Yunanistan’ın Yeni Torpido Alımı ve Buna Karşı Alınabilecek Önlemler

Günümüzde denizaltılar gemisavar füzeleri, balistik füzeler, kara hedeflerini vurabilen seyir füzeleri atabilse de şüphesiz düşman denizaltı ve savaş gemilerine karşı en önemli vurucu güçleri torpidolardır.

M5 Dergisi Savunma Editörü Abdullah Şentürk Yunanistan’ın yeni torpido alımını ve bu alıma karşı Türk Donanmasının alabileceği önlemleri değerlendirdi.

Denizciler arasında ünlenmiş bir söz var. Denizde iki tip gemi vardır, denizaltılar ve hedefleri’. Bu söz denizaltıların sessiz ve derinden gelen tespit edilmesinin çok güç olması hem de attıkları torpidolara karşı tespit ve savunma sistemlerinin son derece kısıtlı olmasından kaynaklanmaktadır.

Geçtiğimiz haftalarda Yunanistan’ın oldukça uzun bir aradan sonra modern ağır torpido alımı için sözleşme imzaladığı Yunan basınına yansıdı. 105 milyon euro değerindeki sözleşme, 36 adet DM2A4 ağır torpidosu(533mm) alımını ve envanterdeki mevcut SUT mod 0 ağır torpidolarının mod 4’e yükseltilmesini ve çok sayıda torpido bataryası teslimini içeriyor.

Öncelikle Yunan Donanması denizaltı envanterine baktığımızda 11 adet denizaltı görüyoruz. Bu denizaltıların sınıf ve modelleri şunlar:
– 3 adet GLAVKOS (TİP 209/1100)
-3 adet POSEIDON (TİP 209/1200)
-1 adet  POSEIDON  (TİP 209/1200mod)
-4 adet  PAPANIKOLIS ( TİP 214 )

Öncelikle tüm denizaltılar Türk Donanmasındakiler gibi Almanya üretimi. GLASKOV sınıfı TİP 209 serisinin en eskileri olan 209/1100 modelinden oluşuyor. Bu denizaltılar oldukça eski olup 48 yaşındalar. Çok kısa vadede envanterden çıkarılacaklar.

3 adetlik TİP209/1200 modelli POSEIDON’larda yaşlılık problemine sahip. Bu denizaltılar 40-41 yaş aralığında. Yunan Donanması bu denizaltılar için 2000’lerin başlarında NEPTUNE-II modernizasyon programını uygulamak istese de maalesef başarılı olamadı ve sadece bir denizaltı modernize edilip kalanları aynı kaldı. Bu üç denizaltı da kısa vadede envanterden çıkacaklar. (Türk Donanması 2 adet TİP 209/1200 sınıfı denizaltısını envanterden çıkardı)

NEPTUNE-II modernizasyon programının uygulandığı tek POSEIDON sınıfı denizaltı  HS OKEANOS. Bu modernizasyon sırasında denizaltıdaki en temel değişiklik AIP (Havadan Bağımsız Tahrik Sistemi) eklenmesi oldu. Denizaltıya ~5.5 metrelik bir ekleme yapıldı ve SİEMENS üretimi AIP ünitesi eklendi.

Son PAPANIKOLIS sınıfı ise doğrudan havadan bağımsız tahrik sistemiyle üretilen modern denizaltılar. Lakin Yunanistan’ın bu denizaltıları envantere alması oldukça sancılı oldu. Hala bu denizaltıların gürültü ve dalma çıkma problemi yaşadığı söylenir.

Denizaltı envanteri  orta-iyi arasında olan Yunanistan’ın 533mm ağır torpido envanteri ise oldukça kötü. SST-4 mod 0, SUT gibi demode ağır torpidolar kullanan Yunan Donanması, SST-4’lerin modernizasyonu  DM2A4 ile modern bir ağır torpidoya kavuşacak.
Bu tehdide karşı başta su üstü platformların alabileceği tedbirleri ele aldım.

