Rusya-Ukrayna savaşının başlamasının üzerinden bir yılı aşkın bir süre geçerken basında yer alan haberler, ABD’nin savaşta tüketilen mühimmatın yenilenmesi planlarının elektronik çip, makine, vasıflı işçi eksikliği ve bu cephaneleri üreten fabrikaların eskimesi nedeniyle başarısız olduğuna işaret etti.
The Wall Street Journal’ın (WSJ) aktardığı habere göre Soğuk Savaş’ın sona ermesinden sonra ABD tarafından yıllardır benimsenen silahlara ayrılan fonun dondurulması, mühimmat üretiminin yavaşlatılması ve askeri sanayinin bazı bölümlerinin kapatılması yönündeki politikalar, zaten az sayıda olan fabrikaların hazırlık durumunun zayıflamasına ve birçok bileşen ve hammaddenin üretiminin yurtdışına taşınmasına neden oldu.
Ukrayna ordusunun yeri doldurulabileceğinden daha yoğun ve daha hızlı kullandığı Javelin tanksavar füzeleri, Stinger uçaksavar füzeleri, top mermileri, güdümlü füzeler ve daha birçok mühimmatın üretimini artırmak için artan iş vardiyalarına, yeni ekipman siparişlerine ve kolaylaştırılmış tedarik zincirlerine rağmen bu politikaların doğrudan bir sonucu olarak ABD’nin mühimmat fabrikaları üretim kapasitelerinde cüzi bir artış sağlayabildiler.
ABD, Ukrayna’ya obüs ve tanklar için yüz binlerce mermi, taşınabilir roketatarlar ve gelişmiş güdümlü füze sistemleri dahil olmak üzere değeri 36 milyar doları aşan mühimmat tedarik etme sözü verdi.
ABD ve Batılı müttefikleri tarafından sağlanan silahlar, Ukrayna’nın savaş alanlarında sağlam bir savunma yapmasını ve savaşın başında Rusya’nın kontrol ettiği geniş toprakları geri kazanmasını sağladı.
Ukrayna ordusunun yeni bir karşı saldırı başlatacağı tarih yaklaşırken, Kiev’in başarıya ulaşmasını ve ilerleyen süreçte savaş meydanının kontrolünü ele geçirmesini sağlamak için ihtiyaç duyduğu mühimmatı tedarik etme konusundaki ikilem yeniden gündeme geldi.
ABD savunma sanayisinin Ukrayna için füzeler ve mühimmat gibi silahları hızla ikmal edememesi, ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) yetkilileri, sanayi konsolidasyonunun çok ileri gittiğini söylemek zorunda bıraktı. Bu durum, ABD’nin sadece Avrupa’da değil, aynı zamanda Hint-Pasifik bölgesinde de çatışmaya hazır olup olmadığına dair soru işaretlerinin ortaya çıkmasına neden oldu.
Ukrayna kuvvetleri, günde 3 bin kadar mermi kullanıyor. Bu da hem ABD’nin hem de NATO üyesi müttefiklerinin, özellikle Rus güçlerini püskürtmede önemli rol oynayan 155 mm obüs mermi stoklarını azalttı. Aynı zamanda Pentagon yetkililerinin ve ABD’li silah üreticilerinin, ‘Çin’i caydırmak ve gerekirse onunla savaşmak’ olan bir sonraki büyük ulusal güvenlik sorununu düşünmeye itti.
Lockheed Martin’in CEO’su James Ticklett, sistemdeki kırılganlığı sona erdirmek istediklerini belirterek “Yani bu tekrar olursa, üretimde somut bir iyileşme elde etmek 3 yıl yerine 6 ay sürecek” şeklinde konuştu.
Büyük silah üreticileri, obüs mermisi üretimini 2028 yılına kadar altı kat artırmayı planlasalar da bu mermilerin üretimi çoğunlukla devlete ait ve özel şirketler tarafından işletilen eski tesislerde yapılıyor.
WSJ’nin haberine göre ABD ordusu, geçtiğimiz yıl silah fabrikaları ve askeri mühimmat üreten tesislerin yenilenmesi amacıyla 3 milyar dolarlık bir bütçe ayırırken önümüzdeki yıllar için 18 milyar dolar ayırdı. Ordu Sekreteri Christine Wormuth, 19 Nisan’da ABD Kongresi’ndeki bir oturumda söz konusu fabrikaları ve tesisleri ‘eskimiş’ olarak nitelendirdi.
Kongre üyeleri ve Pentagon yetkililerinin baskısıyla ordu ve savunma şirketleri geçtiğimiz yaz en yaygın kullanılan mühimmatlardan bazılarının üretimini önümüzdeki iki yıl içinde ikiye katlamak için kapsamlı planlar yaptılar. Ancak üretim hızı yüksek olmasına rağmen beklenenden daha yavaştı.
Lockheed Martin ve Raytheon şirketleri, Javelin tanksavar füzelerinin yıllık üretimini 2026 yılına kadar 2 binden 3 bin 500’e çıkarmayı hedefliyorlar.
Lockheed Martin, Ukrayna kuvvetlerinin Rusya ordusunun ilerleyişini engellemesini sağlayan çok namlulu roketatar HIMARS füze sistemlerinin yıllık üretim hedefini 2026 yılına kadar 10 binden 14 bine çıkardı.
Şirket, bu hafta, önümüzdeki üç yıl içinde daha fazla üretim yapmak için 4,8 milyar dolarlık bir anlaşmaya imza attı. Bu anlaşma, açık ara en büyük mühimmat sözleşmesidir.
Tüm bunlara rağmen Pentagon yetkilileri, bahsi geçen hassas füze sistemlerinin üretimi, obüs mermilerinden daha karmaşık olduğundan ve halihazırda yetersiz olan elektronik çipler ve katı yakıtlı roket motorlarına ihtiyaç duyulduğundan sadece fon sağlamanın, üretimi artırmak için yeterli olmadığını söylediler.
Pentagon yetkilileri, üretimdeki beklenenden yavaş artışı malzeme kıtlığından çok kapasite sorunlarına bağlıyorlar.
Pentagon, geçtiğimiz yıl mühimmat üretimindeki eksikliklerin yanı sıra tedarik zincirindeki zayıflıkları gidermek amacıyla genişletilmiş bir planı hayata geçirdi.
Savunma Bakanlığı, geçtiğimiz ay boyunca eskiyen parçaların yenilenmesini hızlandırmak için 3D yazıcıların kullanılması da dahil olmak üzere daha iyi üretim yöntemlerinin belirlenmesine yardımcı olmak üzere Ortak Üretim Hızlandırma Odası adında yeni bir ofis kurdu.
ABD Genelkurmay Başkanı General Mark Milley, bu ay Kongre’deki bir oturumda şunları söyledi:
“Çeşitli acil durum planları için gereken tüm büyük cephaneler ve mühimmatlar için tüm lojistik tahminlerimizi gözden geçireceğiz.”
Savunma şirketleri, daha fazla yatırım ve istihdamı teşvik edecek uzun vadeli sözleşmeler vaat edilmesine rağmen, talep durumunun daha fazla netleşmesi gerektiğinin altını çizdiler.
