Analiz: Türkiye-Ruanda: Ankara Afrika’da alan genişletiyor!
Cumhurbaşkanı R.Tayyip Erdoğan’ın, Afrika’nın giderek büyük önem kazanan ülkesi Ruanda’nın Cumhurbaşkanı Paul Kagame’yi konuk etmesi ve birlikte düzenlenen basın toplantısında “Türkiye’nin Afrika sorunlarına Afrikalı çözümleri desteklemektedir” demesi Ankara’nın Afrika politikasında alan genişletme amacını sergiledi. Rusya ise, Türkiye’nin bu ataklarını, özellikle Bakü-Ankara İttifakı’nın Afrika’ya dönük yeni ekonomik stratejisini kaygıyla izliyor.
Ruanda, güneydoğu Afrika’da, göller belgesi olarak adlandırılan coğrafyada, Tanzanya, Uganda, Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Burundi ile çevrelenmiş, denize sınırı olmayan bir kara ülkesi…
Ruanda, 1994 yılında yaşanılan soykırımdan günümüze kadar uzanan süreçte, sistemli bir şekilde güçlenen, özellikle, askeri yapılanmasını yeniden oluşturarak Afrika’nın sorunlu bölgelerine askeri müdahalede bulunmasıyla dikkat çeken bir devlet olarak değerlendiriliyor.
Ekonomisinde her ne kadar sorunlar yaşasa da, ülke nüfusunun yüzde 14’ünü oluşturan Tutsi’lerden gelen ve 2000’den bu yana ülkeyi yöneten Paul Kagame, Ruanda’yı Afrika’nın belirleyici kimlik taşıyan gücüne dönüştürdü.
Soykırım sonrası ülkeyi kontrol altına alan Tutsi Kurtuluş Cephesi’nin ana çekirdeğini oluşturduğu Ruanda ordusu, yıllardır, büyük iç çatışma yaşanan Kongo Demokratik Cumhuriyeti ile çok eski hesaplardan kaynaklanan bir askeri çatışma içinde…
Eski adıyla Zaire, Kongo Demokratik Çumhuriyeti, soykırım sırasında ülkeye kaçan Tutsi ve ılımlı Hutu varlığı, devamında, soykırımı gerçekleştiren Hutu mensubu şahısların sığınmaları nedeniyle yaklaşık 2 milyon Ruanda asıllıyı barındırıyor ve bu gelişme, Birinci (1996-1997) ve İkinci (1998-2003) Kongo Savaşı’nın yaşanmasına neden oldu.
Buna rağmen Kongo’nun topraklarında Ruanda’ya karşı savaş veren isyancı Hutu örgütü Ruanda Demokratik Kurtuluş Örgütü’nu barındırması nedeniyle askeri gerginlik devam etti ve iki devlet 2022’den bu yana fiili savaş durumunu koruyorlar.
Bu gelişmeler çerçevesinde Erdoğan’ın basın topmlantısındaki şu sözleri önemliydi:
“Afrika’nın sorunlarına Afrikalı çözümler bulunması ilkesi çerçevesinde eşit ortaklık ve kazan kazan temelinde, kıtanın istikrarına ve kalkınmasına katkıda bulunmayı hedefliyoruz. Ruanda’nın Doğu Afrika ve Büyük Göller bölgesinde istikrar ve güvenliğin tesisine yapmakta olduğu değerli katkıları takdirle izliyoruz. Kongo Demokratik Cumhuriyeti ile yaşanılan ihtilafın barışçıl yöntemlerle çözülmesini temenni ediyoruz. Angola’nın arabuluculuğunda yürütülen doğrudan müzakereleri samimi şekilde destekliyoruz. Büyük Göller bölgesinde istikrar ve barışa katkı sağlayacak bu meselenin çözümü konusunda her iki tarafın da arzu etmeleri halinde biz de Türkiye olarak her türlü desteği vermeye hazırız.”
- TÜRKİYE AÇISINDAN GELİŞEN BÜYÜK BİR ÜS…
Yaklaşık 15 milyon nüfusu ve sahile sınır olmayan bur ülke olmasına rağmen ekonomik dinamizm sergileyen Ruanda, giderek Türkiye’nin, güneydoğu Afrika’daki üssü haline gelmiş durumda, bu yapısıyla, Afrika Boynuzu’ndaki Somali benzeri yakınlık yapılanıyor. Bu ülkedeki toplam dış yatırımların yüzde 15’ini Türk sermaye grupları oluşturuyor.
