Bilim insanları: Jüpiter’in uydusu dev çarpışmaya sahne oldu
Jüpiter’in uydusu Ganymede’e, gezegeni kendi ekseninde sallayacak büyüklükte bir asteroitin çarptığı keşfedildi. Çarpışmanın etkisi belirsizken, asteroitin dinozorları yok eden kayadan 20 kat büyük olduğu söylendi.
Güneş Sistemi’nin en büyük uydusu Ganymede’e dinozorları öldüren kayadan daha büyük bir asteroit çarptığı ortaya çıktı.
Bilim insanları, çarpışmanın uydunun kendi ekseninde sallanmasına neden olmuş olabileceğini söylüyor.
DİNOZORLARA SON VEREN KAYADAN BÜYÜK
Araştırmalar, Ganymede’in, 66 milyon yıl önce Dünya’ya çarparak dinozorların saltanatına son veren kayadan 20 kat daha büyük bir antik asteroit tarafından vurulduğunu gösteriyor.
Yıkıcı çarpışma 4 milyar yıl önce gerçekleşti ve Jüpiter’in bilinen yaklaşık 100 uydusundan biri olan Ganymede’nin, çarpma kraterinin gaz devinden neredeyse doğrudan uzağa bakacak şekilde dönmesine neden oldu.
ÇARPIŞMANIN ŞİDDETİ BELİRSİZ
Bilgisayar modellerine göre asteroit büyük olasılıkla 297 kilometre genişliğindeydi ve 60-90 derecelik bir açıyla çarptı. Çarpışma bin 609 kilometre genişliğinde bir başlangıç krateri yaratmıştı. Bu krater çarpışmanın etkisiyle savrulan kaya ve tozun geri düşmesiyle kısmen dolmuştu.
Japonya’daki Kobe Üniversitesi’nde gezegen bilimci olan Dr. Naoyuki Hirata, Ganymede’nin yüzeyini kaplayan belirgin olukların uzun zamandır dev asteroit çarpışmasının yarattığı çoklu eşmerkezli halkaların kalıntıları olarak kabul edildiğini söyledi. Ancak çarpmanın ne kadar büyük olduğunun ve Jovian uydusu üzerinde nasıl bir etki yarattığının belirsiz olduğunu söyledi.
JÜPİTER’E KİTLENMİŞ DURUMDA
Scientific Reports’ta yazan Hirata, karık sisteminin merkezinin Jüpiter’den neredeyse doğrudan uzağa nasıl işaret ettiğini anlatıyor. Bu durum, Ganymede’ye çarpan asteroitin çarpma bölgesine fazladan ağırlık ekleyerek uydunun dengesini bozması ve kendi ekseni etrafında dönmesine neden olması halinde ortaya çıkabilir.
Hirata’nın bilgisayar simülasyonları, Ganymede’ye çarpan asteroitin, çarpma bölgesi her zaman ayın uzak tarafında olacak şekilde dönmesine neden olmasıyla durumun böyle olabileceğini doğruluyor.
Dünya’nın uydusu gibi, Ganymede de Jüpiter’e gelgitsel olarak kilitlenmiş durumda, yani gaz devine sürekli aynı yüzünü gösteriyor.
DRAMATİK ETKİLERİ OLABİLİRDİ
Uzmanlar çarpışmanın, 4 bin 828 kilometreden fazla genişliğiyle Merkür’den daha büyük olan Ganymede üzerinde dramatik etkileri olabileceğini söyledi.
Hirata, çarpışmanın “orijinal yüzeyi tamamen ortadan kaldıracağını” ve bilim insanlarının gizli bir tuzlu su okyanusu içerdiğine inandıkları ayın iç kısmını etkileyeceğini belirtti.
Hirata, alternatif açıklamaları göz ardı etmiyor ancak teorisinin lehinde ya da aleyhinde daha fazla kanıt, geçen yıl Jüpiter ve uydularına doğru yola çıkan Avrupa Uzay Ajansı’nın Juice sondasından gelebilir.
Uzay aracı görevinin bir parçası olarak Jüpiter’in uydularında yaşam için gerekli olan su ve enerji kaynaklarını arıyor.
İZLER BUGÜN HALA GÖRÜLEBİLİYOR
Leicester Üniversitesi’nde gezegen bilimci olan Profesör Leigh Fletcher, Jüpiter’in uydularındaki eski arazilerin milyarlarca yıllık bombardımana tanıklık ettiğini ve bunun bugün hala görülebildiğini söyledi.
Fletcher, uydu yüzeylerinde birbiriyle örtüşen tüm bu olayları anlamlandırmanın zor olduğunu söyleyerek, “Bu, bilgisayar simülasyonları aracılığıyla saati geri sarmak ve Ganymede’deki yara izlerinin dağılımı için bir açıklama aramak için temiz bir girişim” sözlerini kullandı.
JUICE MÜKEMMEL KISITLAMLAR SAĞLAYACAK
Juice misyonunun Ganymede’i daha fazla keşfetmek için iyi bir donanıma sahip olduğunu da sözlerine ekledi.
Fletcher, “Sadece yüzey kırılmasının şimdiye kadar elde edilen en iyi görüntülerini üretmekle kalmayacak, aynı zamanda Ganymede’in şekli veya yerçekimi alanındaki bu çarpma ve yeniden yönlendirmenin kalıntıları Juice’un araç paketi tarafından keşfedilebilir. Juice gözlemleri bu ‘çarpma ve yeniden yönlendirme’ hipotezi üzerinde mükemmel yeni kısıtlamalar sağlayacaktır” dedi.
