Çin, Hindistan ve Vietnam savaşlarından önce kullandığı o ifadeyi yine kullandı: “Sizi uyarmadık demeyin”
“Sizi uyarmadık demeyin” ifadesi, Çin resmi medyası tarafından askeri operasyonlarda ateş açılmadan önce yapılan en ciddi uyarı olarak kullanılan anahtar bir ifadedir.
Global Times’da yayımlanan analiz M5 tarafından çevrilmiştir.
1962 yılında Çin’in Hindistan ile bir sınır savaşına girmesinden hemen önce ve 1979 yılında Çin-Vietnam Savaşı öncesinde kullanılan bu ifade, üst düzey Çinli düşünce kuruluşu tarafından yeniden dile getirildi.
Analistler, ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Asya turu sırasında Tayvan Adası’nı ziyaret etmesi durumunda, ABD’yi askeri seçeneklerin ve ekonomiden diplomasiye kadar uzanan kapsamlı karşı hamlelerin beklediğini belirtiyor.
Geçtiğimiz günlerde, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, ABD Başkanı Joe Biden ile bir telefon görüşmesi yaptı ve bu sırada ABD’yi Tayvan sorununun ciddiyeti ve önemi konusunda bir kez daha uyardı.
Xi Jinping bu görüşmede; “Kamuoyu önünde meydan okunamaz. Bu ateşle oynamaktır. ” ifadelerini kullandı ve ABD’nin bu konuda açık görüşlü olması umduklarını belirtti.
Diğer yandan, Çin’in farklı bakanlıkları ve departmanları tarafından Pelosi’nin olası Tayvan ziyaretine ziyaretine karşı bir dizi uyarı yayınlandı.
Çin’in en üst düzey düşünce kuruluşlarından birisi olan Çin Sosyal Bilimler Akademisi’ndeki Tayvan Araştırmaları Enstitüsü ise, geçtiğimiz günlerde konu ile ilgili bir forum düzenledi. Forumda, Pelosi’nin olası Tayvan ziyaretinin Çin-ABD ilişkilere, istikrara ve bölgesel ilişkilere büyük zarar vereceği belirtildi. Forumda ayrınca, ziyaretin küresel barışa karşı ortaya çıkaracağı sonuçları ve Çin’in olası karşı hamleleri tartışıldı.
Çin Sosyal Bilimler Akademisi Tayvan Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Yang Mingjie, Global Times’a verdiği demeçte olası önlemler hakkında, Pelosi’nin uçağını durdurmak için savaş uçakları göndermek, Tayvan adasının etrafındaki hava ve deniz bölgelerini askeri tatbikatlar için kısıtlama bölgeleri ilan etmek gibi birçok seçeneğin tartışıldığını belirtti.
Pelosi, Cuma gününden itibaren başlayan gezisi kapsamında; Japonya, Güney Kore, Malezya ve Singapur’a resmi ziyaretlerde bulunuyor ve ABD medyasında yer alan haberlere göre, gezi kapsamında bir Tayvan ziyareti olup olmayacağı henüz belli değil.
ABD medyasında, ABD ordusunun da Pelosi’ye güvenlik endişelerini dile getirdiği bildirildi. ABD basını ayrıca, ABD ordusunun Hint-Pasifik bölgesindeki varlığını artıracağını yazdı.
Çin Sosyal Bilimler Akademisi Tayvan Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Yang Mingjie, Çin’in Pelosi’nin olası ziyaretine karşı olduğunu belirtti ve “yanzhen yidai” ifadesini kullandı. Bu ifade kelimenin tam anlamıyla “düşmanı beklemek için orduyu hazır hale getirmek” anlamına geliyor. Bu ifade herhangi bir savaş öncesi meydan okumak için ve tüm hazırlıkların yapıldığını göstermek için kullanılıyor.
