Ukrayna’daki uzayan savaş ve Starlink’in rolü “uzay savaşları” ihtimalini hızlandırdı. Uzaydaki askeri misillemeler, dünyayı onlarca yıl geriye götürebilir ve kaosa sürükleyebilir.
Ukrayna’daki uzayan savaş ve Rusya’nın uydular üzerinden yaptığı açıklamalar, yaklaşan uzay savaşları ihtimalini hızlandırdı.
Rusya Delegasyonu Başkan Yardımcısı Konstantin Vorontsov, 26 Ekim’de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda ticari uyduların Rus misilleme saldırıları için meşru hedefler haline gelebileceğini belirtti.
Rusya temsilcisi ayrıca, tam teşekküllü bir silahlanma yarışını önlemek için uzayın silahlandırılması ve militarizasyonuna ilişkin uluslararası taahhütlere duyulan ihtiyacı yineledi. Vorontsov, ABD’nin “tehdit veya güç kullanımı için tasarlanmış” silah sistemlerini uzaya yayma çabalarıyla ilgili Rusya’nın endişelerini dile getirdi.
Benzer şekilde, ABD Dışişleri Bakanlığı ve NASA da, Artemis Anlaşmalarına ve 1967 Dış Uzay Antlaşması’na dayanan bağlayıcı olmayan bir ilke ve kurallar bildirgesine atıfta bulundu.
Hızla silahlandırılan uzay
Karşılıklı bu açıklamalara rağmen yine de, uzayın hızla silahlandırılması devam ediyor. Dünyanın dört bir yanındaki ülkeler, sivil uzay araştırmaları ve militarizasyonu için benzeri görülmemiş taahhütlerde bulunuyor.
Secure World Foundation’ın 2022 Küresel Karşı Uzay Yetenekleri raporuna göre, artan sayıda ülke, geniş bir yelpazede savunma ve saldırı amaçlı çift kullanımlı teknolojiler geliştirerek askeri yeteneklerini ve ulusal güvenliklerini geliştirmek için bu alanı kullanmaya çalışıyor.
Fransa, Hindistan, İran, Japonya ve Kuzey Kore’nin karşı-uzay programlarına yaptığı aktif yatırımlara ek olarak, Çin, Rusya ve Amerika Birleşik Devletleri gibi baskın oyuncular da araştırma, geliştirme, test, sistem ve silah operasyonelleştirme alanlarında uzaydaki çalışmalara liderlik ediyor. Ve bu durum uzayda gelecekteki çatışma riskini giderek daha fazla artırıyor.
Bu süreç beraberinde birçok soruyu da gündeme getiriyor:
- Elon Musk’ın SpaceX/Starlink uydu sistemleri, silahlı çatışmalara dolaylı olarak katılıyor mu ve Rus misillemesi için meşru hedefler haline gelebilir mi?
- Hem askeri hem de sivil kullanım için hayati uydu altyapısı sağlamaktan sorumlu devlet dışı bir aktör, devam eden silahlı çatışmanın bir tarafı olarak görülmeli midir?
- Bir devlet aktörü tarafından devlet dışı bir aktör uydu altyapısına saldırı olması durumunda yanıt ne olmalıdır?
- Uluslararası hukuk ilkelerini, olası uzay çatışmaları için genişletmek uygun mudur? Ve eğer öyleyse, hangi angajman kuralları geçerli olmalıdır?
- Son olarak, uzayda savaş yürütmek için kullanılan araç ve yöntemler üzerindeki uluslararası hukuk sınırları nelerdir?
Uluslararası hukuk
1960’larda ve 70’lerde yürürlüğe giren uzaya ilişkin uluslararası anlaşmalar, uzayda silahlı bir çatışma olasılığı bir yana, askeri uzay faaliyetlerinin beklentileri konusunda bile belirsizdir.
Teknolojik gelişmeler, sivil-asker altyapılarının iç içe geçmesi, uzayda bir çatışma olasılığına ilişkin olarak, mevcut uluslararası hukuk kurallarını fazlasıyla geride bıraktı. Hayati öneme sahip karma kullanımlı uydu altyapılarına yapılacak herhangi bir saldırı artık bir gerçeklik olarak dünyanın önünde duruyor. Bu nedenle uluslararası hukukun uzay nesneleri ve hedefleri ile ilgili olarak yeniden revize edilmesi gerekiyor.
Zira; uluslararası hukuk yalnızca, toprak bütünlüğü ilkeleri ya da sivil can kaybı gibi durumlarını önleyecek şekilde, devletlerin güç kullanmalarına ve silahlı kuvvete başvurmalarına izin veriyor. Ya da tazminat gibi çeşitli cezai müeyyideler için çağrı yapılmasına müsade ediyor.
Şu anda, başka bir devletletin uydularına ve uydu altyapılarına saldırma niyetinde olan devletler için belirleyici bir yasa yok.
Ve bu da geriye tek bir seçenek bırakıyor: Misilleme
Şüphesiz ki böyle bir misilleme seçeneği, iletişimden ekonomiye kadar birçok noktada dünyayı kaosa sürükleyebilir.
İşte bu nedenle, uzayda silahlı çatışmalara ilişkin uluslararası hukukun ve uygun yasal araçların oluşturulması, dünyanın geleceği için artık kaçınılmaz hale gelmiştir.
Eğer dünyayı onlarca yıl geriye götürecek bir kaos ile karşı karşıya kalmak istemiyorsak; uzay silahlanma yarışında yer alan devlet ve devlet dışı kuruluşlar arasındaki yasal anlaşmazlıkları tahkim etmek için, uzay diplomasisi ve hukuku için ülkelerin hızla bir araya gelinmesi gerekiyor.
Kaynak: Geopolitical Monitor, Gdh
