ABD Medyası Analiz: "Türkiye Afganistan'daki Varlığını, Artan Etki Alanı ve Stratejik Hedefleri İçin Kullanabilir!" - M5 Dergi
Öne ÇıkanStrateji Analiz

ABD Medyası Analiz: “Türkiye Afganistan’daki Varlığını, Artan Etki Alanı ve Stratejik Hedefleri İçin Kullanabilir!”

Abone Ol 

“ABD’nin Afganistan’dan çekilmesi hız kazanırken, Türkiye’nin rolünün artmasıyla ilgili senaryolar da artıyor. Türkiye, Afganistan’daki NATO koalisyonunda askeri bulunan tek Müslüman ülke ve Türkiye’nin Kabil havaalanını kontrol altına alması Türkiye için bölgedeki etkisini artırma hedefi için bir fırsat olabilir. “

Amerikan National Interest’de yayımlanan analiz M5 tarafından çevrilmiştir.

“Türkiye, ciddi anlamda Kabil havaalanında güvenliği sağlayacak deneyime ve askeri yeteneğe sahip. Ankara ayrıca, çatışan Afgan güçleri arasında kendisini geçerli bir arabulucu olarak konumlandıran benzersiz bir diplomatik araç etkisine sahip.

Türkiye Pakistan ile olumlu ilişkilere sahip ve Afganistan’a komşu olan iki ülkenin Türk olan milletleri ile liderlik düzeyinde iyi ilişkilere sahip. İki yıl önce Doha barış görüşmelerinde Taliban’ın Afganistan’da NATO misyonu dışında Türk varlığını kabul etmeyi düşünebileceği konuşulmuştu. Dolayısıyla Türkiye’nin koruma ve operasyon teklifinde bulunması sürpriz olmadı.

Fakat Türkiye’nin bu teklifi bir fedakarlık değil. Bu adım Türkiye’nin NATO içindeki konumuna ve Ankara’nın Orta Asya planlarına da fayda sağlayacaktır. 

Anlaşma şartları

14 Haziran 2021 tarihli NATO Zirve Bildirisi Türkiye’nin bu konuda destekleneceğini ve bu amaç için Türkiye’ye fon sağlanacağını ortaya koydu. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD Başkanı Joe Biden ile 14 Haziran’da yaptığı görüşmenin ardından düzenlediği basın toplantısında, Pakistan ve Macaristan’ın da stratejik havaalanının güvenliğinin sağlanmasında rol oynayabileceğini ima etti. 

Türkiye’nin, Afgan güvenlik güçlerini eğitmek için bir NATO misyonunun parçası olarak Afganistan’da konuşlanmış 500’den fazla askeri bulunuyor ve havaalanı görevi için muhtemelen ek birliklere ihtiyaç duyulacak. Türkiye Savunma Bakanı Hulusi Akar, Ankara’nın teklifinin müttefiklerin desteğine bağlı olduğunu söyledi.

Hulusi Akar; “Koşullara bağlı olarak Afganistan’da kalmayı düşünüyoruz. Koşullarımız neler? Siyasi, mali ve lojistik destek. Bunlar karşılanırsa Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı’nda kalabiliriz” açıklamasında bulundu.

ABD, Orta Doğu ve Afganistan’daki varlığını küçültmesine rağmen, Biden yönetimi yine de çıkarlarının korunmasını sağlayacak adımlar atma hedefinde. Türkiye, Rusya’nın yayılmacı niyetleri olarak değerlendirdiği şeyleri geri tutma konusunda uzun zamandır ABD’nin müttefiki olmuştur, ancak ABD ile Türkiye arasındaki ikili ilişkilere yönelik son zamanlardaki zorluklar bunu daha da karmaşık hale getirmiştir.

Ankara, Ortadoğu ve Orta Asya’da Washington’un çıkarları ile mutlak uyumlu olmayan kendi jeopolitik ve ekonomik çıkarlarının peşinden koşmaktadır. Bu nedenle Washington, ABD’nin çıkarlarının bir uygulayıcısı olarak Türkiye’nin güvenilirliği konusunda doğal olarak endişe duyacaktır. Türkiye-ABD ilişkilerinde “çözümü olmayan problemler yok” ve havalimanının güvenliğinin sağlanmasında Türkiye’nin rolü Ankara ile Washington arasındaki bağların iyileşmesine yardımcı olabilir. Fakat bu durum Türkiye’nin bölgedeki hedefleri için yolunu da açacaktır.

