ABD öncülüğündeki NATO askerlerinin Afganistan’dan çekilmesi üzerine Çin-Afganistan ilişkileri önemli seviyede arttı. Afganistan’a yüklü miktarda yatırım yapan Çinli şirketler, Sar-i Pul vilayetinde bir kuyudan ilk petrolü çıkardı. Taliban hükümeti ise ülkeye daha fazla yatırımcı çekmek için çağrıda bulunuyor.
Afganistan’ın kuzeyinde petrol çıkarılması için Taliban ile Çinli şirket CAPEIC’in 5 Ocak’ta imzaladığı anlaşma sonrası ilk kez Sar-i Pul vilayetinden petrol çıkarıldı.
Kaşkari bölgesinde, ortaklık sonrasında ilk kez petrolün çıkarılması nedeniyle tören düzenlendi. Törende, Taliban geçici hükümetinin Maden ve Petrol Bakan Vekili Şehabeddin Dilaver ile Çinli şirket CAPEIC’ın yetkilileri yer aldı.
Törende konuşan Bakan Dilaver; bu bölgedeki 15 petrol kuyusunun daha onarılacağını ve 2023’ün sonuna kadar faaliyete geçeceğini duyurdu.
Vilayetteki petrol kuyularından 100 ton petrolün çıkarılacağını belirten Dilaver, yabancı yatırımcıları Afganistan’a davet etti.
Taliban yönetimi ayrıca, Afganistan’ın kuzeyindeki Mezar-ı Şerif ve Şibirgan şehirleri arasında 95 kilometrelik bir doğal gaz boru hattı projesine başlandığı duyurusunu yaptı.
İLK 3 YILDA 540 MİLYON DOLAR YATIRIM
Çinli şirket CAPEIC ile Taliban geçici hükümeti arasında imzalanan petrol arama ve çıkarma anlaşması 25 süre ile geçerli olacak.
Anlaşmaya göre; Cüzcan, Faryab ve Sar-i Pul vilayetlerinde toplamda 4 bin 500 kilometrelik alanda petrol araması yapılacak. Çinli şirketin Afganistan petrolüne ilk sene 150 milyon dolar, ilk 3 yıl toplamında 540 milyon dolar yatırım yapması planlanıyor.
Sözleşme 25 yıl geçerli kabul ediliyor ancak Çinli şirket yükümlülüklerini yerine getirmez ise 1 sene içinde kendiliğinden iptal olabilir.
Taliban’ın projeden önce yüzde 20 pay alacağı ve zamanla bu oranın yüzde 75’e varabileceği belirtildi. Anlaşma kapsamında yapılan çalışmalarda ise 3 bin Afgan vatandaşına iş imkanı sunulacağı bildirildi.
Daha önce, eski Afganistan hükümeti ile de benzer bir sözleşme yapılmış, bazı sorunlar nedeniyle projeler iptal olmuştu.
Taliban yönetimi, Pekin hükümetinden, daha fazla yatırım ve kuzeydeki Badahşan vilayeti üzerinden Çin’e açılan Vuhan Koridoru’nun aktif bir ticaret yoluna dönüşmesini talep ediyor.
ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin 2021’de Afganistan’dan çekilmesi üzerine Çin-Afganistan ilişkileri dikkat çekmeye başladı.
ÇİN-AFGANİSTAN ARASI YENİ YÜK TRENİ ROTASI
Afganistan’ın Hayratan kentinden hareket eden bir yük treni, Çin’in Gansu eyaletinin merkezi Lanzhou’ya doğru yola çıktı. Tren; 1,5 milyon ABD doları değerindeki otomobil parçaları, mobilya, ofis malzemeleri ve 39 konteyner mekanik ekipman taşıyor.
Önce Kırgızistan’a kamyonlarla nakledilecek mallar, demiryolu ile Afganistan’a gönderilecek. Bu yeni yük rotasının, Çin dahil olmak üzere diğer Kuşak ve Yol güzergahındaki ülkeler arasında ekonomik ve ticari iş birliğini güçlendirmesi amaçlanıyor.
Lanzhou’daki Dongchuan Lojistik Merkezinden hareket eden tren, önce Çin’in Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi’nin Kashgar kentine gidecek. Tren buraya ulaştığında mallar, Kırgızistan’a yol almak üzere kamyonlara aktarılacak. Bu işlemlerin ardından ürünler, yeniden demiryolu ile Afganistan’ın Hayratan kentine doğru yola devam edecek.
Yeni yük rotasının başarıyla açılması Çin, Kırgızistan, Özbekistan, Afganistan ve Kuşak ve Yol güzergahındaki diğer ülkeler arasındaki ekonomik ve ticari iş birliğini artıracak.
Tren seferleri, Çin’in kuzeybatısında yer alan bir ulaşım merkezi olan Lanzhou’dan hareketle, 20’den fazla ülkede 30’dan fazla şehre uluslararası aktif çalışmaya başladı.
AFGANİSTAN’IN LİTYUM REZERVİ DİKKAT ÇEKİYOR
Afganistan; bakır, altın, uranyum, boksit, demir cevheri, krom, kurşun ve çinko gibi metaller, kömür, sabun taşı, pamuk taşı, alçı taşı, sülfür ve mermer gibi maden yataklarına sahip.
Ancak, uzun yıllar süren iç karışıklıklar ve çatışmalar nedeniyle ülke maden yataklarından gerekli verimi sağlayamıyor.
Lityum ve diğer nadir metallerde de dünyanın sayılı rezervlerine sahip olan Afganistan, yeniden toparlanma yolunda ortaklar arıyor.
Taliban yönetimi, ülkedeki ekonomik krizle baş edebilmek için ülkesine yabancı yatırımcı çağırırken; Çin ve Rus firmalarının maden işletmede ön plana çıkması bekleniyor.
Afganistan geçici hükümeti Maden ve Petrol Bakanlığı Sözcüsü Humayun Afgan da düzenlenen bir basın toplantısında konuya ilişkin açıklama yaptı.
Afgan, ülkesinin dünyanın en geniş lityum rezervlerine sahip ülkelerinden biri olduğunun altını çizerek, “Çin’e ek olarak bir dizi ülke ve yatırımcı, lityum ticaretine ilgi duyduğunu ifade etti. Üstelik Çinliler, yatırım için 10 milyar dolar hazırladıklarını da söyledi” dedi.
Afganistan’ın lityum rezervlerinin ağırlıkla Kunar, Nuristan ve Hilmend vilayetlerinde yer aldığını vurgulayan Afgan, Taliban yönetiminin madenlerle ilgili sözleşmelerin üzerinde çalıştığını belirtti.
Taliban’ın; maden, petrol ve yeni yük treni rotasıyla ilerleyen dönemde güçlenmesi bekleniyor. Çin ve Rusya, ekonomik ilişkilerin devamında Taliban geçici hükümetini meşru olarak tanıyabilir.
Diğer yandan, Rusya ve Çin’in etrafında toplanan BRICS, yönünü Orta Doğu’ya çevirmişken; Afganistan’ın da ilerleyen dönemde üyelik talep edeceği düşünülüyor.
