ABD Raporu: “İran yapımı İHA’ların parçaları 30 yabancı şirketten temin edildi”
ABD tarafından hazırlanan bir rapor, İran yapımı insansız hava araçlarının (İHA), özellikle de Ukrayna savaşında kullanılmak üzere Rusya’ya çok sayıda temin ettiği Muhacir-6 model İHA’nın orijinal üretim olduğu yönündeki iddialarının gerçeği yansıtmadığını ortaya çıkardı. Ukrayna ordusu, bu İHA’lardan birini Karadeniz kıyısındaki Mikolayiv (Rusça adı: Nikolayev) bölgesine bağlı sahil kasabası Ochakiv yakınlarında düşürmeyi başardı.
Parçalarla ilgili Ukraynalı uzmanlar tarafından yürütülen ve uzman kurumlar tarafından bilgi verilen incelenme, Muhacir-6 model İHA’nın üretiminde kullanılan elektronik parçaların İran yapımı olmaktan uzak olduğunu ortaya çıkardı. Rapora göre Muhacir-6 model İHA’da, çoğunluğu ABD merkezli olmak üzere Kuzey Amerika ve Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, Japonya, Tayvan, Çin ve Hong Kong merkezli 30’a yakın farklı teknoloji şirketi tarafından üretilen parçalar yer alıyor.
ABD ve AB, hem sivil hem de askeri amaçlarla kullanılabilecek bu tür teknoloji ürünlerinin İran’a ihracatını kısıtlayan yaptırımlar uyguluyorlar. Her ne kadar bu durum, söz konusu parçaların üreticilerinin yaptırımları ihlal ettiği anlamına gelmese de bu parçaları elde etmek için, motoru da dahil olmak üzere, merkezi Kanada’da bulunan Avusturyalı bir şirket tarafından yapıldığı ortaya çıkan karmaşık bir kaçakçılık ağı ortaya çıkıyor.
Muhacir-6 için parça üreten Amerikan şirketleri arasında Texas Instruments şirketi yer alıyor. İHA’da Kaliforniya’dan bir teknoloji şirketinin logosunu taşıyan küçük bir çip ve bir termal görüntüleme kamerası da bulunuyor. Ukrayna istihbaratı, parçanın Oregon eyaletinde ya da Çin’de bulunan bir şirket tarafından üretilmiş olabileceğini söylüyor. İnceleme ayrıca, Hong Kong merkezli bir şirket tarafından yapılan geliştirilmiş küçük bir kamera da dahil olmak üzere, uçağın bazı parçalarının Çin’de yapıldığını da ortaya koydu. İncelemede, Hong Konglu şirketin ürettiği parçaların savaşta kullanılmasından ‘büyük bir üzüntü duyduğunu’ belirttiği de kaydedildi.
Şarku’l Avsat’ın ABD tarafından hazırlanan rapordan aktardığı bilgiler göre, temasa geçilen şirketlerin çoğunun, ürünlerinin İran’a nasıl ulaştığını ortaya çıkarmak için soruşturmaları tamamlanana kadar yorum yapmayı reddettiği belirtilirken bu şirketlerin bazılarının İranlı kişiler ya da şirketlerle doğrudan alışverişte bulundukları iddialarını yalanladılar. Batılı yetkililer ve yasadışı teknoloji transferi alanındaki uzmanlara göre İran, ABD’den ve AB ülkelerinden hem sivil hem de askeri kullanımlı teknoloji ürünleri temin etmek için üçüncü ülkelerdeki paravan şirketleri ve diğer aracıları kullanarak kapsamlı bir küresel tedarik ağı kurdu. ABD Hazine Bakanlığı, geçtiğimiz Eylül ayında, özellikle Ukrayna savaşında kullanılmak üzere Rusya’ya İHA tedarik ettikleri gerekçesiyle İranlı şirketleri hedef alan yaptırımlar uyguladı.
İran, Muhacir-6 model İHA’ları geliştirmeye 2017 yılında başladı ve ertesi yıl seri üretimine başladı. Dönemin İran Savunma Bakanı Emir Hatemi, İran İslam Devrimi’nin kuruluş yıl dönümünde yaptığı açıklamada, yeni taktik İHA’ların gözetleme ve keşif yeteneklerinin yanı sıra hedefleri yok etmeye de yardımcı olabileceğini söylemişti.
Hatemi, söz konusu konuşmasında, o dönem İran basınında bir iddia olan İHA’nın yerli tasarımına ve ‘Savunma Bakanlığı ile Kudüs Havacılık ve Uzay Sanayi Şirketi arasındaki kesintisiz iş birliğine’ övgüde bulunmuştu.
Kaynak: DunyaBulteni