TB2’ler Savaşların Geleceği Üzerinde Geri Dönülmez Bir Etki Yarattı
Uzmanlar, Azerbaycan’ın Ermenistan’la son savaşı sırasında başarılı bir şekilde insansız hava aracı kullanmasının dünyadaki askeri liderlerin dikkatini çektiğini ve daha küçük, daha ucuz ve kullanımı daha kolay olan insansız hava araçlarına doğru bir geçişi hızlandırdığını söylüyor.
The Washington Times’da yayımlanan makale M5 tarafından çevrilmiştir.
İngiltere gibi büyük Batılı askeri güçlerin liderleri bile, bu sonbaharda Dağlık Karabağ ihtilaf sırasında Azerbaycan dronlarının Ermeni birliklerine ve geleneksel kara muharebe araçlarına verdiği zararı izledikten sonra insansız hava aracı stratejilerinde yaklaşan bir değişikliğin sinyallerini verdiler.
Bu orta büyüklükteki Azerbaycan dronlarının çoğu Türkiye’den satın alındı ve Grup 3 drone sınıflandırmasına ait. Grup 4 ve Grup 5 insansız hava araçları ise son yirmi yılda ABD ordusu tarafından yaygın olarak kullanılan Predator, Global Hawk ve Reaper gibi çok daha büyük ve daha iyi bilinen dronlardır.
Analistler, bu büyük dronların hala savaşlarda büyük rol oynayacakların söylüyorlar. Ancak sadece birkaç milyon dolara mal olabilen Türk TB2’ler gibi daha küçük ve daha ucuz alternatifler giderek daha çekici ve daha etkili hale geliyor.
Önde gelen araştırma ve danışmanlık firması Frost’un Havacılık-Savunma ve Güvenlik Başkan Yardımcısı olan Michael Blades; “Bu daha küçük ve taktiksel Grup 3 tipi insansız hava araçlarını geliştirmek veya satın almak için ordularda küresel olarak büyük bir eğilim var. Grup 4 veya Grup 5’i satın almak yerine daha az parayla daha fazlasını satın alabilirsiniz.” dedi.
Michael Blades; “Onları taktiksel bir saldırı için kullanmak istiyorsanız, bunu yapabilirsiniz. Gözetim için kullanmak istiyorsanız bunu da yapabilirsiniz. Bu dronlar elinizdeyken düşman hedeflere hasar vermek için daha fazla teknolojiye de ihtiyacınız yok.” açıklamasında bulundu.
Nitekim, küçük veya orta ölçekli insansız hava araçlarının Libya, Yemen, Suriye ve dünyanın dört bir yanındaki diğer savaşlarda son derece etkili olduğu ve büyük etkisi olduğu kanıtlandı. Uzmanlar, TB2 gibi dronların hızlı çoğalmasının savaşta bir dönüm noktası olacağını ve bazı araçların küçük drone saldırılarına karşı ne kadar savunmasız olduğu göz önüne alındığında, kara savaşı stratejilerinde toptan değişikliklere yol açabileceği tahmin ediliyor.
Küçük dronlar ve dar bütçeler
Dünyanın önde gelen orduları için Azerbaycan-Ermenistan savaşı, COVID-19 salgını nedeniyle önümüzdeki yıllarda sabit kalması ve hatta küçülmesi muhtemel savunma bütçelerine en iyi paranın nasıl tahsis edileceğine dair yeni sorular gündeme getirdi.
Britanya’nın Guardian Gazetesi geçen ayın sonlarında, İngiliz askeri yetkililerin ülkenin beş yıllık savunma planının bir parçası olarak daha ucuz dron satın almayı düşündüklerini bildirdi. İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace, Türkiye’nin TB2 drone ve benzeri uçaklarının artık insansız teknolojide “öncü” olduğunu kamuoyuna açıkladı.
Bu 3. Grup insansız hava araçlarının fiyatı, İngiltere’nin son zamanlarda daha büyük Protector dronlar için ödediği rakamlara kıyasla çok sönük kalıyor.
Ancak analistler bu dronların avantajlarının sadece fiyat anlamında olmadığını belirtiyor. Daha büyük dronlar bir savaş alanında hızlı ve belirli görevler için uygun değil. Oysa TB2 gibi küçük dronlar kritik görevler için hızlı ve kolay bir şekilde donatılabilir.
Uluslararası Stratejik Çalışmalar Merkezi’nden araştırmacılar Shaan Shaikh ve Wes Rumbaugh; “Dağlık Karabağ’da TB2 aynı şekilde düşman savunmalarını hedef almak ve yok etmekte iyi bir performans gösterdi. TB2’ler gözetleme ve hedefleme sağlamanın yanı sıra hedefleri kendi başlarına yok etmek için akıllı ve mikro güdümlü mühimmatlar da taşıdı.” tespitinde bulundu.
Ermenistan; askeri müttefiki Rusya tarafından yapılan dronlar da dahil olmak üzere kendi insansız hava araçlarını kullansa da artık çok geçti. Azerbaycan’ın iyi planlanmış, iyi finanse edilmiş insansız hava aracı stratejisi, Ermeniler’in Sovyet dönemine ait ekipmanlarına büyük zarar verdi.
1990’ların ortalarına dayanan “donmuş bir çatışma” olan Dağlık Karabağ çıkmazı birkaç hafta içinde Ermeni liderlerin “açıklanamaz derecede acı verici” dediği büyük toprak kayıplarına dönüştü.
Analistler, Azerbaycan’ın başarısının da büyük ölçüde Ermenistan’ın insansız hava aracı sistemlerinden yoksun olmasından kaynaklandığını söylüyor. Böylesi bir teknoloji gelecekteki savaşlarda hayati önem taşıyacak.
Pentagon’da kısa süre önce insansız hava sistemlerine yönelik bir stratejiyi yayınladı.
Raporda özetle; “Ticari üreticilerin ve ulus devletlerin insansız hava aracı performansları güvenilirlik ve beka kabiliyetlerini artırıyor. Düşük maliyetli sistemler dünya çapında giderek daha fazla kullanılabilir hale geliyor. Bu yetenekli sistemler, daha geniş menzil, yük ve istihdam seçeneklerine sahip. Bu sistemlerden bazıları avuç içine sığabilir, askeri görevler gerçekleştirebilir ve geleneksel platformlarla ilişkilendirilerek yeni saldırı veya savunma operasyonları gerçekleştirebilir. Bağımsız olarak çalışan, yüz tanıma algoritmaları ve [5G] hücresel ağlar gibi yüksek hızlı dijital iletişim ağları ile güçlendirilmiş drone sürüleri yeni karmaşıklık düzeyleri yaratacak.” tespitinde bulunuldu.
Pentagon, dronları vurabilen veya etkisiz hale getirebilen lazer silahları, elektronik savaş sistemleri ve diğer yetenekleri araştırıyor ve geliştirmeye çalışıyor.
Ancak uzmanlar, insansız hava araçlarının artan bulunabilirliğinin ABD’yi sbaşka yollar aramaya zorlayabileceğini söylüyor.
Askeri uzman Bay Blades; “ABD ordusu her zaman daha iyi teknolojiye sahip olarak bir adım önde olmaya çalıştı. Ancak şimdi dronların ne zaman ve nasıl kullanılabileceği konusunda çok taraflı anlaşmalara başvurmaları gerekeceğini düşünüyorum. Bu şeyleri dizginlemenin tek yolu bu.” açıklamasında bulundu.
