenlenen son acil zirvede diğer AB liderlerini yeniden silahlanma konusunda 2030 hedefi belirlemeye çağırdı.

Yetkililer, AB’nin yeni savunma harcamalarında 800 milyar avro toplayabileceğini düşünüyor. Bu miktarın 150 milyar avrosu sermaye piyasalarından sağlanan AB destekli kredilerden, 650 milyar avrosu ise AB üye ülkelerinin AB’nin mali kurallarını ihlal etmeden savunma için borçlanmalarına olanak tanıyan mali esnekliklerden geliyor.

AB diplomatları, 800 milyar avroluk başlığın asla gerçekleştirilemeyeceğini söylüyor. Almanya ve Hollanda gibi en büyük ve en zengin üye devletlerin bazıları, en yüksek kredi notlarına sahipken, AB destekli krediler almaya niyetli değil. Diğer üye devletler, özellikle Güney Avrupa’dakiler, savunma için ulusal borçlarını derinleştirmeye isteksiz olarak görülüyor.

Raporda “Komisyon, üye devletler isterse AB yürütme organının insansız hava araçları, füzeler ve diğer ekipmanları satın almasının kapısını açarak, merkezi bir satın alma organı olarak hareket edebilir” deniliyor. Öneri, AB organlarının Covid salgını sırasında Ukrayna için mühimmat ve aşı satın almada oynadığı rolü hatırlatıyor.

AB Savunma Komiseri Andrius Kubilius, AB’nin 450 milyon vatandaşının, 38 milyon Ukraynalıyı yenemeyen 140 milyon Rus’a karşı kendilerini savunmak için 340 milyon Amerikalıya bağımlı olmaması gerektiğini söyledi.

Kaynak: M5