Sudan’da ordu ile HDK arasında, “HDK’nin tamamen orduya katılmasını” öngören askeri güvenlik reformu konusunda yaşanan anlaşmazlık, 15 Nisan’da sıcak çatışmaya dönüşmüştü. İki general arasındaki iktidar mücadelesinde çıkan çatışmalarda yüzlerce sivil hayatını kaybetmişti. Sudan’da çatışmalar hala devam ediyor. Ancak Sudan’da ordu ve HDK arasında sivillerin çatışma bölgelerinden çıkabilmesini sağlamayı amaçlayan “Cidde Bildirgesi” anlaşması imzalandı.
Suudi Arabistan, Çin’in ara buluculuğunda İran ile diplomatik ilişkilerin kurulması için anlaştıktan sonra, Sudan’da ateşkes sağlama ve Suriye’yi Arap Birliği’ne geri getirme konularındaki çabalarıyla bölgesel liderlik rolünü geri kazanmaya çalışıyor.
Mart ayında İran ile Suudi Arabistan 7 yıl aradan sonra diplomatik ilişkilerin yeniden başlatılması konusunda anlaşmaya vardı.
İki ülke arasında varılan anlaşma İran, Suudi Arabistan ve Çin tarafından yapılan ortak açıklamayla duyuruldu.
Açıklamada, İran ve Suudi Arabistan’ın iki ay içinde diplomatik ilişkilerin yeniden başlatılarak büyükelçilikler ve temsilciliklerin karşılıklı olarak açılmasında anlaştıkları belirtildi.
Geçtiğimiz ay ise İran’ın Suudi Arabistan’daki Büyükelçiliği yedi yıl sonra ilk kez açıldı. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nasır Kenani, İran İslam Cumhuriyeti ile Suudi Arabistan arasındaki resmi ilişkilerin, siyasi ve konsolosluk temsilcilerinin diplomatik faaliyetlerinin yeniden başlaması için yeni bir adım atıldığını ve İran İslam Cumhuriyeti ile Suudi Arabistan arasındaki anlaşmanın uygulanmasına uygun olduğunu açıkladı.
Riyad ile Tahran arasındaki yakınlaşma Suudi Arabistan’ın Suriye açılımını da beraberinde getirdi.
Suriye devlet haber ajansı SANA, Suudi Arabistan Kralı’nın Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ı Cidde’deki Arap Birliği zirvesine davet ettiğini bildirdi.
Davet, Riyad ve Şam’ın on yılı aşkın bir süredir kesik olan ilişkilerin ardından Suriye ve Suudi Arabistan’daki diplomatik temsilciliklerinde çalışmaların yeniden başlayacağını duyurmasından bir gün sonra geldi.
Suudi Arabistan-İran yakınlaşması Sudan krizinde de kendisini gösterdi. Sudan’da yaşanan çatışmaların ardından ülkede mahsur kalan İran vatandaşları Suudi Arabistan üzerinden tahliye edildi.
Suudi Arabistan’ın, ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında çatışmaların yaşandığı Sudan’dan 4 bin 738’i “komşu ve dost ülkeler” olmak üzere toplam 4 bin 879 kişiyi tahliye ettiği açıklandı.
Suudi Arabistan, bölgesel meselelere diplomasi yoluyla müdahale ederek bölgesel çekişmelerin çözümündeki merkezi konumunu öne çıkarıyor.
Geçtiğimiz ay Sudan’ın başkenti Hartum ve diğer şehirlerde, Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında silahlı çatışmalar başlamıştı.
2013’te silahlı isyancılara karşı hükümet güçlerine destek amacıyla kurulan HDK’nin tamamen orduya katılmasını öngören “askeri güvenlik reformu” konusunda son birkaç aydır yaşanan anlaşmazlık 15 Nisan’dan itibaren çatışmaya dönüşmüştü.
Sudan Dışişleri Bakanlığı; Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan’ın orduyla çatışan HDK’nin feshedilmesi ve “devlete karşı isyancı güç” ilan edilmesi kararı aldığını açıklamıştı.
İki general arasındaki iktidar mücadelesinde çıkan çatışmalarda can kaybı 550’ye, yaralı sayısı ise 4 bin 926’ya ulaşmıştı.
ÇATIŞMANIN TARAFTARI CİDDE’DE GÖRÜŞTÜ
Sudan’da Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan ve paramiliter güç Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) Komutanı Muhammed Hamdan Dagalo’nun temsilcileri arasındaki ilk görüşmeler, Suudi Arabistan’ın Cidde şehrinde 6 Mayıs’ta başladı.
