Hangi ülkeler İsrail’e silah desteği sağladı ve sağlamaya devam ediyor?

Gazze Şeridi’nde soykırımı andıran katliamlarına devam eden İsrail’e ABD başta olmak üzere birçok Batılı ülke silah ve mühimmat desteği sağlıyor.

Gazze Şeridi’nde tamamına yakını sivil 30,000’den fazla Filistinlinin ölümüne neden olan İsrail saldırıları sırasında birçok Batılı ülke İsrail’e silah tedarik etmeye devam ediyor.

Giderek artan sayıda insani yardım kuruluşu, BM ajansı ve AB yetkilisi bu ülkelere, Dünya Mahkemesi’nde soykırım suçundan yargılanan İsrail’e silah tedarikini durdurmaları çağrısında bulundu.

İngiltere

Campaign Against Arms Trade tarafından yayınlanan bir rapora göre, İngiltere’nin silah endüstrisi şu anda Gazze’de kullanılmakta olan F-35 savaş uçaklarının parçalarının yüzde 15’ini sağlıyor. Söz konusu parçalar için yapılan sözleşmenin yaklaşık 428 milyon dolar değerinde olduğu tahmin ediliyor.

İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün Aralık 2023’te yayınladığı rapora göre İngiltere 2015 yılından bu yana İsrail’e en az 594 milyon dolarlık askeri ihracata izin verdi. Bu ihracatlar arasında savaş uçakları, füzeler, tanklar, teknoloji ve mühimmat yer alıyor.

2018 ve 2022 yılları arasında İngiltere, Tek Konulu İhracat Lisansları aracılığıyla 186 milyon dolarlık silah ihracatı gerçekleştirdi; ancak Şubat 2024 tarihli bir Avam Kamarası raporuna göre, askeri teçhizatın büyük bir kısmı Açık Genel İhracat Lisansları aracılığıyla ihraç ediliyor.

Raporda, F-35 bileşenlerini de içeren bu açık lisansların şeffaflıktan yoksun olduğu ve daha fazla izleme yapılmaksızın belirtilen ekipmanların sınırsız miktar ve değerde ihracatına izin verdiği belirtiliyor.

İngiltere’nin Savunmadan Sorumlu Devlet Bakanı Grant Shapps, ülkenin İsrail’e yaptığı silah ihracatının “nispeten küçük” olduğunu ve 2022 yılında 54 milyon dolar tutarında olduğunu söyledi.

Çok sayıda İngiliz siyasetçi, Gazze’ye yönelik saldırıları nedeniyle hükümetten İsrail’e silah ihracat lisanslarını iptal etmeyi düşünmesini istemişti. İngiltere merkezli Küresel Yasal Eylem Ağı da ülkenin ihracat lisanslarının yargı denetimine tabi tutulması için başvuruda bulundu.

Hükümet bu tür endişelere, askeri teçhizat ve ilgili kalemlerin ihracatı için yapılan tüm lisans başvurularının, koşullara göre değiştirilebilen bir dizi kritere göre değerlendirildiği İngiltere’nin stratejik ihracat lisanslama sistemine atıfta bulunarak ve İsrail’in “kendini savunma hakkını” vurgulayarak yanıt verdi.

Danimarka

Dışişleri Bakanı Lars Lokke Rasmussen’in Ocak ayında yaptığı açıklamaya göre toplam 15 Danimarka şirketi Gazze saldırılarında kullanılan F-35 savaş uçaklarının parçalarını tedarik ediyor.

Geçtiğimiz hafta bir grup sivil toplum kuruluşu, silahların Gazze’de sivillere karşı savaş suçu işlemek için kullanıldığına dair endişelerini gerekçe göstererek, Danimarka devletini, İskandinav ülkesinin İsrail’e silah ihracatını durdurması için dava edeceklerini belirten bir bildiri yayınladı.

Oxfam Denmark, ActionAid Denmark, Amnesty International ve Filistinli insan hakları kuruluşu Al-Haq tarafından yapılan ortak açıklamada, davanın Danimarka’nın silah ve askeri teçhizat satışına onay veren Dışişleri Bakanlığı ve Ulusal Polis Teşkilatı aleyhine açıldığı belirtildi.

Danimarka birkaç yıldır Danimarkalı şirketlerin ABD liderliğindeki savunma işbirliği aracılığıyla F-35 savaş uçakları için parça ihraç etmesine izin veriyor. ABD ise üretimi tamamlanmış savaş uçaklarını İsrail’e satıyor.

Sivil toplum kuruluşunun açıklamasına göre İsrail, ABD’nin yanı sıra bu savaş uçaklarını kullanan ilk ülke konumunda.

Almanya

İsrail’in askeri ihracatının yaklaşık yüzde 28’i Almanya’dan geliyor. Kasım 2023 itibariyle Alman hükümeti, savunma sistemleri ve iletişim araçları da dahil olmak üzere İsrail’e 323 milyon dolar değerinde ekipman ihracatını onayladı.

İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarının başlamasından sonraki ilk birkaç hafta içinde Almanya, İsrail’e silah tedarikiyle ilgili 185 ihracat lisansı başvurusunu daha onayladı.

