Yerli hava savunma radarları

Günümüzde radar teknolojilerindeki gelişmeler sonucunda üç boyutta hedef tespit ve takibi yapabilen, hava, kara ve deniz ortamlarında kısa menzilden uzun menzile, yüksek performanslı ve entegre edildikleri platform için etkin boyutta radarların geliştirilmesi mümkün hale gelmiştir.

Ülkemizde 1990’lı yıllardan bu yana yürütülen millî projeler ile önemli radar sistemleri özgün olarak geliştirilerek Türk Silahlı Kuvvetlerimize kazandırılmaktadır.

Ocak 1991 tarihli Savunma Sanayii İcra Komitesi kararı ile ASELSAN, Türkiye’nin radar merkezi olarak görevlendirilmesini takiben radar faaliyet alanında ihtiyaç duyulan altyapı, teknoloji ve bilgi birikiminin ülkemize kazandırılması için çalışmalarını başlatarak üniversitelerimiz ve yurt içi çözüm ortakları ile iş birliğini sürdürdü. 2000 yılında ilk millî radar ARS2000 Kara Gözetleme Radarının ardından 2008 yılında gelişmiş teknolojilere sahip üç boyutlu hava savunma radarı özelliğindeki KALKAN Radarını geliştirerek hava savunma radarı sahasında daha yüksek menzil ve kabiliyetlerdeki radarların ölçekli örneği olan bir kabiliyetin kazanılmasını sağladı.

Türkiye’de radar alanındaki önemli başka bir gelişme ÇAFRAD sisteminin geliştirilmesi ve atışlı testlerle doğrulanmasıdır. ÇAFRAD sistemi L, S ve X bandında aktif faz dizili antenlerden oluşmaktadır. X bant tam sayısal aktif faz dizili anten sistemi tamamen yerli ve milli imkanlarla ortaya çıkarılmış ve ESSM füzesi ile test atışı başarıyla yapılmıştır. Bu proje ile kazanılan teknolojiler hali hazırda geliştirilen aktif faz dizili radarlarda kullanılmaktadır.

ASELSAN, son yıllarda başlattığı projeler kapsamında geliştirilen yeni sistemler ile kara ve deniz hava savunma radarları ürün grubunda geniş bir ürün yelpazesine ulaşmıştır. Aşağıda tanıtılan bu sistemler, üç boyutlu hedef tespit ve takip özelliğine sahip olup taktik hava savunmasından uzun menzilli erken ihbar ve güdümlü füze atış kontrolüne sahip çok fonksiyonlu radarlara kadar uzanmaktadır:

– KALKAN-Hava Savunma Erken İkaz Radarı

– Alçak İrtifa Hava Savunma Silah Sistemi Mobil Arama Radarı

– Alçak İrtifa Hava Savunma Silah Sistemi Atış Kontrol Radarı

– Uzun Menzilli Erken İhbar Hava Savunma Radarları

– SİPER Sistemi Uzun Menzilli Arama Radarı ve Çok Fonksiyonlu Atış Kontrol Radarı

ASELSAN Hava Savunma Radarlarında aşağıdaki temel özellikler ortaktır:

– Üç boyutlu yüksek doğruluklu hedef takibi

– Otomatik hedef sınıflandırma

– Entegre IFF ile dost/bilinmeyen kuvvet teşhisi

– Gelişmiş elektronik korunma özellikleri

– Karıştırıcı tespiti ve karıştırıcı yönü belirleme

KALKAN HAVA SAVUNMA RADARI

KALKAN Hava Savunma Radarı, alçak ve orta irtifa hava savunması için, hava hedeflerinin üç boyutta otomatik tespit ve takibini yapmak üzere, TSK ihtiyaçları doğrultusunda ASELSAN tarafından özgün olarak geliştirilen faz dizili ilk millî radardır. X-Bant frekans aralığında çalışan ve en az 100 km menzile kadar hedef tespit ve takip edebilen KALKAN, savaş uçakları, helikopterler, havada asılı helikopterler, insansız hava araçları ve seyir füzelerinin tespit ve takibini yapabilmektedir.

Bu doğrultuda, ASELSAN tarafından K.K.K.’lığının Hava Savunma Erken İkaz Komuta Kontrol Sisteminin (HERİKKS) yanı sıra orta irtifa hava savunma füze sisteminin (OİHSFS) de Ana Arama Radarı olarak kullanılmaktadır.

KALKAN, ilk olarak 2008 yılında envantere girmiş olup Millî Savunma Bakanlığı (MSB) ile yapılan seri üretim sözleşmesi doğrultusunda teslimatları sürmektedir. KALKAN, yurt dışı ihalelerde de büyük ilgi görmektedir.

