ABD Başkanı Joe Biden’ın yönetimi, Nijer’deki kaos ile başa çıkmak ve kıtadaki önemli bir müttefik olan ülke üzerindeki nüfuzunu kaybetme riskiyle karşı karşıya.
Yönetim, Nijer’deki Amerikan üsleri ve istihbarat toplama ve terörist gruplarla mücadele için çalışan Amerikan askerlerinin güvenliğinden endişe duyuyor.
Riskler, ABD’nin bir sonraki adımları tahmin edilemeyen bir askeri darbeyle başa çıkma yaklaşımlarının belirsizliği, komşu ülkelerden darbeyi engellemek için savaş başlatma tehditleri ve diğer ülkelerden darbe liderlerine yardım etmek için askeri müdahale tehditleriyle artıyor.
ABD yönetimi, 26 Temmuz’da Cumhurbaşkanlığı Muhafızları komutanının askeri müdahalesini ve silahlı ayaklanmayı “meşru olarak seçilmiş otoriteye karşı askeri darbe” olarak nitelendirmekte tereddüt etti. Durumun, ABD’nin Nijer hükümetine yabancı ve askeri yardımı kesmesini gerektirecek bir tanım olan bir darbe teşkil edip etmediğini henüz resmi olarak belirlemedi.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre ABD, Nijer’e yaklaşık 200 milyon dolar insani ve ekonomik yardım sağlıyor. Nijer’e sağlanan 2,2 milyar dolarlık dış yardım, ülkenin bütçesinin yüzde 40’ını oluşturuyor.
ABD, Nijer’e sağladığı yardımı askıya almak zorunda kalırsa, Batı Afrika’daki terörle mücadele çabalarının temeli olan önemli bir Afrikalı müttefik olan Nijer ile ilişkilerini riske atacak ve El Kaide, DEAŞ ve Boko Haram gibi terörist grupların nüfuzunu ve kontrolünü güçlendirmesine fırsat verecektir.
Ancak ABD yönetimi, olayı istediği zaman darbe olarak adlandırabilir. ABD’nin darbeyi ne zaman ilan etmesi gerektiği konusunda herhangi bir zaman sınırı bulunmuyor. Darbe açıklaması yapıldığında bu, otomatik olarak Nijer’e milyonlarca dolar olduğu tahmin edilen yardımın kesilmesi anlamına geliyor.
Washington, Nijer ile ilişkileri kesmekle tehdit etti, ancak bu durum, Nijer’de bir güç mücadelesinin patlak vermesinden kaynaklanan endişelerle daha da karmaşıklaştı. Son olaylar, Batı Afrika’da derin bölünmeler olduğunu ve bölgesel bir savaşın patlak vermesinin mümkün olduğunu ortaya çıkardı. Komşu ülkeler tarafından yapılan kamuya açık açıklamalar ve örtülü tehditler, duruma daha da karmaşıklaştırdı ve domino etkisinin yaşanabileceğinden endişe duyuluyor.
Nijer darbesi başarılı olursa, o da Afrika’da askeri yönetimlerin ve istikrarsızlığın hüküm sürdüğü birçok ülkeden biri olacak. Bu, diğer Afrika ülkelerinde daha fazla darbeye yol açabilir ve bu nedenle ABD ve Batılı müttefikler tarafından kırmızı çizgi olarak görülüyor.
ABD’li yetkililer, durumun inanılmaz derecede değişken olduğunu ve bölgesel ortaklarla birlikte Nijer’de demokratik yönetimi yeniden tesis etmek için diplomatik çabalara odaklandıklarını vurgulamaya devam ediyor.
ABD, Nijer’deki darbeden sadece iki gün sonra, diğer ülkeler gibi vatandaşlarını ülkeden tahliye etmeye karar verdi. Dışişleri Bakanı Antony Blinken, geçtiğimiz Çarşamba (2 Ağustos) akşamı başkent Niamey’deki ABD Büyükelçiliğinden personelin ve ailelerinin tahliyesinin başladığını duyurdu.
ABD, Nijer’deki iktidarı ele geçiren Başkan Muhammed Bazoum (63) ve Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı Komutanı General Abdurrahman (Ömer) Tchiani, arasındaki iç çatışmanın bir sonucu olarak görüyor.
Bazoum’un 2021 seçimlerindeki zaferi, Nijer’deki ilk barışçıl iktidar devri ve 1960’ta Fransa’dan bağımsızlığını kazanmasından bu yana dört darbe girişimine tanık olan bir ülkenin başlangıcı olarak görülmüştü.
ABD ve Fransa, askeri konseye ve darbecilere ‘demokrasiyi yeniden tesis etmeleri’ ve Cumhurbaşkanı Muhammed Bazoum’u serbest bırakıp yeniden iktidara getirmesi için baskı yapmaya çalışıyor.
Nijer Devlet Başkanı Muhammed Bazoum, Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı tarafından esir alındığı için ülkedeki siyasi durum belirsizliğini koruyor. Ancak, Bazoum’un hala dünya liderleriyle iletişim kurabileceği ve dış bağlantılarını sürdürebileceği bildiriliyor.
Blinken, Bazoum ile görüştü ve ayrıca ABD Genelkurmay Başkanı General Mark Milley, dün Nijer’deki mevkidaşı ile görüştü ve gelişmeleri ele aldı.
ABD güçleri
ABD, Nijerya kuvvetleriyle askeri iş birliğini askıya alırken, ABD yönetimi, ayrı bir siyasi karar gerektireceği için bin 100 askerlik bir güce sahip ABD kuvvetinin statüsünde herhangi bir değişiklik yapma kararı almadı.
Ancak askeri yetkililer, Pentagon’un ‘durumu izlerken ve nasıl çözüldüğünü görerek stratejik bir sabırla yaklaştığını’ söylediler. General Patrick Ryder, “Karışıklık durumunu bir darbe olarak tanımlamak için henüz erken. Nijer’in zor kazanılmış demokrasisini korumak için diplomatik araçları kullanmaya devam edeceğiz” dedi.
ABD, Nijer’e 10 yıldır asker gönderiyor ve bu askerlerin çoğu Nijer ordusuna terörle mücadele konusunda danışmanlık ve eğitim veriyor. Pentagon, 2019 yılında Nijer’in Agadez kentinde insansız hava araçları için bir hava üssü açtı. Bu üs, Batı Afrika ve Kuzey Afrika’daki terörist grupları hedef almak için kullanılıyor.
Kaynak: Sarkul Avsat
