Körfez’in iki önemli ülkesi BAE ile Katar, uzun zamandır dış politikada attığı adımlarla dikkat çekiyor. İki ülke de Orta Doğu’da yeni politikalar izliyor. Peki, Katar ile BAE, dış politikada hangi adımları atıyor? İki ülke arasındaki rekabet, Orta Doğu’ya nasıl yansıyor?
Körfez ülkelerinden Katar ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), son yıllarda dış politikada attıkları adımlarla dikkat çekiyor. 2017 yılında yaşanan krizin ardından iki ülke de Orta Doğu ülkeleriyle ilişkilerini yeniden ele aldı.
2017 yılında Suudi Arabistan ve BAE başta olmak üzere Körfez ülkeleri, Katar ile siyasi, ekonomik ve diplomatik olarak tüm ilişkilerini kesme kararı almıştı. Körfez ülkeleri bu karara gerekçe olarak ise Katar’ın İran ve Müslüman Kardeşler ile ilişkilerini göstermişti. İran’ı kendi güvenliği için en büyük tehdit olarak gören Körfez, Doha’nın Tahran hükümeti ile geliştirdiği ilişkileri sert bir şekilde eleştirmişti.
Ayrıca başta BAE ve Suudi Arabistan olmak üzere Körfez ülkeleri, Müslüman Kardeşler’i terör örgütü olarak kabul ediyor. Katar ise Mısır, Tunus ve Libya gibi Kuzey Afrika ülkelerinde Müslüman Kardeşler ile iyi ilişkilere sahip.
Körfez ile Katar arasında tüm ilişkilerin kopmasının ardından iki taraf arasında yoğun bir rekabet başladı. Özellikle BAE’nin son yıllarda attığı adımlarla Orta Doğu’da Suudi Arabistan’dan daha etkili olduğu görüldü.
BAE, Orta Doğu’da ilişkilerinde sorun yaşadığı tüm ülkelerle normalleşmeye gitti. BAE, ilk önce İsrail ile ilişkilerinde yeni bir sayfa açarak Orta Doğu ve Doğu Akdeniz’de önemli bir adım atmış oldu. Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın ara buluculuğunda İsrail ile Abraham Anlaşmaları’nı imzalayan BAE, İsrail ile başta ekonomi ve teknoloji olmak üzere birçok alanda iş birliğini güçlendirdi.
BAE; İsrail, Yunanistan, Mısır ve GKRY gibi ülkelerle geliştirdiği ilişkiler sayesinde Doğu Akdeniz’e kıyısı bulunmamasına rağmen bölgede önemli faaliyetlerde bulunuyor. Yunanistan ve GKRY ile birlikte ortak askeri tatbikatlar gerçekleştiren Abu Dabi, Mısır ve İsrail’de gerçekleştirilen Doğu Akdeniz konulu konferanslara da katılıyor.
BAE, uzun yıllardır ilişkilerinde sorun yaşadığı Türkiye ile de yeni bir sayfa açtı. İki ülke ilişkileri; Mısır, Libya, Doğu Akdeniz ve İsrail meseleleri nedeniyle uzun yıllar gergin seyretmişti.
Ancak son bir yıl içerisinde iki ülke tarafından karşılıklı olumlu adımlar atıldı. 24 Kasım 2021’de BAE Veliaht Prensi Şeyh Muhammed bin Zayed Al Nahyan Ankara’ya bir ziyaret gerçekleştirirken, Cumhurbaşkanı Erdoğan da 14 Şubat 2022’de Abu Dabi’ye giderek resmi temaslarda bulundu. İki ülke arasında özellikle ekonomi alanında yeni anlaşmalar imzalandı. İlerleyen dönemde BAE’nin Türkiye’deki ekonomik yatırımlarını artırması ve Ankara ile bölgedeki iş birliğini güçlendirmesi bekleniyor.
BAE’nin Orta Doğu’da ilişkilerinde normalleşmeye gittiği ülkelerden biri de İran. Tahran hükümetinin nükleer faaliyetlerini kendi güvenliği için en büyük tehdit olarak gören, Suriye ve Yemen gibi ülkelerde İran destekli gruplarla karşı karşıya gelen BAE; İran ile de ikili ilişkilerini geliştirmeyi hedefliyor. İran’da geçtiğimiz sene göreve gelen Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi de sık sık Körfez ile ilişkilerinde yeni bir sayfa açmak istediklerini dile getiriyor.
