66. Hükümet, ülke yönetiminde kritik virajdadır. Küresel jeo-politik denklem Türkiye’yi; ölçülü, temkinli, gürültüsüz sınırlama gayretindedir. Küresel jeo-politik güçler, fırsat bulduklarında, sınırlamada işleyişi “istismar” edebilmektedir. Rusya, ABD ile etkileşimi bozuk Türkiye’yi, Suriye meselesi öndeyken, arka planda doğal gaz sözleşmeleriyle ağır ezme niyetindedir. 66. Hükümet, Rusya’nın gayretlerini tersine çevirebilecek esneklik ve irade sahibidir.
Kan ve uluslararası hukuk karşıt hale geldiğinde, devletin açmazıdır. Kan, devlette uluslararası hukuku keser. Rusya-Türkiye, aralarındaki hukukta daima, kan kokusu baskısı altındadır. Yaklaşık iki yüz yıldır Rusya, Osmanlı ve Türkiye üstünde daima, acımasız kuvvet kullanarak irade kırma gayretindedir.
Osmanlı ve Türkiye, bu gayretlerin çoğunu, diplomasi, askerî ittifak ve kendi direnciyle geri püskürtmüştür. Dört yıldır Rusya ile ciddi yakınlaşmasına rağmen Türkiye, 2020’de Rusya karşısında direnç moduna geçecektir. İstikrar parametrelerimiz gerektirmiş; S-400 almayı şiddetle tavsiye etmiştik. Aynı gerekle Rus gazını kesmekte tereddüt edilmemelidir.
RUSYA KENDİNİ ABD YERİNE KONUMLANDIRAMAZ
Şu hususun altını çizmek gerekir: Türkiye’nin güç parametreleri ve seçenekleri bakımından ABD-Türkiye ilişkileriyle Rusya-Türkiye ilişkileri mukayese edilemezdir. Rusya kendini Türkiye karşısında güçlülük bakımından ABD yerine katiyen konumlandıramazdır. Hacim ve süre kısıdı nedeniyle raporlamayı kısa tutacak, etraflı izahatın üstünden atlayacağız. Sİİ kapsamında Türkiye’nin stratejik koridorlarını gösteren grafiğin ilk yayımlanma tarihi 2012’den öncedir.
Türkiye’nin jeo-politiği, etrafındaki üç koridoru denetlemesini elzem kılmaktadır. Bu üç koridor ardında Ukrayna/ Türkmenistan/Suriye çukurları, klasik jeo-politikte ederi malumdur. Davutoğlu stratejik koridor ötelerini erişim havzaları olarak tanımladığından, etraftaki devlet altı örgütlenmelerle rabıta tesis edildiğinden, rabıtaların uzantısı şeklinde PKK ile müzakereye geçildiğinden, PKK’nın Irak-Suriye’de garnizon devlet kurma artan potansiyelinden beri etrafımızdaki stres sıçrama ölçüsünde artmıştır.
TÜRKİYE’NİN STRATEJİK KORİDORLARI
Etrafımızdaki üç koridordan ilki Kafkas koridoru olup Ermenistan üstünden Rusya denetimindedir. Rusya denetimi ayrıca İran’a ve İran’ı ele geçirebilecek / denetleyebilecek aktörlere karşıdır. ABD klasik jeo-politiğinde Türkiye’de Erzurum, İran’da güney Kafkas tahkimatıyla bu koridoru tutacaktı. İran’da Şahlık bittiğinden beri bu opsiyonunu yitirmişti. N. Schwarzkopf, Kafkas stratejik koridorda seçenek yitiminin Irak sayesinde giderilebileceğini, ilk-evvel ikaz edendi. Stratejik koridor ikincisi, Suriye-İran koridoru, halen ABD-Rusya arasında çekişme konusudur. Rusya ve ABD bu koridoru ilk-evvel, Türkiye’yi denetlemek için ele alma gayretindedir.
ABD/Rusya ikisi birden ayrıca, İran’ın bu koridordan Akdeniz’e petrol/gaz nakletmesini bloke etmek için elde tutmak istemektedir. İran gazı Türkiye’den nakledilse jeo-politik olarak Rusya ciddi düşecek, fakat İran bu kazancı saldırgan maksatta kullanmaya açıktı. İran-Türkiye-Avrupa gaz hat projesi iptal ediğinden beri Suriye-İran koridoruna yük bineceği barizdi. İran barışçıl olup rejim ihraç etmek istemese Türkiye hem Rus hem Ortadoğu’da jeo-politik sivrilikleri törpüleyebilecekti.
KÜRESEL ASKERÎ İKİ BÜYÜK GÜCÜN BÖLGEDEKİ MÜCADELESİ
Türkiye-Suriye-İran koridorunu sadece Kürt meselesi cihetinden değil, ayrıca, kendisinin denetlenme ve jeo-politik yeteneklerinin sınırlanma gayretlerini ortadan kaldırma bakımından ele almaktan vazgeçmemelidir. Suriye-İran koridorunun tamamında küresel askerî iki büyük güç sahadadır.
