2021 yılında başta Libya ve Tunus olmak üzere Kuzey Afrika ülkelerinde hareketli günler yaşandı. Peki, 2021’te Kuzey Afrika’da hangi gelişmeler yaşandı? 2022’de Mağrip’i neler bekliyor? Bölgeye barış ve siyasi istikrar gelebilir mi?
2021 yılında en çok hareketlilik yaşanan ülkelerden biri de Libya oldu. Libya’yı 42 yıl demir yumrukla yöneten Muammer Kaddafi’nin, 2011’de NATO darbesi ile yıkılmasından bu yana ülkede iç savaş yaşanıyordu. Libya’da 10 yılı aşkın bir süredir devam eden iç savaşta; binlerce insan yaşamını yitirirken, on binlerce kişi ise bulundukları yerleri terk ederek farklı bölgelere göç etmek zorunda kaldı.
Başkent Trablus ile birlikte ülkenin küçük bir bölümü Ulusal Birlik Hükümeti tarafından yönetilirken, Tobruk başta olmak üzere ülkenin büyük bir bölümü ise General Hafter yönetimi tarafından kontrol ediliyordu. Bu süreçte Fransa, İtalya, BAE, Suudi Arabistan ve Rusya gibi ülkeler General Hafter’a destek verdi. Türkiye ve Katar gibi ülkeler ise Trablus merkezli UBH’nin yanında yer aldı. Türkiye, Libya’daki UBH’nin, Birleşmiş Milletler (BM) tarafından meşru olarak tanındığına sık sık vurgu yaptı.
Libya için 2021 yılı bir dönüm noktası oldu. Şubat ayında UBH’de yaşanan hükümet değişikliği, bölgenin kaderinin yeniden şekillenmesine neden oldu. Fayiz es-Sarrac’ın koltuğunu devralan ve UBH’de geçici hükümetin Başbakanı olan Abdulhamid Dibeybe; Libya’da uzun süredir devam etmekte olan çatışmaları kısa zaman içerisinde sonlandırdı.
Dibeybe’nin gelişi ile birlikte Avrupa ve Körfez’in Libya’daki politikaları yeniden şekillendi. Dibeybe’den önce darbeci General Hafter’in yanında yer alan Avrupa ve Körfez; Dibeybe’nin ardından UBH ile yakın temaslar kurdu. 2021 yılı içerisinde Libya’da yaşanan olaylar, tüm Kuzey Afrika ülkelerini yakından etkiledi.
Dibeybe’nin gelişi ile birlikte Avrupa ve Körfez ülkeleri Libya ile diplomatik ilişkileri yeniden başlattı. Bu süreç içerisinde Dibeybe; Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, İtalya Başbakanı Mario Draghi ve BAE Veliaht Prensi Muhammed bin Zayid Al Nahyan gibi isimlerle yüz yüze görüşmeler gerçekleştirdi. Türkiye ve Katar ile de yakın ilişkiler kuran Dibeybe; 24 Aralık’taki seçimlerde en önemli aday olarak ön plana çıkıyordu.
2022’DE LİBYA’YI KRİTİK BİR SEÇİM BEKLİYOR
Libya’da 24 Aralık’ta gerçekleştirilmesi planlanan başkanlık ve parlamento seçimleri; uzun süre ülke gündemini meşgul etti. Seçim sürecinde yaşanan sorunlar, ülkede yeniden çatışmaların yaşanabileceği yönünde endişelere neden oldu. Bu süreç içerisinde Abdulhamid Dibeybe ve Hafter gibi isimlerin adaylıklarının iptal edilmesi; ülkedeki gerilimin oldukça tırmanmasına yol açtı.
24 Aralık’ta yapılması planlanan seçimler, ülkede yaşanan karışıklıklardan dolayı gerçekleştirilemedi ve ileri bir tarihe ertelendi. Seçimlerin iptali üzerine ülkedeki tansiyon daha da yükseldi.
