Asya-Pasifik’te Çin ve ABD’nin karşılıklı hamleleri ülkeler arasında gergin olan ilişkilerin onarılamaz hale gelmesine neden oldu. Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından uzmanlar yeni bir sıcak savaştan kaçınılması gerektiğine dikkat çekerken Pekin yönetiminin medyadaki en önemli isimlerinden Hu Xijin’in sosyal medya ağı Twitter’da paylaştığı mesajlar kaygı yarattı.
ABD – Çin ilişkileri eski başkan Trump döneminde olduğu gibi koronavirüs (Covid-19) pandemisi sürecinde karşılıklı suçlamalar ile gergin seyretmeye devam ediyor.
Asya bloku özellikle Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından tam anlamıyla ayrışırken Güney Çin Denizi’nde yaşanan gerginlik karşılıklı savunma anlaşmalarına da yansımıştı.
AUKUS Çin tarafından bir dille eleştirilirken Joe Biden’ın Asya danışmanı Kurt Campbell ile birlikte Foreign Affairs dergisi için kaleme aldıkları bir makalede “Çin ile diyalog dönemi bitmiştir” ifadesi ülkelerin politikasının şekilleneceği yönü gözler önüne sermişti.
ABD-Çin ilişkileri yeni bir ‘Soğuk Savaş’ olarak tanımlanmasına rağmen taraflar gerekli durumlarda yaptıkları özel görüşmeler ile de dikkat çekti.
ABD Genelkurmay Başkanı Milley, Çin ve Rusya’nın büyüyen gücü karşısında çatışma potansiyelinin arttığı uyarısında bulunurken her iki ülkeyi de ‘mevcut dünya düzeni’ni değiştirmeye çalışmak ile suçladı. ABD Temsilciler Meclisi’ndeki Silahlı Kuvvetler Komitesi’nde konuşan Genelkurmay Başkanı Milley’in “Büyük güçler arasında ciddi uluslararası çatışmaların potansiyeli azalmak yerine artıyor” uyarısı ve Pekin yönetiminin Mikronezya ile imzaladığı anlaşma taraflar arasında gerilimi de tırmandırdı.
Özellikle Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından Çin hâkimiyet kurmak istediği bölgelerdeki güvenlik tedbirlerini güçlendirecek hamleler yaptı. Buna karşın ABD’nin özellikle Tayvan’a ağırlık vermesi Pekin yönetimi tarafından sert bir dille eleştirildi.
ABD-ÇİN-TAYVAN HATTINDA GERİLİM TIRMANIYOR
Sıcak çatışma olasılığı halinde birden fazla ülkenin etkileneceği ABD-Çin-Tayvan hattında tırmanan gerilime dair en önemli işaret ise Pekin yönetiminin yayın organlarından olan Global Times’ın eski Genel Yayın Yönetmeni Hu Xijin’den geldi.
Hem Pelosi’nin Solomon Adaları ziyareti hem de ABD’li senatör Lindsey Graham ile birlikte altı yetkilinin Tayvan ziyareti Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Zhao Lijian tarafından da şiddetle kınanmıştı.
Xijin Pelosi’nin ziyaretini, ‘ateşle oynamak’ olarak nitelendirdikten sonra “Adanın o zamanki bölgesel liderinden bu yana Washington’ın Tayvan sorunuyla ilgili Çin’e yaptığı en ciddi provokasyon” sözleri ile değerlendirmişti.
Sosyal medya ağı Twitter’da paylaştığı uyarı mesajında Xijin, bu kez de Çin vatandaşlarını yakın gelecekte “askeri bir mücadeleye hazırlanma” çağrısı yaptı.
Söz konusu ziyaretin gerçekleştirilmesinin ardından gelen mesaj kısa sürede binlerce kişi ulaşırken 30 yılın ardından Global Times’tan istifa eden Xijin’in hâlihazırda devlete bağlı bir medya gücü olmaya devam ediyor.
Tayvan’da bir ‘kriz havası’ olduğunu iddia eden Xijin, “Tayvan Boğazı’ndaki durum kötüleşirken, askeri bir mücadeleye hazırlanmalıyız” ifadelerini kullanarak sıcak savaş olmasa bile bölgedeki “yüksek yoğunluklu askeri kriz”in de oldukça önemli olduğunun altını çizdi.