Koridorun tam ortasında ABD-CENTOM ile Rus askeri yüz yüzedir. Bölgeye ayak basmak için CENTCOM, Deyrezor (ederi düşük) petrolünü bahane etmekte, Barzani ile Erbil’de Irak ile Musul ve El-Anbar’da sahada askerî kapasite edinmiştir.
Suriye-İran koridor hava saha denetimi de kritiktir. Koridor batı ucu hava saha denetimi Rus, doğu ucu hava sahası ABD/Türkiye denetimindedir. İran, Senendej’de konuşlu hava savunma ve füze saldırı birlikleriyle koridor hava saha ve altındakileri vurabilecek yetenektedir. Türkiye, 280 km yetenekte füzeleriyle kapasite edinimindedir. Rusya Kamışlı’da üs/havaalanı sahibi, buraya S-300/S-400 konuşlandırmaya hazırlanmaktadır. CENTCOM, bölgeye PATRIOT konuşlandırma hazırlığındadır.
TSK KUZEY IRAK VE SURİYE DE ALAN HÂKİMIYETİ
Türkiye’nin tarihî başarısı; Kuzey Irak’ta tampon bölge Türkiye’nin jeo-politik ikinci koridorunda Rusya, agresif hamlededir. ABD koridorun tamamını değil ortasını kesmek, stresi Rusya-Türkiye arasında işletme hedeflemesindedir. Rusya koridor batı ucunu ele geçirmek üzere, Türkiye direnmektedir. Kuzey Irak tampon bölge ve Barış Pınarları Harekâtıyla TSK, Suriye-İran koridorunu sadece ABD değil Rusya yönünde de denetimi altına almak istemiş, tam-yerindedir.
Kuzey Irak’ta tampon bölge, TSK’nın tarihî başarısındandır. Tampon bölge üstünde baskı PKK’dan değil, Barzani ile daha sıkılaşan CENTCOM’dan gelmektedir. TSK, Kuzey Irak-Suriye (Derik/Kamışlı/Haseke) arasında saha denetimini eline alamamış haldedir. 2012-13’ten beri tüm raporlamalarımızda Musul güney yönünde 45 km, Abu-Kamal’i baskılayacak biçimde hat tesisi gerekli demiştik. TSK, Musul-Başika üssünü yeterli görmüş. Sincan alan hâkimiyetini realize etmek yerine denetimli bir geçiş kapağı şeklinde hava hâkimiyetini hedeflemiştir. Derik/Kamışlı/ Haseke hattı, daha güneyinde Deyrezor’la birlikte halen ABD-Rusya çekişme sahasıdır. İran bu hattın en güneyinde Abu-Kamal doğusunda üs sahibidir. 2018’de Deyrezor çatışmalarında Rus/İran/Esad ortak güçleri CENTCOM-PKK karşısında yenilmişlerdir.
İran-Suriye koridor tam ortası Resulayn/Tel-Abyad, sığ derinlikte TSK denetiminde, bu denetim maalesef Rusya ile paylaşılmıştır. Bize göre TSK, en azından bu hatta Rusya’yı dışlamalıdır. İşin esası, TSK, Barış Pınarları Harekâtını M4 yolu dâhil halde saha hâkimiyeti şeklinde işletmelidir.
Tel-Abyad ile Kobani arası bölge, Kobani dâhil Esad/Rusya denetiminde, bu denetim PKK/YPG ile paylaşılmaktadır. Bu aksta kritik saha Menbiç olup TSK’nın İran-Suriye koridorunda gerçek/etkili denetim tesisinin mihver merkezidir.
Menbiç’in denetlenmesi Halep’i kontrol etmek demektir
Menbiç’in denetlenmesi demek, M4 hattının kontrolünü, naklini, suyun ve HES enerjinin denetlenmesini, Halep’i kontrol etmek demektir. Petrol, Suriye doğusundan batısına ayrıca daha güneyden boru hatlarıyla nakledilmekte, batıda resmî şekilde rafine edilmekte, Halep dâhil dağıtılmaktadır. Menbiç ve M4 yolunu elinizde tuttuğunuzda bölgede hane halkının harcamasının %40’ını zorlayan su/enerji faslında kaçak rafineri ve akaryakıtı denetleyebilmektesiniz.
KUZEY SURİYE EKO-POLİTIĞİ
Suriye-İran koridorunun Menbiç/Kobani’den sonra daha batısında Cerablus/ElBab ve Azez-Mare ile Afrin bulunmaktadır. Nüfus ağırlıkla küçükten büyüğe Afrin, İdlib ve Halep’tedir. Suriye-İran koridoru sadece coğrafya/saha değil nüfus olarak denetlenmeli, TC-TSK bu hususta nispi başarılıdır. Koridor nüfusu TC-TSK denetimindedir denebilir. Koridorun uzun vadeli yaşaması, kati olarak Türkiye denetimindedir.
