Türk Hava Kuvvetleri’nin Milli Vurucu Gücü : SOM Füze Ailesi

Başta düşman hava savunma sistemleri olmak üzere kritik değerdeki hedeflerin, pilotları tehlike altına atmadan imha edilebilmesi için seyir füzeleri gibi uzun menzilli mühimmatlar kullanılmakta.

Bu kapsamda Türk Hava Kuvvetleri’nin havadan atılan seyir füzesi ihtiyacını giderebilmek için de TÜBİTAK-SAGE, SOM isimli seyir füzesi ailesi geliştirdi.

SOM füze projesi, Nisan 2006’da Milli Savunma Bakanlığı ile TÜBİTAK SAGE arasında imzalanan sözleşme ile başladı. 12 aylık kavramsal tasarım ve 15 aylık ön tasarım süreçleri sonrasında yer, uçuş ve atış testlerinin başarıyla tamamlanmasıyla ilk füzeler 2011-2012 arasında Türk Silahlı Kuvvetleri’ne teslim edildi.

Proje başlangıcında SOM, katı yakıtlı  roket motorlu, 150km menzilli o sırada envanterde bulunan POPEYE seyir füzesine benzer bir füze olarak planlanmıştı. Yine planda süreç içerisinde farklı modellere ayrılması da belirlenmişti. Lakin planlarda değişikliğe gidildi ve katı yakıtlı roket motoru yerine turbojet motor tercih edildi. Bu sayede ağırlık, boyut ve menzil alanında önemli avantajlar sağlandı.

Turbojet motoruyla 600kg üzerinde ağırlığa sahip olan SOM füzesi eğer katı yakıtlı roket motoruna sahip olsaydı aynı menzil için tahmini olarak 1 ton civarı ağırlığa sahip olması gerekecekti ki  bu özellikle hava kuvvetlerinin bel kemiği olan F-16 uçaklarında taşınması konusunda ciddi sorunlar doğuracaktı.

SOM için turbojet motor kullanılması tercihi ile beraber Fransız SAFRAN firmasından TR40 turbojet motoru tedarik edildi. Proje bu şekilde devam edip tamamlandıktan sonra SOM-A ve B1 füzeleri ilk planlanan değerlerin oldukça üzerinde ürünler olarak hava kuvvetleri envanterinde yerini aldı. İlk tamamlanan model olan SOM-A, INS/GPS/YRNS ile güdümlendirildi ve bu model 2011 de tamamlandı.

İkinci model olan Som-B1, INS/GPS/YRNS/GRNS/OHA güdüm sistemleriyle birlikte yine TÜBİTAK SAGE üretimi son safhada kullanacağı Kızılötesi Görüntüleyici Arayıcı Başlık (IIR) ile güdümlendirildi ve  bu modelinde çalışmaları 2012’de tamamlandı.

Bu iki modelde yüksek patlayıcılı basınç – parçacık etkili harp başlığı ile donatıldı ve 230 kilogramı harp başlığı olmak üzere toplam 620 kg ağrılığa sahipler.

Üçüncü model olan ve ardışık delici harp başlığına sahip SOM-B2, bu yıl envantere girecek. SOM-B2, SOM-B1 ile aynı güdüm sistemine sahip. SOM-B2, harp başlığı sebebiyle biraz daha ağır olmakla birlikte toplam 660 kg ağırlığında.

SOM-A/B1 ile sabit  hava savunma sistemleri, radarlar gibi yumuşak  hedefler vurulabilirken SOM-B2 ile bunlara ek uçak hangarları ve mühimmat depoları gibi sert hedefler vurulabiliyor.

TÜBİTAK-SAGE, 2019 yılında  SOM-C1 ve C2 füzeleri üzerinde çalıştığını duyurdu. Hareketli kara ve deniz hedeflerine angaje olabilecek bu modeller, METEKSAN SAVUNMA ana yükleniciliğinde geliştirilen  KEMENT veri ağına sahip olacak. SOM-C1, KEMENT veri ağı eklenmiş SOM-B1, SOM-C2 ise KEMENT veri ağı eklenmiş SOM-B2 olarak tanımlanabilir

SOM-A/B1/B2/C1 ve C2’nin 250km üzerinde bir menzili bulunuyor.

Ailenin son üyesi SOM-J.

JSF yani F-35 projesi için geliştirilen SOM-J, boyut ve ağırlık olarak ailenin en küçüğü. 540 kg civarı toplam ağırlığa sahip olacak SOM-J’nin 275 km civarı menzili bulunuyor. SOM-J, parçacık etkili-zırh delici harp başlığı ile donatılan ailenin tek üyesi. KEMENT veri ağına sahip olacak füze, SOM-C1 ve C2 gibi hareketli hedefleri de vurabilecek.

Füze, F-35 savaş uçaklarının iç istasyonunda taşınması amacıyla geliştirilmiş olsa da Türkiye’nin proje dışı kalmasıyla F-16  savaş uçakları ile AKINCI TİHA’da kullanılacak.

SOM-J’nin uçuşlu testleri başlamış olup yıl içerisinde atışlı testlerinin başlamasını bekliyoruz.

Milli füzeler ile ilgili yaşanılan en temel sorun uçaklara entegrasyon. Zira bunun için üretici ülkeyle iş birliği yapılması ve izinlerin alınması gerekmekte. Halihazırda envanterde olan SOM-A ve B1 şuan için  F-4E 2020 ve PO-1 F-16 block40 uçaklarından atılabiliyor.

PO-III yani CCIP modernizasyonu geçirmiş F-16 block40m uçaklarına da entegrasyon faaliyetleri devam ediyor.

Envantere giren SOM-A ve SOM-B1’in seri üretimi ROKETSAN gerçekleştiriyor. Diğer modellerinde tüm geliştirme ve test süreçlerinin tamamlanması sonrası seri üretimleri yine ROKETSAN tarafından gerçekleştirilecek. 2018 yılında  da farklı modelleri içeren 415 adet  SOM  için sözleşme imzalandı.

SOM füzelerinin seri üretiminde en önemli sorun motor. Zira Fransa’nın özellikle son dönemde TR40 motorunun teslimatına şerh düşürmüş olma ihtimali kuvvetle muhtemel. Bu sorunu aşmanın en iyi yolu milli motor. Bu kapsamda KALE HAVACILIK tarafından geliştirilen KTJ-3200 motoru artık hazır. Yıl içerisinde KTJ-3200 ile güç sağlanan SOM füzesinin atışı yapılacak ve 2022 yılından itibaren milli motor ile uçan SOM füzeleri envantere girecek.

Ayrıca Ukrayna basınında çıkan haberlere göre Türkiye, Ukrayna’dan AL-35 adlı motorun tedariği için sözleşme imzaladı. Eğer haberler doğru ise bu alımın milli motor tam kapasite seri üretime geçene kadar arada boşluk oluşmaması ve/veya ihraç edilecek SOM’larda kullanılması için yapılabileceğini değerlendiriyoruz

Son olarak SOM füzesi ile ilgili önemli bir haber geçtiğimiz günlerde geldi. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay ile Azerbaycan Başbakanı Ali Asadov arasında yapılan görüşmede SOM füzelerinin Azerbaycan’a ihracı için sözleşme imzalandığı açıklandı.