Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, ilk olarak 7 Eylül 2013 tarihinde, “Kuşak ve Yol” projesini duyurmuştu. Proje kapsamında Pekin; İran’la 400 milyar dolarlık bir anlaşma imzaladı, ABD müttefiki Suudi Arabistanla 30 milyar dolarlık 34 anlaşmaya imza attı. Jinping, Riyad’da 22 Arap ülkesiyle birlikte Arap-Çin İşbirliği Forumu ve Çin-Körfez zirvesine katıldı. Çin inşasına başladığı “Kuşak ve Yol” projesini güçlendirmek ve ABD ile rekabetini artırmak için Orta Doğu’daki varlığını artırdı.
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, ilk kez 2013 yılında Kazakistan’a yaptığı ziyarette “Kuşak ve Yol” projesini duyurdu. Proje; Asya, Avrupa ve Afrika kıtaları boyunca uzanıyor ve Doğu’yu gelişmiş Avrupa ekonomisine bağlamayı hedefliyor.
Eski İpek Yolu’nun modern versiyonu olarak başlatılan proje, deniz ve kara ayaklarından oluşuyor. Kuşak kavramı; projedeki kara yolları, demir yolları, petrol ve doğal gaz boru hatları ve diğer altyapı yatırımları içni kullanılıyor. Deniz üzerinden olan güzergaha ise “yol” deniliyor.
Kuşak ve Yol Projesi; ekonomik, finansal ve siyasi olmak üzere birçok altyapı ve enerji yatırımlarını içeriyor.
Eski İpek Yolu güzergahı genişletilerek; yol, köprü, enerji santralleri ve limanlar yapılıyor. Tüm bağlantılar Çin’in başkentine çıkacak şekilde inşa ediliyor.
Kuşak ve Yol projesi, ülkelere altyapılarını geliştirme ve bununla birlikte daha büyük bir ekonomiye sahip olma imkanı vadediyor. Kuşak ve Yol projesi kapsamında pek çok ülke; ulaşım, altyapı, enerji, iletişim, gümrük, ekonomi, ticaret ve denizcilik alanlarında birçok projeye imza atıyor. Orta Asya ve Orta Doğu’nun sahip olduğu enerji daha paylaşılır hale geliyor.
Proje; Doğu Asya, Güneydoğu Asya, Orta Asya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika, Güney Asya ve Avrupa olmak üzere altı bölgeden oluşuyor.
Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinde, Bahreyn, Mısır, İran, Irak, İsrail, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Umman, Katar, Suudi Arabistan, Filistin, Suriye, Birleşik Arap Emirlikleri ve Yemen yer alıyor.
Çin, Kuşak ve Yol projesi kapsamında Orta Doğu ve Afrikaya doğru yavaşça ilerliyor. Pekin, Kuşak ve Yol Girişimi’ni güçlendirmek ve ABD karşısındaki varlığını artırmak için Orta Doğu’daki nüfuzunu artırıyor. Orta Doğu ve Afrika ülkeleri de her geçen gün Çin ile ekonomik bağlarını güçlendiriyor.
İRAN ve ÇİN ARASINDA 400 MİLYAR DOLARLIK ANLAŞMA
Çin, İran aracılığıyla ABD’nin Körfez ülkelerindeki etkisini düşürmeye çalışıyor.
İran’ın, Çin’in başlattığı “Kuşak ve Yol” projesine katılımını öngören adım, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in 2016 yılındaki Tahran ziyaretinde gündeme geldi.
2021 yılında Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Tahrana resmi ziyaret gerçekleştirdi. Bu ziyaretten sonra İran Kuşak Yol Projesi’ne katılım gösteren ülkelerin enerji altyapılarının birbirine bağlandığı kavşak oldu.
Tahran ve Pekin yönetimleri; Tahran hükümetinin, Çin’in başlattığı “Kuşak ve Yol” projesine katılımını öngören 25 yıllık iş birliği anlaşmasını imzaladı.
Anlaşma kapsamında Çin, bankacılık, telekomünikasyon, limanlar, demiryolları, sağlık hizmetleri ve bilgi teknolojisi de dahil olmak üzere onlarca alanda İran’a 400 milyar dolarlık yatırım yapacak. Buna karşın Çin, İran’dan düzenli ve büyük ölçüde indirimli olarak İran petrolü alacak.
BEŞAR ESAD “KUŞAK ve YOL” PROJESİNE DAHİL OLDU
Çin’in “Kuşak ve Yol” projesine Suriye de dahil oldu. Suriye’nin projeye dahil olması Çin’in başarısı olarak yorumlandı. Pekin, bu hamlesiyle Orta Doğu’da yeni bir ortak kazandı.
2021’de, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suriye’nin başkenti Şam’da bir araya geldi.
Suriye Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, Esad’ın, “Suriye, ortak Kuşak ve Yol projesinin inşasında yer almayı, Çin ile ekonomi, bilim, kültür ve eğitim alanlarında iş birliğini güçlendirmeyi ve terörle mücadelede el ele vermeyi umuyor” dediği belirtildi.
Ocak 2022’de ise Çin’in resmi haber ajansı Xinhua, Suriye’nin Kuşak ve Yol Girişimi’ne katıldığını yazdı. Xinhua haberinde, mutabakat zaptının Şam’da düzenlenen bir törenle imzalandığını belirtti.