Koridorda sudan gıdaya enerjiden ticarete kitlevî işleyiş, kati olarak Türkiye denetimindedir. Türkiye istemezse bu koridorda kitlevî yaşam mümkün değildir. Rusya, İran ve Esad, Suriye-İran koridorunu denetleme hedeflemesinde ama bu denetimim maksadı üçünde de ayrıdır: Rusya, koridoru kullanacak İran’ın batıya gaz/petrol satmaması için koridorda daimi istikrarsızlık hedeflemektedir. Rusya bu yolla ayrıca Türkiye’yi de baskılayabilecektir. İran, koridoru dinî/mezhebi/enerji ihracı için yayılım yeri görmektedir. İran ayrıca Irak’ta başlattığı alt-yapı şebekeleri inşasını uzatarak kitleleri denetleyebilmek, ticaret üstünden koridordaki nüfus
üstünde rezerv alanlar teşkili hedeflemektedir.
Esad ülkesini sertlikle yönetebilmek için gıda/ticaret/enerjiyi denetleyebilmeli, bunun için de koridor vazgeçilmezdir. Koridor Esad için “mülk devlet” ayrılmaz bileşenidir. Koridor olmazsa Esad, batıda tek başına ayakta kalamaz. Rusya Suriye kıyısında üs sahibi, bunun sürdürebilmesi, Esad’ı nüfusuyla birlikte ayakta tutmasına bağlı, koridordaki ticari akış kesilirse bu mümkün değildir. Rusya, İran ve Esad arasında orta-uzun vadede hedeflemeler zıt, uyumsuzdur. Cerablus, El-BabveAfri; Suriye-İrankoridorununsonhalkası
Suriye-İran koridorunun son halkası Cerablus/El-Bab ve Afrin TSK denetiminde ancak Rusya/Esad bunu reddetmekte, Fırat’ın batısı dâhil TSK’nın bölgeden çıkmasını istemektedir.
İdlib tıkanıklığı işin görünen yüzü, Rusya Fırat doğusunda da TSK’yı kabullenmiş değildir. TSK’nın Rusya’dan
evvel ABD ile 16.Ekim protokolü, Rusya’yı zorda bırakmış, 22.Ekim’de kerhen evet demek zorunda kalmış ama uygulamayı protokolden farklı (zıt) hale çevirebilmiştir. TSK Rusya ile Suriye-İran koridor denetiminde hasmane konumdadır. Türkiye’nin stratejik üçüncü koridoru Boğazlar üstünde mücadele, ABD-Rusya zıtlığının TSK üstünden işletilmesi dâhil 2007’den beri hareketlidir. ABD, Boğazlar/Karadeniz jeo-politiği üstünde talepkâr, 2007 Gürcistan krizinde TSKTDK’ca Karadeniz’e girişi reddedilmiştir. Bu ret; “Balyoz” şeklinde TSK’ya iade edilmiş, yaşanan süreçler malumdur. Boğazlar hakkında raporlamalarımız, durumu zamanında izah ve nakletmiştir. Elde kalan, şimdi pek havalı görünen AVRASYACI cenahtaki ağır hatalı jeo-politik tercihlerle, Gürcistan, Doğu Ukrayna ve Kırım’da Rusya işgalidir. AVRASYACI cenahı dinlemeye devam edersek elde yeni kalacak olan, Suriye-İran koridorunun Rusya’ya teslimidir. ABD ile kesilen birliktelik, Rusya önünü açmak ve Rusya tarafından kelepçelenmek için bahane teşkil ettirmemektedir. Çekirdek düşüncesiyle devlet, içeride vazgeçilmez birliktelik, dışarıda, taviz verilemeyecek yalnızlıktır.
Kırım Rusya denetimine girdiğinde İngiltere daima alarm haline geçer. İngiltere nitekim daha başlamadan önce ikaz ettiğimiz üzere Brexit sürecindedir. Trump’ın Münih’te ikaz ettiği gibi Rus-Alman örtük stratejik birlikteliği, er ya da geç, İngiltere ve ABD’yi hareketlendirecekti. Türkiye İran’ı Avrupa’ya sokmadıktan sonra Rus enerji jeo politiğini Katar meselesinde de şiddetli desteklemiştir. TSK gemileriyle büyük gaz ihracatçı Katar gazının bağımsızlığını kollamış, Suud’un atağını Katar’a asker konuşlandırarak kesmiştir. TC-TSK bunu, ileri dönük sigorta addetmiştir.
Devamı M5 Dergisi Mart 2020 Sayısında…