Hava Savunma Silah Sistemi Mobil Arama Radarı: ASELSAN Mobil Arama Radarı, mobil hava savunma silah sistemleri için tasarlanan sayısal hüzme oluşturma ve gönderme/ alma modülleri gibi modern radar teknolojilerine sahip bir radardır. Mobil arama radarı, mobil hava savunma silah sistemlerinin gerektirdiği yakın muharebe özelliklerine yönelik olarak alçak irtifa hava hedeflerinin hızlı ve doğru tespiti ile takibini sağlamaktadır.

X-Bantta çalışan ve en az 70 km menzile kadar hedef tespit ve takip edebilen mobil arama radarı, ASELSAN tarafından K.K.K.’lığı ihtiyacı için geliştirilen kundağı motorlu namlulu hava savunma silah sistemi (KMNAİHSSS), ateş idare cihazı (AİC) ve kundağı motorlu alçak irtifa hava savunma füze sisteminin (AİHSFS) ana arama radarı olarak kullanılmaktadır. Ayrıca dünyada üç boyutlu arama radarlarının yaygın kullanımı dikkate alınarak kritik tesislerin hava saldırıları ve insansız hava araçları tehditlerine karşı savaşın yanı sıra barış zamanı da korunması, uzun menzilli radarların kapsama boşluklarının doldurulması, askeri helikopter üslerinde hava trafik kontrolü gibi değişik görevlerde kullanılmak üzere genel amaçlı bir zırhlı araç bünyesinde telsiz, konum bulma, jeneratör gibi destek sistemlerin yer aldığı bir taktik üç boyutlu radar sistemi çözümü de geliştirilmiştir. Bu radarın, dünyada üç boyutlu özellikte rakip ve emsal azlığı nedeniyle yurt dışı satış potansiyelinin yüksek olacağı değerlendirilmektedir.

Hava Savunma Silah Sistemi Atış Kontrol Radarı: ASELSAN Atış Kontrol Radarı, kara ve deniz hava savunma silah sistemi uygulamaları için yüksek hassasiyette hedef tespit ve takip ihtiyaçlarına yönelik tasarlanan hareket halinde çalışma özelliğine sahip modern üç boyutlu takip radarıdır. Atış kontrol radarı; yüksek doğruluk, otomatik sınıflandırma ve ayırt etme yetenekleri sayesinde yüksek performanslı atış yönlendirme özelliğine sahiptir.

En az 30 km etkinlik menziline sahip olan atış kontrol radarı, ASELSAN tarafından K.K.K.’lığı ihtiyacı için geliştirilen kundağı motorlu namlulu hava savunma silah sistemi (KMNAİHSSS) ve ateş idare cihazı (AİC) sisteminin takip radarı olarak kullanılmaktadır. Radarın, emsal azlığı nedeniyle yurt dışı satış potansiyelinin yüksek olacağı değerlendirilmektedir.

Uzun Menzilli Erken İhbar Hava Savunma Radarı: Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) tarafından yürütülen aktif faz dizili radar programları kapsamında başlatılan konsept tasarım çalışmalarıyla TSK’nın kara ve deniz platformlarında ihtiyaç duyduğu uzun menzilli yeni nesil radar sistemlerinin yurt içi imkânlar kullanılarak geliştirilecek özgün sistem çözümleri ile karşılanması hedeflenmiştir.

Bu kapsamda kara platformu döner antenli mobil ve sabit radar uygulamaları ile deniz platformları döner ve sabit çok yüzlü anten yapılarına sahip sistem mimarileri oluşturulmuştur.

Hava Kuvvetleri Komutanlığı ihtiyacı için SSB ile ASELSAN arasından imzalanan sözleşme doğrultusunda taşınabilir erken ihbar radar sistemi (TEİRS) adıyla yüksek mobil sistem yapısına sahip uzun menzilli erken ihbar sistemi geliştirilmektedir.

TEİRS, uzun menzilli erken ihbar amaçlı geliştirilen, AESA ve sayısal hüzme oluşturma altyapısında anten mimarisine sahip, yeni nesil S-Bant bir radardır. TEİRS hava soluyan hava hedeflerinin yanı sıra balistik füzelerin ve görünmezlik teknolojisine sahip/ düşük RKA’lı hedeflerin uzun menzilden tespit ve takip kabiliyetine de sahiptir. TEİRS, AESA ve sayısal huzme oluşturma mimarisi sayesinde aynı anda birden fazla hüzme oluşturma yeteneğine sahiptir. TEİRS’in, tespit ve takip performansını artırmak amacı ile meteorolojik verileri kullanabilme özelliği bulunmaktadır.