Suriye’nin girişime katılma nedeni; dış ticareti kolaylaştırmak, altyapıyı, elektrik ve diğer alternatif enerji yatırımlarını inşa etmek de dahil olmak üzere birçok alanda Suriye ve Çin arasındaki iş birliğini geliştirmek olarak açıklandı.
ABDULMEHDİ, ÜLKESİNİ ÇİN’İN PROJESİNE DAHİL EDEN ANLAŞMALARI İMZALADI
Eylül 2019’da Çin’e resmi ziyaret gerçekleştiren dönemin Irak Başbakanı Adil Abdülmehdi ülkesini Çin’in Kuşak ve Yol projesine dahil eden anlaşmaları imzaladı.
Abdülmehdi, “Irak savaştan ve toplumsal anlaşmazlıklardan çıkıyor. Bu süreçte Çin’in değerli destekleri bizim için çok önemli” değerlendirmesini yaptı.
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ise ‘stratejik ortaklığa’ dikkat çekerek iki ülkenin petrol ve altyapı alanlarında iş birliğine devam edeceğini kaydetti.
6 Aralık 2022’de Çin’in Kuşak ve Yol projesi kapsamında yeni bir adım atıldı. Irak’ın Basra kentinde düzenlenen uluslararası konferansta Basra’nın Faw Limanının yeniden inşası ve Türkiye sınırına kadar uzatılması öngörülen demir yolu ve kara yolu projelerinin içinde olduğu “Kuru Kanal” koridoru konuşuldu.
ÇİN DEVLET BAŞKANI JİNPİNG, SUUDİ ARABİSTAN’A GİTTİ
Ekim 2022’de Suudi Arabistan Enerji Bakanı Prens Abdulaziz bin Selman, Çin Ulusal Kalkınma ve Reform Otoritesi Başkan Yardımcısı Lian Weiliang ile bir görüşme gerçekleştirdi. Görüşmede; Kuşak ve Yol girişimi, enerji ve ortak yatırım konuları ele alındı. Çin ve Suudi Arabistan Kuşak ve Yol girişimi kapsamındaki yatırımların koordine edilmesi konusunda anlaştı.
Geçtiğimiz günlerde ise Çin Devlet Başkanı Xi Jinping altı yıl aranın ardından Suudi Arabistan’a üç günlük resmi ziyaret gerçekleştirdi.
Başkan Jinping, ABD müttefiki Riyad yönetimi ile 30 milyar dolarlık 34 anlaşma imzaladı. Ayrıca Xi Jinping Riyad’da 22 Arap ülkesiyle birlikte Arap-Çin İşbirliği Forumu ve ardından Çin-Körfez Zirvesine katıldı.
Şarkul Avsat’ta yer alan habere göre, Çin ve Suudi Arabistan arasında stratejik ortaklık belgesi ve Vizyon 2030, Kuşak ve Yol Projesi Entegrasyon Planı imzalandı.
Ajans Lotus’un haberine göre, Suudi Arabistan Sanayi ve Maden Kaynakları Bakanı Bender el-Harif, Kuşak ve Yol İnisiyatifi ile Suudi Arabistan’ın 2030 Vizyonu arasındaki derin sinerjinin ülkeye ileri bilim, teknoloji ve fikirler getireceğini, Suudi Arabistan’ın ekonomik ve sosyal gelişimini artıracağını belirtti.
Bender el-Harif, Suudi Arabistan’ın enerji ve madencilik sektörlerinin yanı sıra benzersiz bir coğrafi konuma, gelişmekte olan start-up şirketlerle eksiksiz bir altyapıya sahip olduğunu, bunun da Suudi Arabistan’ı, Çin’in Orta Doğu ve Kuzey Afrika’daki yatırım ve ticareti için önemli bir merkez haline getirebileceğini söyledi.
İSRAİL, KUŞAK ve YOL
İsrail, “Kuşak ve Yol” projesinin hayata geçirilmesi yönünden kilit öneme sahip ülkelerden biri olarak görülüyor. Bu nedenle Çin, İsrail’de önemli yatırımlar yapıyor. Çin’in İsrail yatırımları, İsrail’in Hayfa limanını 2021 yılından itibaren 25 yıl boyunca işletecek olmasıyla başladı.
Fikirturu.com’dan Ali Altunkaya’nın “Ortadoğu Çin’e mi kaldı?” başlıklı yazısına göre, Çinli firmaların İsrail’de yapmış olduğu birçok proje var. Tel Aviv-Kudüs hızlı treni, Tel Aviv şehri ve çevresinde hafif raylı sistem inşası, tren vagonu ve lokomotif ihracatı, Eliyat-Hayfa, Eliyat-Aşdot ticari demir yolu nakil hattı, Sorek 1 ve Ölü Deniz su arıtma/seviye artırma çalışmaları, otoyol inşaatları, Hayfa ve Aşdot limanları işletmeciliği ve inşası gibi konularda Çinli firmalarının İsrail’e yapmış oldukları yatırımlar mevcut.
Çin, Kuşak ve Yol projesine 1 trilyon dolar hükümet fonu ayırdığını duyurmuştu. Ayrıca Pekin yönetimi, proje kapsamında ülke dışında yapılacak altyapı ve inşaat projeleri için de kamu firmaları ve finansal kurumlara teşvik verileceğini açıklamıştı. Çin bu çerçevede Orta Doğu’da milyar dolarlık anlaşmalara imza atıyor. Çin bölgede yollar, limanlar, demiryolları, havaalanları inşa ederek Orta Doğu’daki varlığını sağlamlaştırıyor.
Kaynak: Intell4 Strategy
