İran, Rus Su-35 yerine Çin yapımı J-10C savaş uçağı almayı planlıyor
İran, Hava Kuvvetleri filosunu modernize etmek amacıyla Rus yapımı Su-35 savaş uçakları yerine Çin’in Chengdu J-10C tipi çok amaçlı hafif savaş uçaklarını satın almak üzere Pekin ile müzakerelerini hızlandırdı.
The Moscow Times gazetesinin, İran merkezli Khorasan gazetesine dayandırdığı habere göre, Tahran yönetimi modernizasyon sürecini daha fazla geciktirmemek adına Çin uçaklarını daha erişilebilir ve uygun maliyetli bir alternatif olarak değerlendiriyor.
20 yıllık ilgi, yeni fırsatla canlandı
İran’ın J-10C uçaklarına ilgisi yaklaşık 20 yıl öncesine dayanıyor. 2015 yılında 150 adet J-10C alımına yönelik sözleşme hazırlıkları başlamış, ancak Çin’in dövizle ödeme talebi karşısında İran’ın petrol ve doğalgazla takas önerisiyle müzakereler tıkanmıştı. Ayrıca o dönemde Birleşmiş Milletler’in İran’a uyguladığı silah ambargosu da anlaşmayı engellemişti.
2020’de ambargonun kaldırılmasıyla görüşmeler yeniden başlamış, ancak bu kez de sipariş sayısı 36 uçağa düşmüş ve ödeme sorunu çözülememişti. Ancak ABD’nin 24 Haziran 2025 itibarıyla Çin’in İran’dan yaptırım tehdidi olmadan petrol almasına izin vermesi, müzakerelerin önünü açtı.
Filo eski, uçakların çoğu atıl durumda
2025 başı itibarıyla İran Hava Kuvvetleri’nin envanterinde yaklaşık 150 savaş uçağı bulunsa da, bunların büyük bölümü 1979 İslam Devrimi öncesi ABD’den alınan eski modellerden oluşuyor. Envanterde 64 adet F-4 Phantom II, 35 adet F-5E/F Tiger II ve 41 adet F-14A Tomcat yer alıyor. Ayrıca 1980’li yılların sonunda alınan 18 MiG-29A/UB tipi Sovyet uçağı da mevcut.
Ancak bu uçakların önemli bir kısmı hizmet dışı. İran, 2010’lu yıllarda bazı F-14’leri modernize ederek 15-20 uçağı aktif tutmuş olsa da, 2022-2024 yılları arasında kaza haberleri ve teknik yetersizlikler basına yansımıştı.
Hava savunması yetersiz kaldı
İran, yıllardır kendi üretimi hava savunma sistemlerine büyük yatırım yaparak hava sahasını korumayı hedeflese de, son olarak “On İki Gün Savaşı” olarak anılan çatışmalarda İsrail’in hava saldırılarına karşı koyamadı. İsrail’in hava üstünlüğü kurduğu bu süreç, İran’ın hava savunma yetersizliğini gözler önüne serdi.
Bu nedenle İran’ın savaş uçağı alımına yönelik acil ihtiyacı daha da önem kazandı. Ancak sayıca sınırlı uçak alımları, hatta uzun menzilli Çin PL-15 füzeleriyle donatılmış olsalar dahi, mevcut hava savunma eksikliklerini tam anlamıyla gidermeye yetmeyecek.
Su-35 teslimatı iptal edildi
İran, Rusya’dan Su-35 savaş uçağı alım planını Eylül 2022’de duyurmuş, Ocak 2023’te İranlı bir yetkili anlaşmayı doğrulamıştı. Uçakların 2023 baharında İran’a teslim edilmesi bekleniyordu ancak bugüne kadar hiçbir teslimat gerçekleşmedi. Mart 2025’te çıkan haberlere göre, İran’a gönderilmesi planlanan Su-35’lerin Cezayir’e teslim edildiği ortaya çıktı.
Kaynak: M5 / The Moscow Times