TEİRS’i oluşturan radar, haberleşme/komuta kontrol ve güç alt sistemleri taktik araçlar üzerinde taşınmaktadır. Bu nedenle yüksek hareket kabiliyetine sahip olan TEİRS’in, kurulum ve toplanması için herhangi bir sökme takma işlemine ihtiyaç duyulmamaktadır. TEİRS mevcut radar ağlarına bağlanarak AWCIES formatındaki mesajlarla, 3B hava resmini diğer sistemlerle ve kontrol ihbar merkezleri ile telsiz veya radyolinkler üzerinden paylaşabilmektedir.

TEİRS, özellikle balistik füze savunması için kritik olan, diğer TEİRS’lerle veri füzyonu yapma ve hedef devretmek üzere iz bilgilerini aktarma özelliklerine sahiptir. Radarın operasyonel modlarını desteklemek amacıyla uzun menzilli Mod 5 IFF sorgulayıcı, yüksek kazançlı bir IFF anteniyle entegre edilmiştir.

TEİRS’in sahip olduğu AESA mimarisi ve moduler tasarım yaklaşımı, düşük maliyetli bakım ve yüksek kullanıma hazır olma oranı kavramlarını desteklemektedir. TEİRS, geniş frekans bandında frekansta ve zamanda hareketlilik, yan hüzme karartma, düşük yan hüzme seviyelerine sahip olma gibi elektronik korunma özelliklerine sahiptir.

SİPER Sistemi Arama ve Atış Kontrol Radarları: Hava Kuvvetleri Komutanlığı ihtiyacı için SSB ile ASELSAN arasından imzalanan sözleşme doğrultusunda yüksek mobil sistem yapısına sahip uzun menzilli arama radarı (UMAR) ve çok fonksiyonlu atış kontrol radarı (ÇFAKR) geliştirilmektedir.

Hem UMAR hem ÇFAKR AESA ve sayısal hüzme oluşturma altyapısında anten mimarisine sahip, yeni nesil radarlardır. Radarların, tespit ve takip performansını artırmak amacı ile meteorolojik verileri kullanabilme özelliği bulunmakta olup sahip oldukları AESA mimarisi ve modüler tasarım yaklaşımı, düşük maliyetli bakım ve yüksek kullanıma hazır olma oranı kavramlarını desteklemektedir.

UMAR, TEİRS radarından türetilmiştir. ÇFAKR ise SİPER Sistemi kapsamında tasarlanmıştır. ÇFAKR anteni dönerek 360 derece yanca kapsaması ile veya anteni durarak sektörel modda kullanılabilmektedir. Atış kontrol radarı olarak, sistemin füzelerini uzun menzil angajmanlarda hedefe yönlendirecek hassasiyette çoklu hedef takibi yapabilmektedir. Aynı zamanda çok fonksiyonlu yapısı sayesinde ihtiyaç halinde bölgesel/sektörel olarak arama fonksiyonunu da yerine getirebilmektedir. Bünyesinde AESA radarın yanı sıra Mod 5 IFF ve füze veri bağı iletişimini sağlayan alt sistemleri de barındırmaktadır. 6×6 taktik araç üzerine kurgulanan ÇFAKR arazide kolaylıkla yol alabilirken; kompakt tasarımı ile birçok taşıyıcı platforma bütün halinde yüklenerek uzun mesafelere kolaylıkla nakledilebilmektedir.

Türkiye’de son yıllarda geliştirilen hava savunma sistemleri ve kara/deniz/hava platformları ihtiyaçları doğrultusunda çeşitlenen özgün radarlarımız ile kazanılan birikim sayesinde, Türkiye’nin ve kardeş ülkelerinin ihtiyaç duyabileceği uzun menzilli füze savunma sistemlerinin arama ve silah kontrol radarlarının yurt içinde geliştirilerek üretilebilmesine yönelik çalışmalara devam edilmektedir.

Türkiye’de radar geliştirme faaliyetlerinde yirmi yıl gibi kısa bir sürede yapılan çok büyük teknolojik atılımla yüz yıldır radar geliştirme faaliyetleri yürüten ülkelerde yapılan en güncel ürünlerle kıyaslanabilir radarlar geliştirilebilmektedir. Radarlarda kullanılan kritik malzemeler zaman içinde yerlileştirilmekte olup radarların üretim kapasitesini artıracak yatırımlar yapılmaktadır.

Kaynak: ASELSAN Teknoloji Bloğu