Olası Karşı Hamleler
Pelosi Tayvan’a ziyaret gerçekleştirmekte ısrarcı olursa PLA’nın alabileceği birçok önlem var. Çinli analist Wang Yunfei, Global Times’a verdiği demeçte, Çin savaş uçaklarının Pelosi’nin içerisinde bulunduğu uçakla birlikte uçabileceğini yada Çin Hava kuvvetlerine ait savaş uçaklarının Tayvan havaalanı üzerinde uçabileceğini belirtti.
PLA ayrıca Tayvan’ın etrafındaki hava ve deniz bölgelerini, Pelosi’nin uçağının inmemesi için “sınırlı bölgeler” olarak ilan edebilir.
Çin Ordusundaki analistler, PLA’nın Tayvan ile Japonya arasındaki suların yanı sıra Tayvan ile Guam arasındaki sular da dahil olmak üzere Tayvan çevresinde büyük ölçekli askeri tatbikatlar düzenleyebileceğini de kaydediyor. PLA bu tatbikatlarda Çin’in tüm unsurlarının ortak hareket edebileceğini, elektronik harp unsurları, füze ve uzun menzilli roket sistemleri, hava üstünlüğü ve denizin kontrolü için gerekli angajmanlar dahil olmak üzere tüm savaş unsurlarının harekete geçirilebileceğini açıkladı.
PLA, “Tayvan ayrılıkçılarının” kilit ismi olan Lee Teng-hui’nin ABD ziyaretine yanıt olarak Temmuz 1995’ten Mart 1996’ya kadar Tayvan çevresinde bir dizi askeri tatbikat yapmıştı. Forum sırasında birçok analist, olası bir ziyaret halinde Çin anakarası tarafından yapılacak olan askeri müdahalenin bu defa ölçeğinin çok daha büyük olacağı konusunda uyarılarda bulundu.
Pelosi’nin ziyaretinin arka planı 1995-96 krizinden farklı. Çünkü, Çin-ABD ilişkileri o döneme göre çok değişti, Diğer yandan Çin ile ABD arasındaki güç karşılaştırması da bu süre içerisinde büyük farklılıklar gösterdi. Tsinghua Üniversitesi Tayvan Araştırmaları Enstitüsü direktörü Wu Yongping, Global Times’a verdiği demeçte, “Pelosi’nin ziyaretine karşı tepki bu defa farklı olacak ve şüphesiz daha geniş sonuçlar ve etkiler doğurabilir.” ifadelerini kullandı.
Wu, “Pelosi ziyareti yapmakta ısrar ederse, Çin olayı Tayvan Boğazları’nı kontrol altına almak ve yeniden birleşme sürecini başlatmak için bir fırsata dönüştürebilir. Uluslararası toplum ve ABD bu sonuca katlanılmalıdır. ABD’den gelen provokasyonlara karşı Çin’in yapacağı her türlü eylem, egemenliğini savunma kararlılığıdır.” açıklamasında bulundu.
“Sizi uyarmadık demeyin” ifadesi
“Sizi uyarmadık demeyin” ifadesi, Çin resmi medyası tarafından askeri operasyonlarda ateş açılmadan önce yapılan en ciddi uyarı olarak kullanılan anahtar bir ifadedir.
Bu tabir daha önce, 1962 ve 1978’de, Çin’in sırasıyla Hint ve Vietnam’a karşı gerçekleştirdiği askeri operasyonlardan kısa bir süre önce kullanılmıştı.
Pek çok analist, Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaret etmesinin, Çin-ABD arasındaki siyasi güveni büyük ölçüde zedeleyeceğini ve bölgesel barıştan ekonomiye kadar birçok alanda feci sonuçlar doğuracağını belirtiyor.
Tarihsel deneyimler, onlarca yıldır Çin ve ABD arasındaki ilişkiler iyi geliştiği sürece Tayvan sorununun düzgün bir şekilde ele alındığını gösteriyor.
Analistler, ABD’nin bu hamle ile Çin’in temel çıkarlarına meydan okuması halinde, yalnızca Çin-ABD ilişkilerinin sarsılmayacağını, bunun tüm Asya-Pasifik üzerinde hatta küresel düzeyde sonuçları olacağını belirtiyor.
Kaynak: M5
