Ukrayna savaşının küresel etkisi ve askeri maliyeti

Rusya-Ukrayna savaşı Ukrayna için bir felaket oldu ama aynı zamanda tüm dünya için de bir felaket sürecinin başlamasına neden oldu. Hatta askeri uzmanlara göre Ukrayna, Irak Savaşı’nda yaşanan ölüm ve yıkımı geride bırakmaya doğru ilerliyor.

Bir yılını çoktan geride bırakan çatışmaların etkisi, neredeyse dünyanın her alanında yaşam ve geçim kaynakları üzerinde derin etkiler oluşturdu. Fiziksel yıkım büyük ölçüde Ukrayna ile sınırlı kalsa da savaşın diğer etkileri Ukrayna ile sınırlı kalmadı.

Savaşın akut küresel etkisi, kısmen Rusya ve Ukrayna’nın küresel tarım ve enerji üretimindeki öneminden kaynaklanmaktadır. Bununla birlikte, savaşa eşlik eden yaptırımlar, ablukalar ve ambargolar yoluyla ortaya çıkan küresel ekonomik savaş, etkiyi daha da büyüttü.

Çatışma ve ekonomik savaş, dünya çapında gıda ve enerji fiyatlarını yükseltti, dünya ticaretini aksattı, pandemi sonrası ekonomik toparlanmanın durmasına ve tersine çevrilmesine neden oldu.

Rusya, Ukrayna ve Ukrayna’yı destekleyen ülkeler için savaşla ilgili mali harcamalar, ayda ortalama 25 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Daha uzun vadeli maliyetler arasında ise; yeniden yapılanma (şu anda 413 milyar dolar olarak tahmin ediliyor) ve yıllık küresel askeri harcamaların temel seviyesinde 300 milyar doları aşan ani bir sıçrama yer alıyor.

Kanıta dayalı verilere göre, Mart 2023 tarihi itibari ile Rus askeri ölümleri 35.000 kişiye ulaştı. Ukraynalı askerlerin ölüm sayısı ise muhtemelen 20.000’i aştı. Ukrayna dışında, savaşın daha geniş etkilerinin ise 250.000’den fazla insanın ölümüne neden olduğu tahmin ediliyor.

Askeri uzmanların değerlendirmesine göre, nükleer kullanım olasılığını hariç tutulursa savaş, sona ermeden önce toplam 600.000 kişinin hayatına mal olabilir.

Küresel bir ekonomik tsunami

Savaş nedeni ile küresel ticaret hacmi en az %3,4 azaldı, dünya çapında enerji fiyatları iki katına çıktı, gıda fiyatları %25 arttı ve yaygın bir küresel ekonomik duraklama yaşandı.

IMF, 2023 için küresel üretimde 2,8 trilyonluk bir kayıp öngörüyor.

Savaşta artan enerji maliyetleri nedeniyle, dünya çapında aşırı yoksulluk içinde yaşayan insanların sayısı 2022’de 75 ila 141 milyon arttı.

Enerji fiyat enflasyonu Avrupa’yı da derinden etkiledi. Economist araştırma birimi, enerji maliyetlerindeki artış göz önüne alındığında, 2022-2023 gibi ılıman bir kışın bile Avrupa’da en az 32.000 fazladan ölüme yol açtığını hesapladı.

Almanya örneği ise bu verileri doğruluyor. Almanya’da Aralık 2022’de, Aralık 2021’e kıyasla 8.000 fazla ölüm yaşandı. Bu da yakıt ve gıda tüketimini etkileyen enflasyonun bir ölüm kalım meselesi olduğunu ortaya koydu.

İnsani yardıma yönelik uluslararası destek, büyük ölçüde Ukrayna savaşının küresel etkisi ile 2021’de 20 milyar dolar iken, 2022’de 30 milyar dolara yükseldi. Ama bu rakam kesinlikle yeterli değildi. Ukrayna dışında, Etiyopya ve Somali gibi ülkeler de insani felaketlerle karşı karşıya kaldı

Savaşın Rusya’ya finansal maliyeti

Savaş, Moskova’nın sadece 2022’de, 107 milyar dolardan fazla harcamaya mal oldu ve Ekonomist’in verilerine göre bu rakamın 60 milyar doları, ordu ve güvenlik servislerine tahsis edildi.

Bu rakama; Rusya’nın kaybettiği binlerce füze, milyonlarca topçu mermisi, 1900 tank, 4000 diğer zırhlı araç, 750 topçu bataryası, 78 savaş uçağı da dahil edildiğinde rakam devasa boyutlara ulaşıyor.

Savaşın Ukrayna’ya finansal maliyeti

Ukrayna’nın maliyetleri arasında GSYİH’sında %29 azalma ve 24,5 milyar doları aşan cari açığı yer alıyor.

Ekonomist uzmanlarının raporlamalarına göre, 2022’de Ukrayna’nın savunma harcamaları yaklaşık olarak 42 milyar dolar oldu. Bu rakam, ülkenin 2022 GSYİH’sının %30’una denk geliyor.

Aslında Ukrayna’nın 2022’deki toplam savunma harcaması, yaklaşık olarak 75 milyar dolardı. Ancak bu rakamın yaklaşık 33 milyar doları ya müttefik devletler tarafından hibe edildi ya da Ukrayna’ya borç olarak verildi.

Savaşın küresel savunma harcamalarına etkisi

2021’de küresel savunma harcamaları 2,1 trilyon dolar gerçekleşmişti.

Savaş nedeni ile gerek Ukrayna’ya verilen destek, gerekse de güvenlik zaafiyetlerini azaltmak için başlayan ülkelerin başlattığı silahlanma yarışı ile, küresel askeri harcamaların 2025 yılına kadar 2,6 trilyon doları aşması bekleniyor.

Kaynak: Economist, M5
Çeviri/Analiz: Adem KILIÇ