NATO, AWACS uçaklarının yerine geçecek yeni sistem arayışında

NATO, 1980’lerden bu yana görev yapan E-3A AWACS erken uyarı uçaklarının yerine geçecek yeni platform konusunda değerlendirmelerini yeniden başlattı.

Hartpunk internet sitesinden Lars Hoffmann’ın haberine göre Alman Savunma Bakanlığı (BMVg) sözcüsü, NATO’nun “Initial Alliance Future Surveillance and Control (iAFSC)” programı kapsamında yürütülen çalışmalarda, E-7A Wedgetail uçaklarının geleceğine dair kararın henüz netleşmediğini doğruladı. Sözcü, “NATO’nun hava erken uyarı kabiliyetinin kesintisiz şekilde sürdürülmesi temel önceliktir.” dedi.

E-3A filosunun ömrü 2035’e kadar uzatılacak

NATO, 2023 yılında Boeing üretimi E-7A Wedgetail tipi altı uçağı E-3A’ların halefi olarak seçmiş, ilk teslimatın 2031’de yapılması planlanmıştı.
Ancak son dönemde, bu planın yeniden değerlendirilmeye alındığı belirtiliyor. E-3A filosu, Boeing 707 tabanlı eski platformlara dayandığı için modernizasyonun acil bir ihtiyaç haline geldiği vurgulanıyor.

ABD’nin katkısı belirsizleşti

Değerlendirme sürecinin yeniden açılmasının nedenlerinden biri, ABD’nin Geilenkirchen’de konuşlu AWACS filosunun finansmanına artık katkı sunmak istememesi.
Pentagon’un, kendi hava kuvvetleri için E-7A tedarikinde de temkinli davrandığı, hatta bazı erken uyarı görevlerini uydu tabanlı sistemlere devretmeyi planladığı ifade ediliyor.

ABD’nin çekilmesi, NATO’nun yeni uçakların geliştirme ve yaşam döngüsü maliyetlerini tek başına üstlenmesi anlamına gelebilir. Bu durumda, Almanya gibi ülkeler programın finansal yükünü önemli ölçüde artırmak zorunda kalacak. Berlin yönetimi, 2025 bütçesinde yaklaşık 3 milyar avro tutarında ön tahsisat öngörmüş durumda.

Alternatif olarak Saab GlobalEye öne çıkıyor

Eğer E-7A seçeneği ertelenirse, masada güçlü bir alternatif bulunuyor: Saab’ın GlobalEye erken uyarı sistemi.
Bu sistem, Bombardier Global 6000/6500 iş jetleri üzerine entegre edilen radar ve görev yazılımlarından oluşuyor. 11 saatten fazla uçuş süresi, yüksek menzil ve radar kapsama alanı ile öne çıkan GlobalEye, Birleşik Arap Emirlikleri tarafından aktif olarak kullanılıyor; İsveç ve Fransa da sipariş veren ülkeler arasında.

Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius, geçtiğimiz eylülde Berlin’deki görüşmesinde İsveçli mevkidaşı Pål Jonson’a “GlobalEye sisteminin Almanya için ciddi bir seçenek olduğunu” söylemişti.
Ekim sonunda Kanada’yı ziyaret eden Pistorius, “önümüzdeki yıllarda en az 18 adet Bombardier uçağının satın alınacağını” açıklamış, bu adımın hem askeri ihtiyaçları hem de Kanada’ya satılması planlanan 212CD denizaltı projesiyle endüstriyel dengeyi destekleyeceğini belirtmişti.

E-7A ve GlobalEye farkı

Boeing E-7A Wedgetail, Boeing 737 tabanlı bir uçak olup havada yakıt ikmali, uzun menzilli radar kapsaması ve NATO sistemleriyle tam uyumluluk özellikleriyle biliniyor.
Ancak, E-7A projesinin yüksek maliyeti ve ABD’nin belirsizliği, bazı müttefikleri daha esnek, Avrupa merkezli bir çözüm olan GlobalEye seçeneğine yöneltiyor.

Saab’ın GlobalEye platformunun en önemli avantajlarından biri, ABD’nin ITAR ihracat kısıtlamalarına tabi olmaması. Bu da NATO ülkelerine daha bağımsız bir geliştirme ve modernizasyon olanağı sağlıyor.

Gelecek karara bağlı

NATO’nun mevcut 14 adet E-3A uçağı hâlen Almanya’nın Geilenkirchen üssünde konuşlu durumda ve Ukrayna savaşı nedeniyle son yıllarda yoğun olarak kullanılmaya devam ediyor.
Yeni sistemin seçimi, hem Avrupa’nın savunma özerkliği açısından hem de ittifakın hava erken uyarı kabiliyetinin geleceği bakımından belirleyici olacak.

Gözlemciler, yıl sonuna kadar NATO’nun E-7A veya GlobalEye arasında bir karar vermesini bekliyor. Ancak, ABD’deki hükümet kapanmasının sürmesi, bu süreci birkaç ay geciktirebilir.

Kaynak: M5 / Hartpunkt, Lars Hoffmann