Analiz: Rus gazının Ukrayna üzerinden Avrupa’ya akışı kesildi. Bu Putin için bir yıkım mı?

Şubat 2022 sonunda Ukrayna’yı işgal harekatını başlatan Rusya, Sovyetler Birliği döneminde oluşturulan ve Avrupa enerji alt yapısının en önemli unsurlarından biri olarak kabul edilen Trans-Sibirya Doğul Gaz Boru Hattı’nı 1 Ocak 2024 tarihi itibariyle kapatmak zorunda kaldı!..

Rusya’nın enerji devi GAZPROM, Ukrayna yönetiminin 2022 saldırısı öncesinde yapılmış olan enerji nakil anlaşmasını yenilememesi nedeniyle bu boru hattındaki vanaların kapandığını duyurdu. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelensky tarihi kimlik taşıyan boru hattının kapanmasını Rusya lideri Vladimir Putin’in geleceğe damga vuracak bir yenilgisi olduğunu açıkladı.

AVRUPA HAZIRLIKLIYDI, ETKİLENMEDİ

Soğuk Savaş yıllarının en kritik günlerinde, 1978 yılında planlanan  boru hattı, Rusya’nın Sibirya’daki dev doğalgaz rezerv alanlarından doğalgazı Avrupa ekonomisine kazandırmak amacıyla 1984 yılında hayata geçirildi. Doğalgaz boru hattının Avrupa’nın enerji ihtiyacını garanti etmesi fikri çerçevesinde yapımı için Alman, Fransız ve Japon bankalarının kredileri kullanıldı, proje, 1970’li yıllarda Arap petrol ambargosu çerçevesinde zor günler yaşamış Avrupa ekonomisi açısından her zaman çok önemli olarak değerlendirildi.

Boru hattının kapanmasından sonra Moldova hariç , hiçbir Avrupa ülkesinin köklü bir etkilenme yaşamaması, Rusya açısından esas alarm olarak kabul edildi.

Rusya’nın Suca kenti üzerinden Ukrayna topraklarına giren boru hattının sonraki durağı Slovakya… Burada bölünen boru hattının bir kanadı Çek Cumhuriyeti’ne diğer kanadı Avusturya’ya uzanıyor, Macaristan da bu hattın ana tüketicileri arasında yer alıyor. 2023 rakamlarına göre bu hattan ihraç edilen 14.65 milyar metreküplük doğalgaz Rusya doğalgaz ihracatının yarısını oluşturuyordu.

Doğalgaz akışının durması öncelikli olarak Slovakya’yı etkiledi. Slovakya’nın Rusya yanlısı başbakanı Robert Fico’nun Moskova’ya kadar gidip konuyu Rusla lideri ile görüşmesi Ukrayna-Slovakya krizinin patlak vermesine, Zelenski’nin Fico’yu Macar Orban gibi Batı ittifakını dağıtmakla görevlendirilmiş bir karakter olduğunu söylemesine kadar vardı.

Ukrayna Savaşı, doğrudan Amerikan doğalgaz üretim şirketlerine yaradı. Rus doğalgazından kurtulmak isteyen Avrupalıların ana tercihi  Amerikan sıvılaştırılmış doğalgaz sevkiyatı oldu. Avrupa ayrıca, Norveç Katar ve Cezayir ve TANAP üzerinden Azerbaycan’dan akan doğalgaz ile alternatiflerini oluşturdu. Türkiye-Rusya arasındaki TÜRK AKIMI, günümüzde Macaristan ve Balkan ülkelerinin enerji ihtiyacını karşılayan tek Rusya kökenli proje olara varlığını sürdürüyor. Özellikle Sırbistan TÜRK AKIMI sayesinde ayakta kalabiliyor.

RUS LİDER PUTİN AÇISINDAN BÜYÜK YENİLGİ

GAZPROM’un Ukrayna’nın sözleşme yenilememesi üzerine vanaları kapatmasından sonra Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, açıklamasında gelişmenin Rusya lideri Vladimir Putin açısından tarihi yenilgi olduğunu vurguladı:

“Putin 25 yıl önce iktidara geldiğinde Ukrayna üzerinden Avrupa’ya giden doğalgaz 130 milyar metreküptü, bu miktar şimdi sıfır oldu ve Avrupa bu yok oluştan hiç etkilenmedi. Sadece, komşularının Moldova’nın yaşamakta olduğu enerji sorununa el birliğiyle çözüm bulması gerekiyor. Bu sonuç, Rusya’nın enerji kaynaklarını bir siyasi şantaj aracı olarak kullanmasının sonucudur. Rus lider enerji gücünü bir silah olarak kullanmaya kalktı ve tarihin en büyük yenilgilerinden birini yaşıyor. Hiçbir devlet yaşamsal önemi olan bir sektörde şantaj ile karşılaşmak istemez. Nitekim bütün Avrupa ülkeleri Rusya’nın denklemde olmadığı bir enerji yapılanmasına kavuşmuş durumda. Rusya çok kolay ulaşabileceği dev bir pazarı kaybetmiş oldu.”

PUTİN: KİEV BU KARARLA AVRUPA’YI CEZALANDIRDI

Rusya lideri Vladimir Putin’in ise, gelişmeyi, Kiev yönetiminin kendisini destekleyen Avrupa ülkelerine dönük bir cezalandırma kararı olarak değerlendirmesi dikkat çekti. Putin, doğalgaz akışının kesilmesinin Avrupa’yı artan şekilde Avrupa sıvılaştırılmışy doğalgaz üretimine bağımlı kılacağını ve büyük enerji zamlarına yol açacağını savundu. Rusya, Ukrayna üzerinden doğalgaz akışının kesilmesiyle birlikte Avrupa’daki enerji fiyatının yüzde 30 artacağını ve Avrupalı tüketicinin yıllık 50 milyar Avro daha fazla fatura ödemek zorunda kalacağını tahmin ediyor.

KATAR-AVRUPA KRİZİ PATLADI!

Katar, dünyanın Amerika Birleşik Devletleri ve Avustralya’dan sonra sıvılaştırılmış doğalgaz sektöründe en büyük üçüncü ülkesi. Özellikle Ukrayna Savaşı sonrasında artan şekilde Avrupa’nın enerji ihtiyacını dev sıvılaştırılmış doğalgaz gemi filosu ile karşılayan bir ülke.

Avrupa Birliği’nin yeni hazırladığı bir yönetmelik, Katar’ın “Avrupa’ya ihracatı durdururum” açıklamasına neden oldu. Yönetmelik, küresel dev şirketlerin Avrupalı bağımsız uzman kuruluş tarafından incelenmesini, üretim hatlarında “işçi haklarının ihlali” ve “çevre kirliliği” bulunması halinde küresel gelirlerinin yüzde 5’ine varan düzeyde mali ceza ile karşılaşmalarını öngörüyor.

Bu gelişme üzerine Katar Enerji Bakanı Saad el-Kaabi şu açıklamayı yaptı:“Eğer bu uygulama devreye girerse Avrupa pazarına dönük tüm doğalgaz ihracatını durdururuz. Avrupa’nın doğalgaz üretim alanına dönük bir denetleme yetkisi yok, bunu kullanarak bir cezalandırma yapmaları halinde bunu kabul etmeyiz, sözünü ettikleri yüzde 5 yüksek bir orandır ve Katar halkının parasıdır, Katar halkının parasını başkalarına vermek gibi bir durumumuz asla olamaz. Avrupa’ya olan doğalgaz akışını durdururuz.”