DM2A4, Alman ATLAS ELEKTRONİK üretimi 533mm çapında bir ağır torpido. İlk üretimleri 1999 yılında başlayan torpido halihazırda dünyadaki en modern torpidolardan biri. Doğu Akdeniz de ki önemli donanmaların hepsi bu torpidodan envanterine aldı alıyor. Bölgedeki  ilk kullanıcı ülke Türkiye. Türkiye,  ve GÜR Sınıfı denizaltılar için 48(+2) adet DM2A4 temin etti. İkinci kullanıcı İsrail. İsrail, SUPER DOLPHIN denizaltıları için sayısı net olmayan miktarda DM2A4 temin etti.

Üçüncü kullanıcı kesin olmamak ile birlikte Mısır. Mısır’ın Almanya’dan yeni yemin ettiği TİP 209/1400 denizaltılarıyla beraber bu torpidolardan aldığı belirtiliyor. Lakin İsrail’in şerh koyması ile alımın yapılmamış olma ihtimalide bir hayli yüksek.

Son kullanıcıda önümüzdeki yıllarda Yunanistan olacak. Torpidoyu incelersek  DM2A4 ilk fiber optik kablonun kullanıldığı ağır torpidolardan biri. Hem gemilerden hem de denizaltılardan atılabilen torpido hem gemilere hem de denizaltılara angaje olabiliyor.
6.22 metre uzunluğa ve 1530kg ağırlığa sahip torpidonun azami menzili 50km. Azami dalış derinliği 300 metre olarak verilen torpido, 260 kg PBXN111 tipi çok kuvvetli bir harp başlığına sahip. Çarpma ve manyetik yakınlıklı tapaya sahip DM2A4, elektrikli tahrik sistemine sahip.

Torpido aktif/pasif+fiber optik tel ile güdümleniyor. Ayrıca gemilerden çıkan dümen suyuna güdüm sensörü de mevcut. Tamamen sayısallaşmış, karıştırmaya oldukça dayanıklı bir sinyal işlemciye de sahip. Bu özelliklerinden dolayı torpidoyu alt etmek oldukça güç olup farklı unsurlardan oluşan savunma mekanizmaları geliştirilmesi gerekmektedir.

DM2A4’ün ana hedefi gemiler olup burda da atılacağı ilk unsur fırkateynler olacak. Gemilerinde su altı unsurları tespitte ana ekipmanı sonarları. Türk Donanmasında YAVUZ, BARBAROS ve GABYA sınıfı fırkateynlerimizde AN-SQS 56 /DE-1160 Karinaya Monteli Sonar bulunuyor. RAYTHEON tarafından tasarımı ve üretimi yapılan AN/SQS-56’nın ihraç ismi DE-1160. DE-1160 ile AN/SQS-56 arasında ufak yazılımlar dışında bir fark yok o yüzden bu sonar kullanıcılar tarafından SQS-56/DE-1160 şeklinde isimlendirilmekte. Sonar su altı ve yüzey hedefleri için hem aktif hem de pasif olarak sualtı gözetimi gerçekleştirebiliyor. Orta kabiliyette bir sonar olsa da artık günümüzde yeni sistemlerle değiştirilmesi gerekmektedir.

Halihazırda BARBAROS’lardaki DE-1160 sonarları Yarı Ömür Modernizasyonu kapsamında ASELSAN üretimi FERSAH Karinaya Monteli Sonar ile değiştiriliyor. Özellikle daha uzun süre envanterde tutacağımız modernizeli 4 GABYA’nın sonarını ASELSAN FERSAH veya METEKSAN üretimi YAKAMOS 2020 ile değiştirilmesi gerekmektedir.

