Nijer’deki askeri cunta, Fransa’nın Niamey Büyükelçisi Itte’yi ‘rehin alırken’ Burkina Faso’daki askeri cunta, Fransa’nın Vagadugu Büyükelçiliği Askeri Ataşesi Pasquier’i sınır dışı etti. Son olarak ise Mali, Nijer ve Burkino Faso ortak bir askeri pakt kurduklarını açıkladı.
Fransa’nın Nijer’deki askeri cuntanın Niamey Büyükelçisi Sylvain Itte’yi ‘rehin aldığı’ suçlaması ve Burkina Faso’daki askeri cuntanın, Fransa’nın Vagadugu Askeri Ataşesi Emmanuel Pasquier’i sınır dışı etme kararı aynı zamana denk geldi.
Bu durum, Batı Afrika’daki darbe yönetimleri arasında kurulan ittifakın gücüne dikkat çekti. Ayrıca, Fransa’nın nüfuzuna karşı mücadelede aradaki koordinasyonun boyutuna dair soruları da gündeme getirdi. Uzmanlar, askeri darbelere tanık olan Sahel ülkelerindeki askeri yönetimler arasındaki bu ittifakın ‘Fransa ve Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) karşısında söz konusu askeri cuntaların elini güçlendirdiğini’ düşünüyor.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, cuma günü yaptığı açıklamada, Fransa’nın Nijer Büyükelçisi Sylvain Itte’nin askeri yönetim tarafından rehin alındığını söyledi. Fransa Cumhurbaşkanı, Itte ve diplomatik görevlilerin büyükelçilik binasında ‘rehin alınmış’ halde olduklarını dile getirirken, gıda teslimine izin verilmediği için askeri erzakla yemek yediklerini sözlerine ekledi.
Aynı gün Burkina Faso’daki askeri cuntadan yapılan açıklamada, Fransa’nın Vagadugu Askeri Ataşesi Emmanuel Pasquier’in ‘yıkıcı faaliyetlerde’ bulunduğu gerekçesiyle ülkeyi terk etmesi için iki hafta süre tanındığı belirtildi.
Niamey- Vagadugu ortaklığı
Burkina Fasolu ve Nijerli yetkililer, bu ayın başlarında Burkina Faso ordusundan birliklerin, iki ülke orduları arasında terörle mücadele alanında eğitim ve yeteneklerin geliştirilmesi çerçevesinde Nijer’e gittiklerini duyurdular. Yetkililer, bunun ECOWAS’a karşı herhangi bir hazırlık olmadığını da açıkladılar.
Çadlı siyasi analist İsmail Muhammed Tahir, üç ülkeden (Mali, Burkina Faso ve Nijer) yetkililerin Fransa’ya karşı birleşmesini, sınırların açılmasını ve askeri birliklerin sınırlardan geçişini önemli görüyor. Ayrıca ekonomik ve askeri yardımı kolaylaştıran coğrafi yakınlık nedeniyle, Niamey’deki askeri cuntanın sahip olduğu en önemli güç kaynaklarından biri olduğunu düşünüyor.
Tahir, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, bahsi geçen ülkelerin halkları arasındaki kabilesel ve toplumsal bağların ittifakı güçlendirdiğini ve bu yüzden ittifakın, siyasi bir tutum olmaktan çıktığını söyledi. İttifakın, Fransa, ECOWAS ya da diğer bölgesel ve uluslararası örgütlerin tutumları karşısında çok büyük bir halk koalisyonu haline geldiğini de sözlerine ekledi.
Çadlı siyasi analist, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bu ittifak sayesinde toplumlar arasındaki dayanışma ortaya çıktı. Üç ülke halklarının günlük gıdasını güvence altına almak için tahıl ve temel gıda maddelerinin taşınmasına dayanan ilkel ekonomiye bağlılığı, Niamey’e uygulanan ekonomik yaptırımların önemini büyük ölçüde kaybetmesini sağlıyor.”
Karşılıklı destek
Hem Burkina Faso hem de Mali, 2020-2022 yılları arasında gerçekleşen askeri darbelerle iktidarı ele geçiren ordular tarafından yönetiliyor. ECOWAS’ın anayasal düzeni yeniden kurmak için Nijer’deki darbecilere askeri müdahalede bulunma tehdidinden sonra Burkina Faso ve Mali’deki askeri yetkililer, Nijer’deki darbeye açıktan destek vermeye başladı. İki ülke, Nijer’e yapılacak herhangi bir müdahalenin kendi ülkelerine karşı ‘savaş ilanı’ anlamına geleceği konusunda ECOWAS’a uyarıda bulundu.
Nijerli siyasi analist Ömer el-Ensari, Burkina Faso-Mali-Nijer ittifakının iktidardaki askeri yetkililere çok güçlü bir karşılıklı destek sağladığını düşünüyor. Ensari’ye göre üç ülkenin coğrafi yakınlığı ve ortak sınırları, askeri müdahale fikrini destekleyen ECOWAS üyelerinden bazıları arasında bağlantının kesilmesine yol açıyor. Vagadugu ile Bamako’nun Niamey’e verdikleri güçlü askeri ve istihbarat desteği, Fransa’nın desteklediği ECOWAS’ın askeri müdahale seçeneğinin saf dışı bırakılmasını sağlıyor.
Şarku’l Avsat’a konuşan Ensari, şunları söyledi:
“Rusya’nın hem Burkina Faso hem de Mali’ye verdiği askeri destek, Niamey’in açıklanmasa da Rus silahları ve istihbaratı tarafından desteklendiği anlamına geliyor.”
Kaynak: Sarkul Avsat
