Arap dünyasından bir analiz: Trump yönetiminin önündeki ana sorun Türkiye-İsrail çatışmasını önlemek!

Suriye diktatörlük hanedanı Beşar Esed rejiminin Türkiye desteğindeki muhalefet güçleri tarafından devrilmesi, devamında Türkiye’nin eğitip dodattığı Suriye Milli Ordusu üzerinden ülkenin kuzeyindeki Amerikan destekli terör yönetimine, İsrail’in de Golan Tepeleri üzerinden güneydeki güvenlik alanına dönük harekatları, Arap dünyası tarafından yakından izleniyor.

Ünlü Arap gazeteci/siyasi uzman Tarık eş-Şami, İndependent-Türkçe yayın organında yer alan Washington Suriye’de Türkiye-İsrail rekabetinin ritmini mi belirliyor? başlıklı yazısında Seçilmiş Başkanı Donald Trump’ın önündeki en büyük sorunun Türkiye-İsrail ilişkileri olduğunu vurguladı.

Tarık eş-Şami, Suriye topraklarında artık, bir Türkiye-İsrail çatışması zemini doğduğunu, Amerikan yönetiminin, çok kıymetli bir NATO müttefiki ile çok güçlü bağlarla bağlı olduğu bir müttefiki arasında yaşanabilecek yüksek gerilimi durdurmakta zorlanabileceğini vurguladı.
Yazarın yorumundan öne çıkan görüşler şöyle:

İSRAİL İÇİN ZORLU BİR DÖNEMİN BAŞLANGICI

Suriye’de Beşşar Esad rejiminin düşmesi, İsrail ordusunun ülkenin güneybatısındaki topraklarını ele geçirmesi ve Türkiye destekli muhalif grupların ülkenin kuzeydoğusunda Kürt ağırlıklı silahlı grupların kontrolündeki bölgelere ilerlemesiyle birlikte komşu ülkeler arasında Suriye’nin bölünebileceği endişeleri arttı.

Ancak hem İsrail hem de Türkiye eylemlerini ulusal güvenliklerini korumayı amaçladığı şeklinde gerekçelendiriyor.

Uluslararası toplum, bu duruma müdahale etmeye fazla istekli görünmezken Türkiye ile İsrail’in çatışan gündemleri, ABD’nin bu rekabete nasıl yaklaşacağı ve hangi tarafı destekleyeceği sorusunun sorulmasına neden oluyor.

ABD, NATO’daki güçlü müttefiki Türkiye’ye karşı Washington’da muazzam bir nüfuza sahip olan stratejik müttefiki İsrail’i mi destekleyecek yoksa değişen jeopolitik tablo, bölgenin istikrara kavuşturulmasına yönelik ortak çıkarlar doğrultusunda iki ülke arasındaki yakın ilişkileri mi güçlendirecek?

Esad rejiminin çöküşü, Ortadoğu bölgesindeki stratejik hesaplamalarda yeni ve karmaşık bir gerçeklik yarattı. Bu durum, Esad rejiminin düşüşünden en kazançlı çıkan Türkiye ve İsrail başta olmak üzere komşu ülkeler üzerindeki potansiyel nüfuzu değiştirdi.

İran liderliğindeki “Direniş Ekseni”nin İran destekli milislerin Suriye’den çekilmesiyle dağılması ve Tahran’dan Hizbullah’a Suriye toprakları üzerinden giden askeri ikmal hatlarının kesilmesi İsrail için acil ve önemli bir güvenlik nimetini temsil ediyordu.

Suriye yönetiminin yıllardır Ankara tarafından desteklenen Heyet Tahrir Şam (HTŞ) tarafından ele geçirilmesine, Türkiye’nin Şam’da baskın güç olarak ortaya çıkması eşlik etti.

Yıllar önce Libya, Somali ve Katar’a asker gönderen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ülkesinin nüfuzunu eski Osmanlı İmparatorluğu topraklarına yayma arzusunu gerçekleştirmeye her zamankinden daha yakın.

Bu yaklaşım, stratejik kazanımlar için halk arasında kabul gören bir gerekçe olarak Filistin davasının savunulmasında İran ile rekabeti de içeriyor.

Fakat geçen yıl Gazze Şeridi’ndeki savaşın başlamasından bu yana ilişkileri nispeten gergin olan ABD’nin bu iki önemli müttefiki, Suriye içinde ve dışında bir çarpışma rotasında ilerliyor.

