Libya’da 2011 yılından bu yana siyasi istikrar ve barış sağlanamıyor. Ülkeyi 42 yıl demir yumrukla yöneten Muammer Kaddafi’nin NATO müdahalesi sonrası devrilmesinin ardından ülke üçe bölündü.
Başkent Trablus başta olmak üzere ülkenin küçük bir bölümü Ulusal Birlik Hükümeti tarafından yönetilirken, ülkenin büyük bir bölümünde ise General Hafter güçleri kontrolü sağladı. Ülkenin belirli bölgelerinde ise yerel aşiretler kontrolü ele geçirdi.
Libya, uzun yıllar boyunca askeri çatışmaların, iktidar kavgalarının ve siyasi istikrarsızlığın yaşandığı ülke haline geldi. Trablus ile Tobruk arasındaki çatışmalar, on binlerce insanın hayatını kaybetmesine ve binlerce insanın dış ülkelere göç etmesine neden oldu.
Bu süreç içerisinde Bileşmiş Milletler, Trablus merkezli Ulusal Birlik Hükümeti’ni meşru olarak tanıdı. Türkiye ve Katar gibi ülkeler de UBH’ye destek verirken, General Hafter’in karşısında yer aldı. Fransa, Rusya, BAE, Suudi Arabistan, Mısır ve ABD gibi ülkeler ise daha çok General Hafter ile yakın ilişkiler içerisinde oldu.
DİBEYBE İLE DEĞİŞEN DENGELER
Libya’da geçtiğimiz sene Şubat ayında UBH’de yaşanan iktidar değişimi, bölgedeki tüm dengelerin değişmesini beraberinde getirdi. Fayiz es-Sarrac’tan görevi devralan Abdulhamid Dibeybe, Libya’da geçici hükümetin başbakanı oldu. Dibeybe’nin göreve gelişi, ülke içinde ve dışında memnuniyetle karşılandı.
Fransa, Yunanistan ve İtalya gibi Batı ülkelerinin yanı sıra BAE ve Bahreyn gibi Körfez ülkeleri Dibeybe ile yakın ilişkiler kurdu. Türkiye de bu süreç içerisinde UBH’ye verdiği desteği sürdürdü. Tobruk’taki Temsilciler Meclisi ve General Hafter de Dibeybe ile müzakere sürecini başlattı.
Dibeybe’nin başbakan olması ile birlikte Libya’da askeri çatışmalar büyük ölçüde sona erdi. Ülkede yaşanan sorunlara çözüm için diplomasi sürecine daha çok ağırlık verildi. Özellikle Batı ve Körfez ülkelerinin General Hafter yerine Dibeybe ile daha çok temas kurduğu görüldü.
Göreve geldikten sonra İtalya, Fransa, BAE ve Bahreyn gibi ülkelere resmi ziyarette bulunan Dibeybe, bu ülkelerle ekonomik anlaşmalara imza attı. Böylelikle Batı ve Körfez ülkeleri, uzun yıllar sonra Trablus’taki Konsolosluklarını yeniden faaliyete geçirdi.
24 ARALIK 2021 SEÇİMLERİ GERÇEKLEŞTİRİLEMEDİ
Dibeybe’nin UBH’nin Başbakanı olmasından bir süre sonra ülkede yoğun seçim tartışmaları yaşanmaya başladı. Başta BM olmak üzere birçok kurum ve ülke, Libya’daki seçimlerin bir an önce gerçekleştirilmesi gerektiğini dile getirdi. Libya Yüksek Seçim Komisyonu, 24 Aralık 2021’de başkanlık ve parlamento seçimlerinin gerçekleştirileceğini duyurdu.
Abdulhamid Dibeybe, General Hafter, Fethi Başağa, Akile Salih ve Seyfülislam Kaddafi gibi önemli isimler; Libya’daki başkanlık seçimlerine aday olduklarını açıkladı. Ancak daha sonra seçim sürecinde birçok sorun ve problem meydana geldi. İlk önce Dibeybe’nin, daha sonrasında ise General Hafter’ın adaylığı iptal edildi.
Her ne kadar Batı ve Körfez ülkelerinden seçimleri gerçekleştirme yönünde açıklamalar gelse de; ülkede yaşanan anlaşmazlıklar ve sorunlar üzerine Libya Yüksek Seçim Komisyonu, 24 Aralık’taki seçimlerin ileri bir tarihe ertelendiğini duyurdu.
24 Aralık 2021’deki seçimlerin ertelenmesinin ardından ülkedeki tartışmalar daha da arttı. Geçtiğimiz günlerde Tobruk’taki Temsilciler Meclisi, Fethi Başağa’yı başbakan seçtiğini duyurdu. Fethi Başağa, Trablus’taki hükümette İçişleri Bakanlığı görevinde bulunmuştu. General Hafter ise Başağa’nın başbakan olmasını memnuniyetle karşıladığını açıkladı.
Fethi Başağa’nın Tobruk’taki Temsilciler Meclisi tarafından başbakan olarak seçilmesi, birçok kesim tarafından şaşkınlıkla karşılandı. Başağa, Trablus hükümetinde İçişleri Bakanı görevinde bulunurken Türkiye ile yakın ilişkiler kurmuştu. Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Genelkurmay Başkanı Org. Yaşar Güler ve kuvvet komutanları 27 Aralık 2020’de Trablus’u ziyaret etmiş, UBH İçişleri Bakanı Fethi Başağa ile de görüşmeler gerçekleştirmişti. Başağa, Ağustos 2020’de Ankara’ya da gelmiş ve temaslarda bulunmuştu.
Türkiye, Libya’daki süreçte Abdulhamid Dibeybe’ye destek vermeyi sürdürüyor. General Hafter destekli bir hükümete karşı çıkan Ankara hükümeti, ülkede seçimler yeniden gerçekleştirilene kadar Dibeybe’yi başbakan olarak tanıyor.
Temsilciler Meclisi tarafından ulusal seçim düzenlemekte başarısız olduğu öne sürülen Abdulhamid Dibeybe ise Başağa’nın başbakanlığını tanımıyor. Konu hakkında açıklamalarda bulunan Dibeybe, “İktidarı yalnızca seçilmiş bir hükümete devredeceğim ve diğer adayların da çekilmesi durumunda başbakanlık yarışından çekileceğim” ifadelerini kullanmıştı. Ayrıca BM de Abdulhamid Dibeybe’yi ülkenin geçici başbakanı olarak tanıdıklarını duyurdu.
Libya’da önümüzdeki dönemde siyasi karışıklıkların daha da artması bekleniyor. Dibeybe ile Başağa arasındaki iktidar mücadelesi, ülkede yeniden askeri çatışmaların başlamasına yol açabilir. Her ne kadar Başağa başbakan olarak seçilse de; birçok ülke tarafından desteklenen ve BM tarafından meşru olarak tanınan Dibeybe, iktidar mücadelesinde bir adım önde bulunuyor.
Kaynak: IntellStrategy