Ruanda 2021 yılı itibariyle Türkiye’den Bayraktar TB2 SİHA talebinde bulunmuş, bu talebi doğrultusunda ordusunda Türkiye’nin gelişmiş bu silah sistemi göreve başlamıştı. Türk Silahlı Kuvvetleri ile Ruanda ordusu arasında yapılmış olan ikili işbirliği anlaşmaları çerçevesinde güçlü bir ilişki devam ediyor.
Ruanda ordusunun Demokratik Kongo Cumhuriyeti dışında Güney Sudan, Orta Afrika Cumhuriyeti, Mozambik gibi çatışmalarda “barış koruyucu unsur” olarak görev yapması da dikkat çekiyor. Ruanda’nın Fransa ve İngiltere ile kurmuş olduğu yakın işbirliği, bazı Afrika ülkeleri tarafından Kigali yönetiminin “Batı’nın vekil devleti” olarak nitelenmesine özellikle Nijerya ve Güney Afrika Cumhuriyeti gibi, kıtanın siyasi/askeri yapılanmasını kontrol etmeye çalışan yönetimlerin de tepkisine yol açıyor.
Nijerya ve Güney Afrika Cumhuriyeti, Avrupa Birliği tarafından mali açıdan desteklenen bir operasyon sürecinde Mozambik’te oluşan Ruanda askeri varlığından rahatsızlıkların daha önce de belirtmişlerdi.
- TÜRKİYE-AZERBAYCAN AFRİKA ORTAKLIĞI…
Türkiye’nin son yıllarda bir yanda ABD liderliğinde, İngiltere-Fransa ikilisinin aktif katılımındaki Batı, diğer yanda ise Rusya-Çin ittifakı ile gelişen Doğu stratejilerine karşı, Afrika’da alternatif bir alan yaratma çabaları, ilgili bütün başkentler tarafından kaygıyla izleniyor.
Bu kaygıya son örnek Rus basınında yer alan bir yorum oldu…
Rus medyasında Interfax haber ajansından yer alan habere göre, AzerGold Yönetim Kurulu Başkanı Zakir İbrahimov, Çarşamba günü Bakü’de Dışişleri Bakanlığı Batı ve Orta Afrika Genel Müdürü Büyükelçi Şebnem Cenk başkanlığındaki bir Türk heyetiyle bir araya geldi. Toplantıda, AzerGold ile Afrika kıtasındaki Türk devlet ve özel madencilik şirketleri arasındaki potansiyel ortak işbirliğinin ele alındığı ifade edildi.
TÜRKİYE İLE İŞBİRLİĞİ HAMLESİ
Haberde açıklamalarına yer verilen Ibrahimov’un, stratejik planlarının Afrika ve Orta Asya’da madencilik projeleri yürütmeyi içerdiğini ve bu konuda Kenya, Kongo Cumhuriyeti, Nijer, Mali, Burkina Faso ve Gine-Bissau gibi Afrika ülkelerinden ilgili kuruluşlarla çok sayıda resmi ve iş toplantısı yapıldığını söylediği ifade edildi. Ayrıca Azerbaycan’ın, mineral kaynakları bakımından zengin olan Afrika kıtasında Türk şirketleriyle ortak projelerle ilgilendiğini ve jeolojik keşif ve demir dışı ve demirli metallerin üretiminde işbirliğine hazırlandığı vurgulandı.
AFRİKA ÜLKELERİNE FAYDA SAĞLAYACAK
Türkiye’nin Senegal, Liberya, Cezayir, Nijer ve diğer ülkelerin madencilik sektöründe faaliyet gösterdiğinin altı çizilen haberde, iki ülke yetkililerinin, Azerbaycan ile Afrika kıtasında bu alanda işbirliğinin sadece Bakü ve Ankara’ya değil, aynı zamanda Afrika ülkelerine de fayda sağlayacağını söylediği aktarıldı.
Haberde, toplantının ardından Azerbaycan ile Türkiye’deki devlet ve özel sektör şirketleri arasında, Afrika kıtasında işbirliği alanlarının belirlenmesi ve ortak projeler yürütülmesi amacıyla istişareler yapılması konusunda mutabakata varıldığı vurgulandı.
