NATO’nun kuruluşundan bu yana, İttifak’ın sivil Genel Sekreterlik makamı her zaman bir Avrupalıya verilmişken, Avrupa Müttefik Kuvvetler Yüksek Komutanlığı (SACEUR) ise geleneksel olarak ABD Avrupa Kuvvetleri Komutanı’na tahsis edilmiştir. Şu an bu görevi yürüten General Christopher Cavoli’nin görev süresinin yakında sona ereceği biliniyor. Aynı zamanda, NATO Müttefik Harekat Komutanlığı’nı (ACO) da yönetiyor.
NATO’nun ikinci en önemli komuta birimi olan Müttefik Dönüşüm Komutanlığı (ACT) ise, Fransa’nın NATO’nun entegre askeri komutasına geri dönmesinden bu yana Fransız generaller tarafından yönetiliyor.
Ancak bu görev dağılımı değişebilir. NBC News’in ABD Savunma Bakanlığı’ndaki iki yetkiliye ve Pentagon’a ait bir notaya dayandırdığı haberine göre, ABD yönetimi NATO’nun komuta yapısını yeniden şekillendirmeyi değerlendiriyor.
ABD, Avrupa’daki askeri varlığını azaltmayı planlıyor
Trump yönetiminin bu hamlesi, Avrupalı müttefiklerin kıtanın savunma sorumluluğunu daha fazla üstlenmeleri gerektiği yönündeki çağrılarla örtüşüyor. Aynı zamanda ABD’nin savunma bütçesinde tasarrufa gitme ve stratejik odağını Hint-Pasifik bölgesine (özellikle Çin’e) kaydırma planlarının bir parçası olarak değerlendiriliyor.
NBC News, “SACEUR görevinden feragat etmek, NATO içinde güç dengesi açısından önemli bir sembolik değişiklik olacaktır. Bu, İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa’daki güvenlik ve barışı şekillendiren İttifak için ciddi bir dönüşüm anlamına gelebilir” değerlendirmesinde bulundu.
Eğer bu karar kesinleşirse, ABD’nin Avrupa’daki askeri gücünü yeniden konuşlandırması da gündeme gelebilir. Eski SACEUR Komutanı Amiral James Stavridis (2009-2013), bu ihtimale dikkat çekerek, “ABD’nin NATO Avrupa Müttefik Kuvvetler Komutanlığı’ndan vazgeçmesi, ittifaktan çekilmenin açık bir sinyali olarak algılanacaktır. Bu, büyük bir stratejik hata olur çünkü ABD, NATO içindeki etkisini kaybeder ve bu durum Amerika’nın İttifak’tan tamamen çıkışının ilk adımı olarak görülür” ifadelerini kullandı.
Yeni komutan Avrupa’dan mı olacak?
NBC News’in incelediği Pentagon belgesine göre, ABD’nin Avrupa’daki askeri komuta yapısında başka bir değişiklik daha planlanıyor. Buna göre, Avrupa Kuvvetler Komutanlığı (US EUCOM) tamamen ortadan kalkmayacak, ancak 2007 yılına kadar olduğu gibi Afrika Komutanlığı (US AFRICOM) ile birleştirilecek. AFRICOM’un şu anda Almanya’nın Stuttgart kentinde bulunan karargahının ise bu süreçte korunması bekleniyor.
Ancak bu planların henüz sadece değerlendirme aşamasında olduğu ve ABD Kongresi’nin bu değişiklikleri engelleyebileceği belirtiliyor. Yine de, eğer ABD SACEUR görevinden çekilmeye karar verirse, Avrupa ülkelerinin yeni komutanın hangi ülkeden seçileceği konusunda bir uzlaşıya varması gerekecek. Yeni komutanın nükleer silaha sahip bir ülkeden (Fransa veya Birleşik Krallık) mi yoksa güçlü konvansiyonel ordulara sahip bir ülkeden (Polonya veya Almanya) mi geleceği tartışma konusu olacak.
Henry Kissinger’in 40 Yıl önceki öngörüsü gerçekleşiyor mu?
NATO’nun en yüksek askeri komutasının bir Avrupalıya devredilmesi fikri yeni değil. Eski ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger, 1984 yılında Time dergisinde yayınlanan bir makalesinde bu öneriyi dile getirmişti. O dönemde, Sovyetler Birliği’nin SS-20 orta menzilli nükleer füzeleri Batı Avrupa’ya doğrulttuğu bir süreç yaşanıyordu.
Kissinger, Avrupa’nın Soğuk Savaş sonrası kendi savunmasını üstlenmesi gerektiğini vurgulamış ve “Avrupa’nın konvansiyonel kara savunmasının büyük kısmını üstlenmesi gerektiğini” savunmuştu. Kissinger’a göre, “Bu, nüfusu Sovyetler Birliği’nden bir buçuk kat daha fazla olan ve ekonomik gücü ondan iki kat yüksek olan bir grup ülke için ulaşılabilir bir hedeftir.”
ABD’nin NATO’daki askeri liderliğini Avrupa’ya bırakma fikri, geçmişte sadece teorik bir tartışma konusuyken, Trump yönetiminin aldığı son kararlarla bu tartışmanın gerçeklik kazanabileceği görülüyor.
Kaynak: M5