Almanya İsrail’e ağırlıklı olarak zırhlı araç ve askerler için koruyucu ekipman sevkiyatını onaylarken, Ocak ayında Spiegel dergisinde yer alan bir haberde hükümetin İsrail tarafından talep edilen hassas tank mühimmatının sevkiyatını gözden geçirdiği ve onaylamayı planladığı belirtildi.

Fransa

Fransa Savunma Bakanlığı verilerine göre Fransa son 10 yılda İsrail’e 226 milyon doların üzerinde askeri teçhizat sattı.

Fransa Savunma Bakanı Sebastien Lecornu, ülkenin “İsrail’e büyük ölçüde askeri destek sağladığını” söyledi.

Fransa’da İsrail’e silah desteğinin durdurulması yönünde artan çağrılar söz konusu. Sol parti üyeleri Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’u İsrail’e silah satışını durdurmaya ve ne satıldığına dair şeffaflık sağlamaya çağırdı.

Kanada

Hamas’ın 7 Ekim saldırısından bu yana Başbakan Justin Trudeau hükümeti İsrail’e askeri ihracat için en az 21 milyon dolarlık yeni izin verdi.

Uluslararası İnsan Hakları için Kanadalı Avukatlar, Filistinli Al-Haq örgütü ve dört kişi tarafından Mart ayında açılan davaya göre, bu izinlerin değeri bir önceki yıl verilen izinlerin değerini aşıyor.

Trudeau hükümeti, ülkenin İsrail’e silah satışına devam etmesi nedeniyle eleştiri oklarının hedefi oldu.

Aktivistler ve insan hakları grupları Trudeau hükümetini, insan hakları ihlallerinde kullanılma riski varsa yabancı ülkelere silah ihracatını yasaklayan yasal düzenlemelere rağmen İsrail’e askeri ekipman ihraç etmek için yasal boşlukları kullanmakla suçluyor.

Avustralya

Avustralya, 2022 yılında 2,3 milyon dolar olmak üzere son beş yılda İsrail’e 13 milyon dolar değerinde silah ve mühimmat sağladı.

Avustralya haber kanalı ABC’nin Ocak ayında bildirdiğine göre Avustralya hükümeti, Gazze’de sivil kayıpların artmasından duyulan endişe nedeniyle İsrail’den gelen silah taleplerini işleme koymakta kasıtlı olarak “yavaş davranıyor”.

Avustralyalı Senatör David Shoebridge Kasım ayında, İsrail’e silah tedariki konusunda Avustralya nakliye limanlarında yapılan protestoların ardından ülkenin “gizli” silah ihracat sistemini eleştirdi.

Shoebridge, “Avustralya’nın dünyadaki en gizli ve hesap vermeyen silah ihracat sistemlerinden birine sahip olduğunu çok az kişi biliyor” dedi.

Avustralya’dan yapılan sevkiyatların İsrail’e gönderilen silahları içerip içermediğini belirlemek, ülkenin büyüyen askeri ihracat endüstrisindeki genel şeffaflık eksikliği nedeniyle oldukça zor.

Shoebridge, bu tür bilgilerin Avustralya’da ABD dahil diğer ülkelere kıyasla çok daha az mevcut olduğunu söyledi.

Avustralya Savunma Bakanlığı’na göre Avustralya 2017’den bu yana İsrail’e 52’si sadece bu yıl olmak üzere 350 savunma ihracatı izni verdi. Bu bilgiler ancak geçen yıl Senato oturumları sırasında Shoebridge’in doğrudan soruları üzerine kamuya açık hale getirildi.

Amerika Birleşik Devletleri (ABD)

ABD’nin İsrail’e aktif askeri satışları Ekim 2023 itibariyle 23.8 milyar dolardı.

Wall Street Journal’ın haberine göre, İsrail’in Gazze savaşını başlatmasından bu yana ABD İsrail’e, her biri 2000 kilo ağırlığında 5000’den fazla MK-84 bombası da dahil olmak üzere 253,5 milyon dolarlık ek silah sattı.

ABD’nin Gazze savaşının başlamasından bu yana İsrail’e binlerce bomba da dahil olmak üzere 100’den fazla silah satışı yaptığı, ancak her bir işlemin onay gerektiren dolar miktarının altında olması nedeniyle teslimatların kongre denetiminden kaçtığı ifade ediliyor.

Washington Post’un haberine göre ABD yönetimi yetkilileri İsrail’e yapılan 100 yabancı askeri satışla ilgili olarak Kongre’yi gizli bir brifingde bilgilendirdi. Satışların detayları kasıtlı olarak küçük tutulduğu için bilinmiyor ancak hassas güdümlü mühimmat, küçük çaplı bombalar, sığınak deliciler, küçük silahlar ve diğer ölümcül yardımları içerdiği rapor ediliyor.

ABD İsrail’e her yıl yaklaşık 3.8 milyar dolarlık silah ve çeşitli füze savunma sistemleri sağlıyor.

Şubat ayında ABD Temsilciler Meclisi’nde İsrail’e 17.6 milyar dolar ek askeri yardım yapılmasını öngören bir yasa tasarısı sunuldu. Cumhuriyetçilerin çoğunlukta olduğu Temsilciler Meclisi daha önce İsrail’e 14.3 milyar dolar askeri yardım yapılmasını onaylamıştı.

Kaynak: Mepa News, Al Arabiya, Ajanslar