MİLGEM korvetlerimizin YAKAMOS+ sonarları iyi seviyede olup yakın vadede değişim gerekmemektedir. Lakin BURAK sınıfı korvetlerimizin ve  hücumbotlarımızın bu konuda eksiği bulunmakta olup hamle yapılması gerekmektedir.
Gemilerimizi sadece Karinaya Monteli Sonarlar ile donatmak yeterli kalmayacaktır. Düşük Frekanslı Aktif Çekili Sonarlar başta denizaltı tespitinde oldukça yüksek yeteneğe sahiptirler.  Bu kapsamda ürün çalışması devam eden ASELSAN HIZIR-LFAS sonarının gemilerimize eklenmesiyle gemilerimizin Denizaltı Savunma Harbi Kabiliyeti önemli derecede artacaktır.

Eğer denizaltı torpidoyu fırlattı ise gemilerin torpidoyu engellemek için kullanacağı ana sistem Torpido Karıştırma ve Aldatma Sistemleridir. Türk Donanmasında çeşitli platformlarda AN-SLQ 25 NIXIE, SEA SENTOR ve HIZIR Torpido Karıştırma ve Aldatma Sistemleri (TKAS) kullanılmaktadır.

SEA SENTOR sistemi iyi seviyede olmasına karşın elimizdeki AN-SLQ 25 NIXIE’ler eski sistemlerdir. HIZIR ise ASELSAN üretimi olup dünyadaki en yetenekli ve modern sistemlerden biridir. Halihazırda F513 BURGAZADA ve F514 KINALIADA da kullanılan HIZIR’ın başta fırkateyn filomuz olmak üzere kritik su üstü platformlarımıza süratle entegre edilmesi gerekmektedir. HIZIR, geminin kıçından sarkıttığı üzerinde yüzlerce  akustik algılayıcının bulunduğu halat ile (gemi pervanesi gürültüsünden kurtulmak için halat oldukça uzundur) torpido tespitini yapar.

Tespit ve teşhis den sonra HIZIR, hem gemi personeline torpidodan kaçınmak için en uygun manevrayı önerirken hem de ZOKA Aldatıcı ve Karıştırıcı Efektörleri fırlatarak torpidoyu aldatıp karıştırarak etkisiz hale getirir. Fırkateynlermiz de ki AN-SLQ 25 NIXIE sistemleri süratle HIZIR ile değiştirilmelidir. Hücumbotlara da TKAS entegrasyonu değerlendirmeye alınmalıdır.

Denizaltı Savunma Harbin de en kritik unsurlardan biride hava araçlarıdır. Taşıdıkları radarlar, MAD gibi sensörler, Daldırma Sonarları ve Sonoboy gibi sistemlerle denizaltı tespitinde çok kritik görevler üstlenirler. Yine aynı platformlar taşıdıkları torpidolarla denizaltılara doğrudan angaje olabilir. Türkiye’nin 24 adet oldukça modern  S-70B Denizaltı Savunma Harbi helikopteri mevcut. Denizaltı Savunma Harbi görevini yerine getirecek uçak olarak envanterimiz yeterince iyi değil. 6 adet P-235 Deniz Karakol Uçağı mevcut. MELTEM-III projesi kapsamında üretilen diğer 6 adet P-72 Deniz karakol Uçağını artık daha fazla gecikme olmadan süratle envanterimize almamız gerekmektedir.

Denizaltı Savunma Harbinde artık İnsansız Hava Araçlarına da yer vermek gerekmekte. Özellikle Türkiye AKSUNGUR ve AKINCI gibi yüksek faydalı yük kapasitesine sahip İHA’lar üretiliyorken bu kabiliyeti denizaltı savunma harbine yönelik kullanmamak büyük kayıp olur.

Bir radar, Sonoboy  ve MAD ( Denizaltıların gövdelerin çıkan manyetik hareketleri tespit edebiliyor)ile donatılan İHA, insan kaybı riski olmadan (Deniz karakol Uçakları yolcu uçakların da dönüştürülme olduğu için hava savunma sistemlerine kolay hedeftir ve içinde en az 7 personel taşımaktadırlar) uzun sürede hava kalma avantajıyla beraber Deniz Karakol Uçaklarını destekleyici şekilde görev alabilirler.