Afganistan’ın Tavrı

Kabil, bölgede genişletilmiş bir Türk misyonunu kabul edip etmeyecekleri konusunda resmi bir yorumda bulunmadı. Ancak bir Taliban sözcüsü 10 Haziran’da yaptığı açıklamada; Türkiye’nin de askerlerini Afganistan’dan çekmesi gerektiğini söyleyerek Ankara’nın NATO kuvvetleri ayrıldıktan sonra Kabil’in havaalanını koruma ve işletme önerisini reddetti. 

Yine de, Türk birlikleri ağırlıklı olarak Müslüman ve Afganlara daha az “yabancı” olduğu için Türkiye’nin Afganistan’a katılımı çok daha az tartışmalı ve resmi makamlarca kabul görecek gibi görünüyor.

NATO Faktörü

NATO ile Türkiye arasındaki ilişkiler son birkaç yıldır en iyi tabirle “ürkütücüydü.” Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi alımı, ABD’nin Suriye’nin Türkiye sınırındaki Kürt gruplara desteği, Dağlık Karabağ krizi ve Azerbaycan ile Ermenistan arasında son dönemde yaşanan çatışmalar, NATO ve Türkiye arasında artan gerilimler konusunda anlaşmazlıklardan bir kısmıydı. Ayrıca Yunanistan ve Türkiye arasında gaz arama faaliyetleri gerginliği, bir Türk gemisinin BM silah ambargosunu ihlal etmesi ile ilgili Fransa-Türkiye anlaşmazlığı da  Türkiye ile NATO ortakları arasında güvensizlik ve husumet yarattı.

Afganistan’da çekilmeye istekli diğer NATO üyelerinin boşluğunu dolduracak olan bu genişletilmiş rolün, Ankara ile NATO arasındaki gergin bağları iyileştireceğinden şüphe yoktur. Bu kesinlikle doğru yönde atılmış bir adım ve muhtemelen son NATO toplantısında Türkiye adına olumlu bir not olmuştur.

Türkiye’nin Stratejik Hedefleri ve Etki Alanı

Türkler, Suriye ve Libya’daki girişimlerinden çatışma bölgesi yönetimi ve diplomasi konusunda çok fazla deneyim kazandılar. 

Bu tecribe ile Afganistan, Türkiye’ye birçok zorluk getirirken yeni fırsatlar da yaratacaktır. Altı ay önce Dağlık Karabağ’daki ihtilafın sona ermesinden sonra Türkiye, Orta Asya’da nüfuzunu artırmaya ve kendisini Türk devletleri arasında Rusya’ya alternatif olarak konumlandırmaya itti.

2009 yılında bölgedeki devletler arasında kurulan Türk Konseyi, Orta Asya Devletleri ile Türkiye arasında dayanışma ve işbirliğinin artırılması için önemli bir diplomatik şemsiye olmuştur. 2040’a kadar Ankara’nın hedefi ekonomik bir birlik oluşturmak. Türkiye’nin bölgede artan etkisi, Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi’nin ana arterlerinden biriyle de kesişiyor. Türkiye’nin Afganistan’daki artan varlığı ve gelecekte daha büyük bir diplomatik rolü, Ankara’nın daha geniş Orta Asya politikaları üzerinde kesinlikle sinerjik bir etkiye sahip olacaktır.

Tek seçenek?

Türkiye’nin Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı’nı güvenli hale getirme ve işletmeye yönelik teklifi, tek başına değil, Ankara’nın etkisini tüm bölgeye yaymak için daha büyük bir çabası olarak görülmelidir. Daha geniş Orta Asya emelleri burada kesinlikle devreye giriyor ve NATO içinde olumlu bir karşılama kesinlikle değerlendirmelerin bir parçası olmalı. 

Fakat Türkiye’nin hedefi ne olursa olsun, bu belirsiz dönemi aşabilecek ve Afganistan’da varlığını sürdürerek riskleri azaltabilecek tek seçenek yine Türkiye olabilir.”

Kaynak: M5
Çeviri/Analiz: Adem KILIÇ

Abone Ol 

İlgili Yazılar

Abone Ol 
Back to top button
Close
Close