Filipinler ile Kanada, Çin’in Güney Çin Denizi’ndeki artan askeri baskılarına karşı savunma iş birliğini güçlendirmeyi hedefleyen önemli bir anlaşmaya imza attı.
Filipinler Savunma Bakanı Gilberto Teodoro Jr. ve Kanada Savunma Bakanı David McGuinty, başkent Manila’da düzenlenen törende “Ziyaretçi Kuvvetler Statüsü Anlaşması”nı imzaladı. Anlaşma, iki ülke askerlerinin karşılıklı olarak ortak tatbikatlara ve askeri iş birliklerine katılmasına hukuki zemin oluşturuyor.
Kanadalı Bakan McGuinty, anlaşmanın yalnızca ortak askeri eğitimleri değil, bilgi paylaşımını, acil durum koordinasyonunu ve doğal afetlere müdahale kabiliyetini de güçlendireceğini belirtti.
Teodoro: “Kurallara dayalı düzeni savunuyoruz”
Savunma Bakanı Teodoro, Çin’in bölgedeki yayılmacı politikalarına atıfta bulunarak, “Kim hegemonik davranıyor? Kim topraklarını genişletmek istiyor? Çin.” ifadelerini kullandı. Teodoro, anlaşmanın Asya-Pasifik’te kurallara dayalı uluslararası düzenin korunması açısından kritik önemde olduğunu vurguladı.
Pekin yönetimi anlaşmaya ilişkin henüz resmi bir açıklama yapmazken, Çin daha önce Filipinler’i “bölgesel istikrarı bozan bir provokatör” olarak nitelendirmişti.
Çin, Güney Çin Denizi’nin neredeyse tamamında hak iddia ediyor. Ancak 2016’da Lahey’deki uluslararası tahkim mahkemesi, Pekin’in bu iddialarını 1982 BM Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne aykırı bularak geçersiz ilan etmişti. Çin kararı tanımamış, buna karşılık bölgede su topları ve tehlikeli manevralarla Filipin gemilerine müdahalede bulunmuştu.
Filipinler’in savunma ortaklıkları artıyor
Filipinler daha önce benzer ziyaretçi kuvvet anlaşmalarını ABD (1998) ve Avustralya (2007) ile imzalamıştı. Başkan Ferdinand Marcos Jr. döneminde bu tür anlaşmalara Japonya ve Yeni Zelanda da eklendi.
Filipin yönetimi ayrıca Fransa ve Singapur ile de benzer savunma anlaşmaları için müzakere yürütüyor; Birleşik Krallık, Almanya ve Hindistan ile de görüşmelere başlamayı planlıyor.
Kanada’dan Çin’e sert eleştiri
Kanada, Eylül ayında Çin’in Scarborough Sığlığı’nda doğa rezervi ilan etme planını “çevre koruması bahanesiyle işgal girişimi” olarak nitelendirmişti. Ayrıca Çin’in Filipin gemilerine karşı su topu kullanımını “tehlikeli ve yasa dışı” olarak kınamıştı.
Kanada’nın Manila Büyükelçisi David Hartman, ülkesinin “Çin’in provokatif ve hukuksuz eylemlerine karşı sesini yükseltmeye devam edeceğini” ifade etti.
Uydu destekli gözetim iş birliği sürüyor
Kanada ile Filipinler, 2023’te imzalanan ayrı bir anlaşmayla Kanada’nın “Dark Vessel Detection System” adlı uydu tabanlı gözetim sistemine erişim sağlamıştı. Bu sistem, konum sinyallerini kapatan yasa dışı gemileri tespit edebiliyor. Filipin Sahil Güvenliği, bu teknolojiyle Çin sahil güvenlik gemilerini ve balıkçı teknelerini izliyor.
Uzmanlara göre yeni savunma anlaşması, Kanada’nın Hint-Pasifik’teki askeri varlığını kalıcılaştırırken, Filipinler’in Çin’e karşı caydırıcılık kapasitesini artıracak.
Kaynak: M5 / Nikkei Asia
