Atlantic Council Düşünce Kuruluşu Analiz: “Biden, Türkiye İle İlişkileri Sağlam Temellere Oturtmak İstiyor”
“Erdoğan; Türkiye’nin çıkarına olduğunda tavizler de dahil olmak üzere önemli kararlar veren cesur ve pragmatik bir lider olmaya devam ediyor. Biden; ABD ile Türkiye arasındaki kurumsal çerçeveyi onarmak ve ikili ilişkileri yeniden sağlam temellere oturtmak üzerine adımlar atacaktır.”
“14 Haziran NATO Zirvesi’nde ABD Başkanı Joe Biden seçilmesinden bu yana Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ilk kişisel görüşmesini gerçekleştirdi. Biden, Nisan ayında Erdoğan ile sadece bir telefon görüşmesi yapmıştı.
Biden ve Erdoğan ayrı ayrı yaptıkları basın toplantılarında, toplantıyı “verimli” olarak nitelendirdi ve ikili ilişkilerde ilerleme potansiyeline duydukları güveni dile getirdiler. Bu diyalog, ABD-Türkiye ilişkisini canlandırma yolunda önemli ve gerekli bir adımdı.
Her iki başkan da toplantıyla ilgili önemli bir ayrıntı paylaşmadı. Erdoğan, yalnızca bazı önemli konularda müzakerelerin iki ülkenin dışişleri ve savunma bakanları aracılığıyla devam edeceğini belirtti.
Tartışmalı başlıklarla ilgili olarak Biden yönetimi, Türkiye’nin Rus S-400 füze sistemini satın alması ve Türkiye’deki demokrasinin durumu ile ilgili endişelerini iletti. Türkiye’nin ise; ABD tarafından da terörist olarak kabul edilmiş olan Kürdistan İşçi Partisi (PKK) ile bağlantılı YPG’ye ABD tarafından verilen destek başta olmak üzere şikayet listesi vardı. Türkiye ayrıca, Rus yapımı S-400’leri satın almanın bir sonucu olarak 1.5 milyar dolar yatırım yaptığı F-35 ortak saldırı uçağı programından çıkarılmasını da protesto etti. Türkiye ayrıca, uzun süredir ABD’de ikamet eden ve 2016’da Erdoğan’a yönelik darbe girişimini planlamakla suçladığı Fethullah Gülen’in iade talebiyle ilgili herhangi bir işlem yapılmamasından dolayı yaşadığı hayal kırıklığına da iletti.
Ancak gerçek şu ki; Türkiye ve ABD’nin karşılıklı çıkarları, anlaşmazlıklarından çok daha fazla.
Türkiye, Ukrayna ve Güney Kafkasya’dan Libya ve Suriye’ye kadar neredeyse tüm bölgede Rusya’ya karşı diğer tüm NATO üyelerinden daha fazla somut adımlar atmış durumda.
Amerikan askerlerinin Afganistan’dan çıkışının ardından, ABD’nin Türkiye’nin Kabil havaalanının güvenliğini belirli koşullar altında üstlenmesini teklif etmesi de bu ikili ilişkinin potansiyelini ortaya koydu.
14 Haziran’daki toplantı öncesinde, ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman ve ABD’nin Birleşmiş Milletler Büyükelçisi Linda Thomas-Greenfield’ın Türkiye’ye yaptığı üst düzey ziyaretler bir uzlaşı için yoğun bir diplomatik faaliyetin olduğunu ortaya koymuştu.
Görüşmenin ardından Erdoğan, Biden’ı Türkiye’ye davet ettiğini de açıklayarak Biden’ın bu ziyarete açık olduğunu söyledi. Gerçekten de, toplantıdan çıkarılacak en önemli çıkarımlardan birisi krizlerin hafifletilmesine yardımcı olacak diyalog kanallarının yeniden kurulmuş olmasıdır.
Erdoğan; Türkiye’nin çıkarına olduğunda tavizler de dahil olmak üzere önemli kararlar veren cesur ve pragmatik bir lider olmaya devam ediyor. Bir örnek vermek gerekirse; Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Suriye’nin kuzeyindeki bir hava saldırısı sırasında Türk hava sahasını ihlal eden bir Rus jetini düşürmesinden sonra, bir yıldan kısa bir süre sonra Rusya ile ilişkilerini normalleştirmesi verilebilir. Bir başka örnek olarak da Türkiye’nin Mısır ile devam eden yakınlaşmasına bakılabilir.
Bu arada, ilişkideki bir diğer önemli adım da kurumsal ve bürokratik bağların güçlendirilmesi ve güçlendirilmesidir. Biden, daha geleneksel bir dış politikaya dönme arzusunu gösterdi. Bu nedenle, ABD ile Türkiye arasındaki kurumsal çerçeveyi onarmak ve ikili ilişkileri yeniden sağlam temellere oturtmak üzerine adımlar atacaktır.
Türkiye ve ABD, 14 Haziran’da yakalanan ivmeyi ve olumlu havayı daha güçlü ve sağlıklı bir ilişkiye çevirebilir. Tüm önemli anlaşmazlıklar çözülsün ya da çözülmesin, Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye birçok işbirliği fırsatına sahip önemli ortaklar ve ittifaktan tam olarak yararlanmak için bir anlaşmaya varmaları gerekiyor…”
Kaynak: M5
Çeviri/Analiz: Adem KILIÇ