Suudi Arabistan ve ABD tarafından yapılan ortak açıklamada, “Suudi Arabistan Krallığı ve ABD, Sudan Silahlı Kuvvetleri ve Hızlı Destek Kuvvetleri temsilcilerinin 6 Mayıs’ta Cidde’de ön görüşmelere başlamasını memnuniyetle karşılıyor” denildi.
Her iki tarafa Sudan halkının çıkarlarını göz önünde bulundurarak ateşkes ve çatışmaya son verilmesine yönelik müzakerelere aktif olarak katılma çağrısı yapıldı.
Açıklamada, “Suudi Arabistan Krallığı ve ABD, tüm Sudanlı tarafların katılımını içeren genişletilmiş bir müzakere süreci için sürekli ve koordineli uluslararası desteğin sürdürülmesi çağrısında bulunuyor” ifadeleri kullanıldı.
CİDDE BİLDİRGESİ İMZALANDI
Suudi Arabistan ve ABD tarafından yayımlanan ortak yazılı açıklamaya göre, geçtiğimiz günlerde Suudi Arabistan’ın Cidde kentinde Sudan Silahlı Kuvvetleri ve Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) temsilcileri ‘Sudan’daki Sivilleri Koruma Taahhüdü Deklarasyonu’nu imzaladı.
DHA’nın aktardığına göre; açıklamada, “Taahhüt Bildirgesi, sivillerin acil ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla insani yardım faaliyetlerinin kolaylaştırılması için her iki tarafın da uluslararası insani yardım ve insan hakları hukuku kapsamındaki yükümlülüklerini kabul etmektedir. Taahhüt Bildirgesi, insani yardımın güvenli bir şekilde ulaştırılması, temel hizmetlerin yeniden tesis edilmesi, güçlerin hastane ve kliniklerden çekilmesi ve ölülerin saygılı bir şekilde defnedilmesi için iki gücün davranışlarına rehberlik edecektir” denildi.
Ayrıca imzaların atılmasının ardından Cidde Görüşmeleri’nin, söz konusu faaliyetleri kolaylaştırmak üzere 10 güne kadar etkili bir ateşkes üzerinde anlaşmaya varılmasına odaklanacağı bildirildi.
Güvenlik tedbirlerinin, ABD-Suudi ve uluslararası destekli bir ateşkes izleme mekanizmasını da içereceği ifade edilen açıklamada, “Taraflarca mutabık kalınan adım adım yaklaşımı doğrultusunda Cidde Görüşmeleri, Sudanlı siviller ile bölgesel ve uluslararası ortaklarla, düşmanlıkların kalıcı olarak durdurulmasına yönelik müteakip görüşmeler için önerilen düzenlemeleri ele alacaktır” ifadelerine yer verildi.
Sudan’da savaşan iki grup arasında Suudi Arabistan’da devam eden müzakerelerde, sivilleri ve insani yardım teslimatını şiddetten korumak amacıyla bir anlaşma imzalandı ancak ateşkes konusunda henüz anlaşmaya varılamadı.
Abdulfettah el-Burhan, isyancılarla savaşmak için kurulan HDK’nin bağımsız bir güç olarak hareket etmesini engellemek amacıyla orduya katılması gerektiğini belirtirken, Dagalo ise bunun sivil bir yönetimle gerçekleştirilmesi gerektiğini savunuyor.
Suudi Arabistan da iki general arasındaki iktidar mücadelesinde çıkan çatışmaları sonlandırmak için ara buluculuk faaliyetleri yürütüyor.
Suudi Arabistan ayrıca Sudan’a 100 milyon dolar değerinde insani yardım yapacağını ve çatışmalardan etkilenenler için resmi platform üzerinden bağış toplama kampanyası düzenleneceğini duyuruyor. Bölgesel liderlik rolünü geri kazanmaya çalışan Suudi Arabistan dış politikasını değiştiriyor.
Sudan’daki çatışmalar ilerleyen günlerde Suudi Arabistan’ın üstlendiği ara buluculuk rolü sayesinde durabilir. Sudan’da ordu ile HDK arasında ateşkes sağlanabilir. Bu da Riyad’ın bölgedeki saygınlığını önemli ölçüde artırabilir.
Kaynak: IntellStrategy