Bu rekabeti yönetmek, ABD’nin seçilmiş Başkanı Donald Trump’ın yönetimi için bir öncelik olacak.
Bu da ABD’nin Avrupa’daki ve Ortadoğu’daki ittifaklar ağı üzerindeki baskıyı arttıracak gibi görünüyor.
En büyük kazanan Türkiye

Türkiye ve İsrail, İran’ın Ortadoğu’daki nüfuzunun hızla azalmasıyla sonuçlanan Suriye rejiminin çöküşünün başlıca stratejik faydalanıcıları olurken aslında bunun en büyük kazananı şu an fiilen Suriye’deki en güçlü siyasi aktör olmanın yanında ekonomik ve askeri açıdan en etkili aktör olma yolunda ilerleyen Türkiye gibi görüyor.

Birçokları Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Suriye’yi bir Türk himayesine dönüştürmek için hiç vakit kaybetmediğini düşünüyor.

ANKARA KARŞILIĞINI BEKLİYOR

Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, talep edilmesi halinde ülkesinin Suriye’ye askeri yardım sağlamaya hazır olduğunu açıkça ifade etti.

Türkiye’nin Suriye için yerli üretim çeşitli savaş teçhizatının ana tedarikçisi olması beklenirken aynı zamanda eğitmenler gönderebilir, yeni orduya uygun bir savaş teorisi oluşturabilir ve bu faaliyetleri finanse etmek için mali destek sağlayabilir.

Hatta Suriye’deki yeni yönetimle askeri ve stratejik bir ittifak kurulması karşılığında Ankara, Suriye’deki tüm askeri ve siyasi süreçlerdeki konumunu ve etkisini garanti altına alabilir.

Moskova’nın Hmeymim Hava Üssü ve Tartus’taki askeri deniz üssünün geleceğine dair (Şam’daki Suriyeli yetkililerle değil) Ankara’daki Türk yetkililerle müzakerelere başlamasıyla İsrail, Türkiye’nin nüfuzunun boyutunun farkına vardı. Türkiye’nin İsrail ordusunu Golan Tepeleri’nde işgal ettiği bölgelerden çıkarmak için yakında uluslararası adımlar atmaya başlaması bekleniyor.

İSRAİL’İN SURİYE’DEKİ HEDEFLERİ

İsrailli yetkililer, HTŞ’nin Şam’ın kontrolünü ele geçirmesinden bu yana özellikle Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Filistinli Hamas Hareketi’ne verdiği açık destek çerçevesinde Türkiye’nin başını çektiği yeni Sünni İslamcı eksenin zaman içinde giderek daha tehlikeli hale geleceğinden endişe ediyor.

Yeni Suriye’nin fiili lideri Ahmed eş-Şera savaş arayışında olmadığını ve ülkeyi yeniden inşa etmeye odaklanmak istediğini söylese de o ve Şam’ın önde gelen diğer bazı isimleri bir zamanlar ABD tarafından terör örgütü ilan edilen El Kaide’nin bir kolu olan Nusra Cephesi’nde önemli roller üstlenmişti. İsrail Başbakanı Binamin Netanyahu’nun hükümeti bu durumu Suriye’nin güneyindeki toprakları ele geçirmek için bir bahane olarak kullandı.

Netanyahu en az 2025 yılına kadar orada kalacaklarını söyledi. Bu da İsrail’i eski statüsüne kavuşturmak için ABD’nin ve uluslararası tarafların yoğun çabasını gerektirecek.

Ancak İsrail’in Suriye’nin güneyine girmesi ve haftalarca Suriye’nin yeni yöneticilerinin hava ve deniz savunmasına, hava gücüne ve uzun menzilli füzelere sahip olmasını engellemek için Esad rejiminin askeri altyapısından geriye kalanları yok etmesi, Tel Aviv ve Ankara’yı bir kez daha karşı karşıya getirdi.
Ankara İsrail’e güçlerini geri çekmesi ve Suriye hava sahasını ihlal etmeyi bırakması çağrısında bulunurken İsrail Dışişleri Bakanlığı, buna “Türkiye’nin Suriye’de işgal konusunu gündeme getirecek son ülke olması gerektiği” yanıtını verdi.