AUKUS güvenlik ortaklığı; ABD, İngiltere ve Avustralya’nın ortak girişimiyle Hint-Pasifik bölgesinde Çin’e karşı caydırıcı bir mekanizma olarak kuruldu. Pakt ülkelerinin Çin’e karşı agresif söylemler kullanmaya başlaması dikkat çekiyor. AUKUS Paktı, bölgede pakt ülkeleri dışındaki ülkelerle de askeri iş birliğine gidiyor.
Birleşik Krallık Başbakanı Rishi Sunak, AUKUS toplantısının gerçekleştirildiği pazartesi günü BBC’ye konuştu.
Verdiği röportajda Çin’in “dünya düzenine” bir tehdit teşkil ettiğini söyleyen İngiltere Başbakanı, “Çin, bizden farklı değerlere sahip. Bu yüzden kendimizi, değerlerimizi ve çıkarlarımızı korumak için adımlar atmamız doğrudur” ifadelerini kullandı.
Hükûmetin Çin tehdidini ciddiye aldığını söyleyen Sunak; Çin, Kuzey Kore, İran ve Rusya gibi ülkelerin agresif tutumlarının tehlike, düzensizlik ve ayrışma temelli bir dünya düzeni oluşturma riski taşıdığını belirtti.
Sunak, AUKUS toplantısından önce, önümüzdeki iki yılda savunmaya altı milyar dolarlık yatırım yapılacağını açıklamıştı.
İngiltere, GSYİH’sinin yüzde iki buçuğunu savunmaya ayırmasıyla Avrupa’nın en yükseği konumunda. Sunak, bu durumun öyle kalmaya devam edeceğini söyledi.
Joe Biden, Avusturalya’ya verilmesi planlanan SSN Aukus adlı nükleer denizaltıların tanıtımı sırasında, “AUKUS’un bir öncelikli amacı var: Hızla değişen küresel dinamiklerin arasında, Hint-Pasifik’te istikrarı korumak” açıklamasında bulundu.
Üç liderin ortak açıklamasında, “Özgürlüğü koruyan ve insan haklarına, hukukun üstünlüğüne, egemen devletlerin bağımsızlığına ve kurallara dayalı uluslararası düzene saygı duyan bir dünyaya inanıyoruz. Bugün duyurduğumuz adımlar, önümüzdeki on yıllarda karşılıklı yarar sağlayan bu hedefleri ilerletmemize yardımcı olacaktır” ifadelerine yer verildi.
AUKUS NEDİR?
AUKUS paktı; Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık ve Avustralya arasında kurulmuş bir savunma ortaklığıdır.
BBC’de 2021’de yayınlanan bir haberde, “Çin’e karşı” olduğu belirtilen bu pakt, Avustralya’nın ABD teknolojisini kullanarak nükleer enerjiyle çalışan saldırı denizaltıları üretmesini öngörüyor.
Bu paktın ortaya çıkışıyla Fransa’dan dizel yakıtlı denizaltılar almaktan vazgeçen Canberra yönetimi, nükleer yakıtlı denizaltıları aldığında bu teknolojiyle çalışan ekipmanı kullanan yedi ülkeden biri hâline gelecek.
Üç ülkede on binlerce kişilik istihdam imkânı oluşturması beklenen girişim, denizaltıların yanında istihbarat, siber güvenlik, yapay zekâ konularında da ortaklık oluşturacak.
Yaklaşık 30 yıla yayılması beklenen denizaltı üretim sürecinin maliyetinin, 200 milyar Amerikan dolarını aşacağı öngörülüyor.
AUKUS paktı, Avusturalya Savunma Bakanlığı’na göre, üç ülkeye önemli uzun dönem stratejik katkılarda bulunacak.
ÇİN TEHDİDİ VE TEPKİLER
AUKUS paktındaki üç ülke de Çin’i varlıklarına bir tehdit olarak görüyor. ABD’nin istihbarat ve güvenlik organları tarafından yayınlanan dökümanlarda bir numaralı tehdit olarak Çin gösteriliyor; Birleşik Krallık’ta Kabine tarafından Pekin “çığır açıcı” bir tehdit olarak tanımlanıyor; Avustralya’da uzmanlar tarafından hazırlanan “Red Alert” (Kırmızı Alarm) adlı araştırma dökümanları, Çin ile Avustralya arasında önümüzdeki üç yılda bir savaş çıkma olasılığını yüksek görüyor.
Ülkelerin Çin’i bu denli büyük bir tehdit olarak görmeleri; ÇKP’nin otoriter tutumu ve gelişen ekonomik gücünün dünya genelinde otoriterliği yayma potansiyeli taşımasından kaynaklanıyor.
Bu faktörlerin yanında Tayvan ile bir “birleşme” gerçekleşmesi ihtimali, çatışmanın komşu bölgelere sıçraması tehdidi taşıması sebebiyle endişeyle karşılanıyor.
Bu çerçeveden bakıldığında; AUKUS girişimi, Avustralya’nın deniz mayını satın alımı, ABD’nin Güney Kore ve Japonya’nın yanı sıra Tayvan ile askerî iş birliğine gidilmesi gibi savunma adımları, bu ülkeler için olağan olarak görülüyor.
Tayvan Dışişleri Bakanlığı, adanın, “Otoriter genişlemeye karşı savaşın ön saflarında” olduğu için AUKUS ortaklığının hoş karşılandığını belirten bir açıklamada bulundu.
Çin yönetimi ise ortaklık mekanizması kurulduğundan beri yeni bir silahlanma yarışını doğuracağı başta olmak üzere bir dizi gerekçeyle bu pakta karşı çıktı.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin, salı günü yaptığı olağan basın açıklamasında durumla ilgili, “ABD, Avustralya ve Birleşik Krallık’ın ortak açıklaması, bu üç ülkenin kendi jeopolitik çıkarları için uluslararası toplulukların endişelerini hiçe saydığını ve hata ile tehlike yolunda ilerlemeye devam ettiklerini gösteriyor” ifadelerini kullandı.
Çin’in Washington Büyükelçiliği de 2021’de AUKUS ülkelerine, “İdeolojik ön yargıyı ve Soğuk Savaş mantalitesini bırakma” çağrısında bulunmuştu.
Avustralya Başbakanı Anthony Albanese, AUKUS’u “Avustralya tarihindeki en büyük savunma yatırımı” olarak tanımlıyor.
Global Times’tan Wang Qi’ye yorumda bulunan uzmanlar; programın Avustralya’da bir ABD üssü kurulması ile eş değer olacağını söylüyor. Uzmanlar, Avustralya’nın Amerikan entelektüel mülküne erişimi olmayacağından ötürü paktı “Pahalı bir hata” olarak niteliyor.
Kaynak: IntellStrategy