Bazı ülkelerin bölgedeki gelişmelere olan tepkisinin yumuşak olduğuna işaret eden Xijin, Çin ile Amerika arasındaki güvenin artık “yok” olduğuna da dikkat çekti.
Senatör Graham, Tayvan Cumhurbaşkanı ABD’nin bir Çin işgali durumunda Tayvan’a askeri destekle yardım edip etmeyeceği konusunda “her seçeneğin masada olduğunu” söylemişti.
“ABD ve ÇİN SAVAŞMAKTAN KAÇINMALI”
Asia Society Küresel Başkanı ve Avustralya eski başbakanı Kevin Michael Rudd, Time’da yer alan makalesinde Rusya – Ukrayna savaşının ardından gerilim yaşanan bölgelerdeki ülkelerin sıcak çatışmadan çekinmesi gerektiğine vurgu yaparak “İster Tayvan Boğazı’nda, ister Güney Çin Denizi’nde bir kriz veya herhangi bir bölgede diğer öngörülemeyen parlama noktası nedeniyle böyle bir çatışma başlasaydı, böyle bir savaş neredeyse kesinlikle bugün Ukrayna’da gördüğümüzden çok daha yıkıcı olurdu” ifadelerini kullandı.
“ABD-Çin ilişkileri aşağı doğru sarmal olarak devam ediyor, stratejik ilişkileri giderek artan küresel krizler tarafından sürükleniyor” nitelendirmesi yapan Rudd, taraflara “yönetilen stratejik rekabet” adını verdiği bir çerçeve sundu.
Her iki ülkenin de barışı korumak üzerine bir strateji geliştirmesi gerektiğine vurgu yapan Rudd, ülkelerin ilk olarak birbirlerinin kırmızı çizgilerine dair geniş bir tanımlama yapmalarının önemine vurgu yaptı.
İkinci aşamada ise her iki ülkenin de rekabeti askeri, ekonomik ve teknolojik yeteneklerini geliştirmek için tehlikeli ve kanlı bir savaştan uzak durmayı hedeflemeleri gerektiğine dikkat çekti.
Rudd’un ülkelere önerdiği çerçevenin üçüncü aşamasını ise iki ülkenin ulusal çıkarlarının örtüştüğü alanlarda stratejik işbirliğine devam etmesi için gerekli olan motivasyonun “iklim değişikliği, bir sonraki pandeminin önlenmesi ve küresel finansal istikrarın korunması” gibi küresel sorunlara odaklanmaları olacağının altını çiziyor.
İkili ilişkilerde herhangi bir beklentiye sahip olunmaması halinde çerçevenin olumlu sonuçlarının olacağını belirten Rudd, Biden ve Jinping’in kendi tabanlarını da bu konuda yönlendirmesi gerektiğini söyledi.
South China Morning Post’ta yayınlanan bir haberde eski başkan Barack Obama döneminde 2014-2017 yılları arasında Pekin elçisi olarak görev yapan Max Baucus, dünyadaki kutuplaşmanın ‘kötü’ seyreden ilişkileri derinleştirdiği açıklamasına yer verilerek, iki gücün teknolojik ve kültürel bir soğuk savaşın eşiğinde olmasıyla birlikte ABD-Çin ilişkilerinin “taşma noktasında” olduğuna vurgu yapıldı.
Baucus, ABD-Çin Politika Vakfı tarafından düzenlenen sanal bir etkinlikte yaptığı açıklamada, “Burada bir devrilme noktasındayız” ifadelerini kullanarak, “Bu mevcut eğilim benim için çok, çok zahmetli ve bunu tersine çevirmek için çok çalışmak gerekecek” dedi.
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in BOAO Asya Forumu’nda yaptığı açıklamada üstü örtülü biçimde ABD’yi işaret etmesi ise ülkeler arasında tırmanan gerilimi artıracağı yönünde yorumlandı.
Xi Jinping, ABD’ye yönelik örtülü mesajında, “Hegemonyacılık ve güç politikalarının yalnızca küresel barışı bozacağını” işaret ederek Washington yönetimini uyardı.
Washington yönetiminin tarihinde birçok kez Pekin’e karşı kaybettiğini savunan uzmanlar, ABD’nin gerilimi tırmandırmaktan en fazla zarar gören ülke olacağı kanaatinde.
Kaynak: IntellStrategy