2022 yılında Libya’yı kritik bir seçim beklediğini söylemek mümkün. Her ne kadar tarih hakkında net bir tarih verilmese de; başta Avrupa ülkeleri olmak üzere tüm taraflar, seçimlerin kısa bir süre içerisinde gerçekleştirilmesini istiyor.
Libya’da 2022 yılında gerçekleştirilmesi beklenen seçimleri Dibeybe’nin kazanması halinde, ülkede 10 yılı aşkın bir süredir devam eden çatışmalar sonlanabilir. Avrupa ve Körfez ile yeni ilişkiler kuran Dibeybe; tüm taraflar tarafından destekleniyor. Dibeybe’nin kalıcı olması durumunda, Libya’da uzun süredir devam eden gerilim azalabilir. Ancak Hafter ya da Akile Salih gibi isimlerin göreve gelmesi, Libya’daki çatışmaların yeniden başlamasını beraberinde getirebilir.
TUNUS’U 2022 YILINDA NELER BEKLİYOR?
2021 yılında Tunus’ta dünya gündemini sarsan olaylar yaşandı. Cumhurbaşkanı Kays Said, Temmuz ayında Başbakan Hişam Meşişi’yi görevden aldı ve meclisin tüm yetkilerini iptal etti. 30 gün boyunca Meclisi lağvettiğini duyuran Said, Meclis Başkanı Raşid Gannuşi’yi de görevden aldı.
Cumhurbaşkanı Said’in kararları; başta Nahda partisi olmak üzere ülkedeki bazı kesimlerin yoğun tepkisini gördü. Nahda Partisi lideri Raşid Gannuşi, Cumhurbaşkanı Said’in kararlarını bir “darbe” olarak nitelendirdi. Bu süreç içerisinde Said’in taraftarları ile Nahda partisini destekleyenler sokaklara çıktı. Tunus, bir iç savaşın kıyısından döndü.
Tunus’ta bugün gelinen noktada; Cumhurbaşkanı Kays Said ülke yönetiminde ağırlığını ortaya koymayı sürdürüyor. Yürütme ve yargı alanlarında yeni adımlar atan Said; başta komşusu Mısır olmak üzere ABD, Kanada, Almanya, Fransa, BAE ve İtalya gibi ülkelerin de desteğini alıyor.
2022 yılında Cumhurbaşkanı Kays Said’in; ülkedeki varlığını kalıcı hale getirmesi, özellikle Avrupa başta olmak üzere Körfez ve Mağrip ülkeleriyle ilişkilerini geliştirmesi ve Nahda partisinin etkinliğini azaltmak için çalışmalarını sürdürmesi bekleniyor.
CEZAYİR İLE FAS ARASINDA NORMALLEŞME MÜMKÜN MÜ?
2021 yılı içerisinde Cezayir ile Fas arasında tüm diplomatik ilişkiler kesildi. İki ülke arasında uzun yıllardır Batı Sahra meselesi nedeniyle sorun yaşanıyor. Cezayir Dışişleri Bakanı Ramtan Lamamra, Fas’ın Cezayir’e yönelik düşmanca tavırları nedeniyle diplomatik ilişkileri kesme kararı aldıklarını duyurmuştu.
Fas, Cezayir’i Batı Sahra bölgesinde bulunan ayrılıkçı Polisario Cephesi’ni desteklemekle suçluyor. Cezayir ise Fas’ın Batı Sahra’da atmış olduğu adımları sert bir şekilde eleştiriyor. İki ülke arasındaki sınırlar 1994 yılından bu yana kapalı durumda. İki ülkenin 2022 yılında ilişkilerini normalleştirmesi, zor bir ihtimal olarak görülüyor.
2022 yılında Kuzey Afrika’da siyasi istikrar ve barışın sağlanması her ne kadar zor gözükse de; yaşanan gelişmeler, bölgede yeni bir dönemin başlaması yönünde bir umut taşıyor.
Kaynak: IntellStrategy