KATAR’IN TÜRKİYE, IRAK ve İRAN ile GELİŞEN İLİŞKİLERİ
Körfez’in önemli ülkelerinden Katar da Orta Doğu ülkeleriyle ekonomik ve siyasi ilişkilerini her geçen gün geliştiriyor. 2017 yılında yaşanan kriz, Katar’ın Türkiye ile yakınlığını daha da artırdı. Yaşanan krizde Katar’a destek veren Türkiye, ayrıca bölgeye asker sevkiyatını yoğunlaştırdı. İki ülke arasında Körfez ülkelerinin baskısına karşı 2017 yılında ortak askeri tatbikatlar gerçekleştirilmişti.
Türkiye ile Katar arasındaki siyasi, diplomatik, kültürel, ekonomik ve jeopolitik ilişkiler gelişmeye devam ediyor. İki ülke arasında sık sık diplomatik görüşme gerçekleşirken, birçok alanda iş birliği yürütülüyor. Bu yılın sonlarına doğru Katar’da düzenlenecek olan Dünya Kupası’nda, 3 bin 250 Türk polisinin görev alması bekleniyor. İki ülke arasında son zamanlarda sık sık Swap anlaşması imzalanıyor. Ayrıca 2019 yılında 1,4 milyar dolar olan ticaret hacminin, önümüzdeki dönemde daha üst rakamlara ulaşması bekleniyor.
Ankara ile Doha, dış politikada da birçok konuda birlikte hareket ediyor. İki ülke de Libya’da uzun yıllardır Birleşmiş Milletler (BM) tarafından meşru olarak tanınan Ulusal Birlik Hükümeti’ni destekliyor. Tunus ve Mısır gibi Kuzey Afrika ülkelerinde de iki ülke birbirine yakın politikalar izliyor.
2017 yılında yaşanan kriz, Tahran ile Doha arasındaki siyasi ve ekonomik ilişkilerin gelişmesini beraberinde getirdi. Suriye ve Yemen gibi ülkelerde uzun yıllar karşı karşıya gelen İran ve Katar, 2017 yılından sonra başta enerji ve doğalgaz olmak üzere birçok alanda iş birliğini geliştirdi. Geçtiğimiz günlerde İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Katar’ın başkenti Doha’ya resmi bir ziyarette bulunurken, iki ülke arasında 14 anlaşma imzalandı.
Katar, Afganistan ve Irak’ın kuzeyindeki bölgesel yönetim ile de yakın ilişkilere sahip. Taliban ile sık sık bir araya gelen Katar, Afganistan’ın başkenti Kabil’de bulunan Hamid Karzai Havalimanı’nın işletilmesi konusunda da girişimlerini sürdürüyor. Katar’ın önümüzdeki dönemde Taliban’ı tanıması ve ekonomik ilişkilerini geliştirmesi bekleniyor.
Geçtiğimiz günlerde IKBY Başbakanı Mesrur Barzani Katar’a resmi bir ziyarette bulunmuş, Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani ile bir araya gelmişti. İki ülke arasında ekonomi, ticaret ve yatırım konuları ele alınmıştı.
KÖRFEZ’DE BAE ve KATAR ARASINDA LİDERLİK SAVAŞI
Son yıllarda Abu Dabi ve Doha’nın bölgede attığı adımlar, iki ülkenin de Körfez’de lider bir ülke konumuna ulaşmaya çalıştığını gözler önüne seriyor. İki ülke de Orta Doğu’da Türkiye ve İran ile ilişkilerini geliştirirken, Kuzey Afrika ve Doğu Akdeniz’deki faaliyetlerini artırıyor.
İlerleyen dönemde Abu Dabi ve Doha’nın, Doğu Akdeniz’deki faaliyetlerini yoğunlaştırması ve bölge ülkeleriyle yeni anlaşmalara imza atması bekleniyor. Ayrıca iki ülkenin, Orta Doğu’daki ülkelerle diplomatik temaslarını ve ekonomik ilişkilerini güçlendirmesi öngörülüyor.
Her ne kadar BAE ile Katar arasındaki ilişkiler normalleşse de; önümüzdeki dönemde iki ülke arasında yeni sorunlar meydana gelebilir. Özellikle Doğu Akdeniz meselesinde iki ülkenin çıkarlarının farklı olması, birtakım anlaşmazlıklara yol açabilir.