Aktif/Pasif Sonar ile birlikte Dümen Suyuna Güdüm DM2A4’ü gemiler için daha da ölümcül kılmakta. Saydığım tedbirler ile beraber dümen suyuna güdüm tehdidini bertaraf etmek için net çözüm olmasa da beyin fırtınasıyla farklı taktikler denenebilir.

Torpido geminin dümen suyundan kopmamak için zigzag çizerek hareket eder. Bu hareket torpidonun hızını düşürdüğü gibi enerjisini fazla harcattığı için menzilini kısaltır. Gemi özellikle hücumbot ise en yüksek sürate çıkarak belki torpidodan kurtulabilir. Lakin Fırkateyn, LHD ve Korvet gibi sınıflarda gemilerimiz için belki gemi gibi dümen suyu oluşturacak bir insansız deniz aracı torpido tespitinden sonra denize atılarak torpidonun onu takip etmesi sağlanabilir.

Yukarıda bahsettiğim hem denizaltıyı önceden tespit imha hem de torpidodan kaçış ve aldatış yöntemleri ile beraber en etkin savunma torpidoya aktif karşılık vererek gerçekleşebilir. Bu konu dünyada yeni yeni kullanıma girmekte olup ASELSAN hızlı davranarak TORK isimli Torpidoya Karşı Savunma Torpidosu üretti.
Platforma yaklaşan torpido tehdidine doğru aktif akustik güdüm ile yaklaşacak TORK, etkin mesafeye geldiğinde patlayarak tehdidi imha etmeye veya çalışamaz hâle getirmeye dayalı bir konseptte sahip. 3 metre uzunluğa ve 200 kg civarı ağırlığa sahip olan TORK, 324mm hafif torpidolarla aynı boyutlarda olduğu için onların gemilerden ve denizaltılardan atıldığı lançerlerden atılabiliyor. Halihazırda test aşamasında olan TORK, hazır olur olmaz süratle gemi ve denizaltılarımıza temin edilmeli.

Denizaltılara angaje olabilmek için ASELSAN ile ROKETSAN’ın ortak ürettiği Denizaltı Savunma Harbi Roketleri mevcut. 300 metre derinliğe kadar inip patlayabilen bu roketler azami 2 km menzile sahip. Envanterdeki 16 adet TUZLA sınıfı Karakol Botuna entegre edilmesi amacıyla geliştirilen bu roketler sadece ilk dört adet TUZLA sınıfı bota entegre edildi. Kalan 12 adet bot için yıllardır bu roketlerin teslimatı bekleniyor. Bu konuda teslimatların bitirilmesi roket ve fırlatıcı lançerlerin süratle kalan 12 gemiye entegre edilmesi gerekli. Keza diğer su üstü platformlarımıza da bu roketlerin entegresi dikkate alınmalı.

Denizaltıları DM2A4’ten korumak için ise ZARGANA isimli ASELSAN üretimi Torpido Karıştırma ve Aldatma Sistemi mevcut. Sistem PREVEZE ve GÜR  sınıfı denizaltılarımıza entegre. HIZIR gibi ZOKA Aldatıcı ve Karıştırıcı efektörleri kullanan ZARGANA bu efektörleri denizaltının su topundan atıyor. Buradan tek tek efektörler atılabiliyor ve denizaltının uygun pozisyonda olması gerekiyor.

ASELSAN bu efektörleri atacak bir lançer geliştirdi/geliştiriyor. İskele ve Sancakta bulunacak 12 gözlü lançer ile ZOKA efektörleri seri bir şekilde istenen manevra yapılırken atılabilecek. Verimliliği en üste çıkaracak bu lançerler süratle denizaltılarımıza takılmalı.

Sonuç olarak Yunan Donanmasının modern ağır torpidolara kavuşacak olması bizim için kötü bir gelişme olup bu konuda tedbirleri en sıkı şekilde almamız gerekmektedir.