ABD ve Çin arasında Tayvan gerilimi tırmanırken ABD Temsilciler Meclisi Sözcüsü Nancy Pelosi’nin bölgeyi ziyaret edeceğinin iddia edilmesi, Pekin yönetimi tarafından sert tepki ile karşılandı. Ağustos ayında yapılması planlanan gezinin bölgeye etkileri ne olacak?
ABD donanmasına ait bir savaş gemi salı günü Tayvan Boğazı’ndan geçti. Yalnızca bu hafta üçüncü kez Çin sularına giren ABD donanması, iki ülke arasındaki gerilimi de tırmandırdı.
Washington, güdümlü füze destroyeri USS Benfold’un son yolculuğunu, “özgür ve açık bir Hint-Pasifik taahhüdü”nün göstergesi sözleri ile savunurken Pekin yönetimi, “barış ve istikrarın yıkımı” olarak nitelendirdi ve “provokasyon” açıklaması yaptı.
Tayvan’ın Çin’den ayıran yaklaşık 180 km genişliğindeki boğazda ABD donanmasının aktif hareketliliği bölgede hak iddia eden Pekin yöetimi tarafından sık sık karşı hamleler ile karşılanıyor.
ABD donanması bölgenin büyük bölümünün uluslararası sularda olduğunu iddia etmesine karşın Pekin ordusu bölgedeki geçişleri yerinde izlediklerini duyurdu.
People’s Liberation Army’s Eastern Theater Command sözcüsü Albay Shi Yi yaptığı açıklamada, “ABD’nin sık sık yaptığı provokasyonlar ve gösteriş, ABD’nin Tayvan Boğazı’ndaki barış ve istikrarın yıkıcısı ve Tayvan Boğazı’ndaki güvenlik risklerinin yaratıcısı olduğunu tam olarak gösteriyor” ifadelerini kullandı.
ABD ordusu geçtiğimiz hafta da Çin yönetiminin kontrolü altındaki Paracel ve Spratly adalarının yakınlarında Pekin yönetimine meydan okumuştu.
ABD donanmasının bölgedeki etkinliğine sık sık Tayvan saha sahasında gerçekleştirdiği uçuşlar ile meydan okuyan Pekin yönetimi, “cephe kuvvetlerinin her zaman teyakkuzda olduğu ve ulusal güvenlik ile toprak bütünlüğünü karalılıkla koruyacağı” vurguladı.
Pentagon’un geçtiğimiz hafta Tayvan’a 108 milyon dolarlık silah satışını onaylamasının ardından gelen karşılıklı açıklamalar ve ABD donanmasının Hint-Pasifik’teki hareketliliği Pekin yönetimi tarafından çeşitli uyarılar ile karşılanırken Washington’dan bir hamle daha geldi.
ABD Temsilciler Meclisi Sözcüsü Nancy Pelosi’nin nisan ayında yapılması planlanan Tayvan gezisi, heyette yer alanlar arasında Covid-19 vakalarına rastlanmasının ardından ertelenmişti.
Financial Times’ta yer alan habere göre, Pelosi ve heyeti ağustos ayı içerisinde ertelenen Tayvan ziyaretini gerçekleştirmeye karar verdi. Pelosi’nin ofisi ziyaret haberleri hakkında yorum yapmaktan kaçınırken FT haberinde 1 Ağustos’un Çin Halk Kurtuluş Ordusu’nun kuruluş yıldönümü olduğunu özellikle vurguladı.
Pelosi ve heyetinin Endonezya, Japonya, Singapur, Japonya ve Hawaii’de bulunan ABD Hint-Pasifik komutanlığı karargahını ziyaret edeceği de iddialar arasında.
Haberin duyulmasının ardından açıklama yapan Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Zhao Lijian Tek Çin” ilkesine ve Çin ile ABD arasında imzalanan “üç ortak bildiri” kapsamında Pelosi’nin Tayvan ziyaretinin iptalini istediklerini belirtti.
Çin, Cumhuriyetçi Newt Gingrich’in 1997’de yaptığı ziyaretten 25 yıl sonra Tayvan’ı ziyaret eden ilk ABD Temsilciler Meclisi Başkanı olması beklenen Pelosi’nin Taipei’ye gelmesi halinde “güçlü önlemler” alınacağına özellikle vurgu yaptı.
Zhao Lijian düzenlediği basın toplantısında, “ABD yanlış yola girmekte ısrar ederse, Çin kesinlikle ulusal egemenliğini ve toprak bütünlüğünü sağlam bir şekilde savunmak için kararlı ve güçlü önlemler alacaktır. ABD, bunun yol açacağı tüm sonuçlardan tamamen sorumlu olmalıdır” ifadeleri ile tavırlarının sert olacağının da altını çizdi.
Olası Tayvan ziyaretine ilişkin CNN’e açıklama yapan Temsilciler Meclisi’nden Steny Hoyer, “Başkan’ın Tayvan ile ilişkimiz konusundaki tutumunun oldukça açık olduğunu düşünüyorum. Dolayısıyla bu sorunun cevabı. Çinliler için sürpriz olacağını ya da gönderdiğimiz mesajdan farklı bir mesaj olacağını düşünmüyorum” ifadelerini kullansa da net bir tarih vermekten de kaçındı.
Tayvan’ın statükosu üzerinde hiçbir zaman anlaşmaya varamayan Pekin ve Washington, Asya’nın büyük bölümünü etkisi atına alan bir gerginlikte de karşı karşıya.
Uzmanlar, Asya’da yaşanan gelişmeleri muhtemel bir savaşın ayak sesleri olarak yorumlarken Tayvan’dan yükselen gerginliğin üç ana nedeni var.
Birincisi; 1970 ve 80’lerden bu yana doğal yollarla çözülmesi umut edilen gerilimin rejim değişikliği ile birlikte siyasi bir dönüşüm yaşaması.
İkincisi; Çin’in 1979 yılından bu yana barışçıl bir birleşme politikasına öncelik vermesine rağmen güç kullanımından vazgeçmemesi.
Üçüncüsü ise; ülkeler arasındaki diyalogların yanlış yorumlanmasının on yıllar boyunca sürmesi.
Hem Washington yönetiminin hem de Pekin’in stratejik hataları ile gerginliği tırmandırdığı Tayvan ise ekonomik nedenlerle bağlı olduğu ülkeler ile Çin arasında seçim yapmaya zorlanmakta.
Birden fazla uluslararası markanın yatırımlarını taşıdığı Tayvan’da olası bir savaş yaşanması halinde ise tedarik zincirindeki mevcut kırılmanın onarılamayacak noktaya gelmesinden endişe ediliyor.
Kaynak: IntellStrategy
