17 Ağustos 2022’de Barkhane Operasyonu sona erdi ve Fransa dokuz yıl sonra askerlerini Mali’den çekti. Fransa, 8 Ekim’de de Orta Afrika Cumhuriyeti’nden askerlerini çekme kararı aldığını bildirdi. Nijer, Burkina Faso ve Senegal’de ise Fransa karşıtı gösteriler devam ediyor. Fransa Afrika’da güç kaybederken Rusya da bölgedeki varlığını artırıyor. Peki, Afrika’da neden Rus yanlılığı artıyor?
Fransa, Mali’de 2012’de patlak veren siyasi istikrarsızlık ve bölgede faaliyet gösteren silahlı gruplara karşı Ocak 2013’te Serval Operasyonu’nu başlatarak bu ülkede 4 binden fazla asker konuşlandırmıştı.
Daha sonrasında da Serval operasyonu, Temmuz 2014’te sona ermiş ve yerini Barkhane operasyonuna bırakmıştı.
Barkhane operasyonu, Epervier ve Serval operasyonlarının devamı olarak Ağustos 2014’te başlatılmıştı.
Terör olaylarının yoğun olduğu Sahel bölgesindeki Burkina Faso, Mali, Moritanya, Nijer, Çad ülkelerini kapsayan Barkhane operasyonunda, söz konusu ülkelerle ortaklaşa hareket etme stratejisiyle 5 binden fazla asker görev yapıyordu.
Haziran 2021’de de Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, “Barkhane Operasyonu”nu sonlandıracaklarını ilan etmişti.
Macron 10 Temmuz’da G-5 Sahel ülke liderleri ile düzenlenen çevrimiçi zirve sonrası, Paris ziyaretinde bulunan Nijer Cumhurbaşkanı Muhammed Bazoum ile ortak basın toplantısı düzenleyerek, Mali’deki askeri üsleri 2021 sonunda kapatmaya başlayacaklarını belirtmişti.
Kidal, Tessalit ve Timbuktu’daki Fansız üslerinin 2022 başında tamamen kapanmış olacağını bildiren Macron, “Sahel’de kalmaya devam ediyoruz, çünkü bölge ülkelerinin talebiyle oradayız” şeklinde konuşmuştu.
Şubat 2022’de ise Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Fransa ve Avrupalı müttefiklerinin askerlerini yaklaşık on yıl sonra Mali’den çekeceklerini duyurdu. 16 Ağustos’ta da Fransa Mali’den tamamen çekildi.
Fransa’nın çekilme kararı almasının nedenleri arasında; iktidarda bulunan askeri cunta ile anlaşma sağlanamaması ve yerel halkın Fransız güçleri karşısında rahatsızlık duyması yer alıyordu.
Barkhane Operasyonu’nun komutanı olan General Didier Castres, patronluk taslamanın Mali’deki yönetimlerle ve halkla Fransa’nın arasını açtığını belirterek, “Küçük kardeşine ne yapması ve ne yapmaması gerektiğini tembihleyen bir abi gibi davrandık” diye konuştu.
Macron ise çekilmenin başarısızlığın kabulü olduğu yönündeki iddiaları reddederek Fransa’nın bölgedeki İslami isyanlara karşı mücadelede kararlılığını sürdürdüğünü söyledi.
Macron her ne kadar bunun aksini iddia etse de; Mali’de Fransa öncülüğündeki güçlerin kayıpları günden güne arttı ve günlük maliyeti 1 milyon avro olan Barkhane Operasyonu sonlandırıldı.
Fransa, Mali’de bulunan üç üssü ve 2 bin 400 askerini Ağustos 2022’de çekerek komşu ülke Nijer’e konuşlandırdı.
AFRİKA’DA FRANSA KARŞITLIĞI ARTIYOR
Fransa’nın Orta Afrika Cumhuriyeti’nden de askerlerini çekme kararı aldığı duyurulmuştu. Orta Afrika Cumhuriyeti Büyükelçiliğinden yapılan açıklamada, başkent Bangui’de bulunan Bangui-MPoko havaalanında konuşlandırdığı son askeri birliğin çekileceği bildirilmişti.
Orta Afrika Cumhuriyeti’nde bunlar olurken Burkina Faso’da da Fransa karşıtı gösteriler baş gösterdi.
Burkina Faso’da Yüzbaşı İbrahim Traore ve destekçileri, Yarbay Paul-Henri Sandaogo Damiba’nın ülke sorunlarında yetersiz kaldığını ileri sürerek 30 Eylül’de yönetime el koymuştu.
Paul-Henri Damiba’nın Fransız Büyükelçiliği’ne sığındığı iddialarının ardından Fransız büyükelçiliği etrafında toplanan göstericiler, Fransa karşıtı sloganlar atarak binaya girmeye çalışmıştı. Elçiliğe giremeyen göstericiler, binanın giriş kısmını ateşe vermişti.
19 Kasım tarihinde ise Fransız askerlerin ülkeden ayrılması için eylem yapıldı. Başkent Vagadugu’da toplanan çok sayıda kişi, Fransa’nın Burkina Faso’daki askeri varlığını sonlandırmasını talep etti.
Mart 2021‘de Senegal’de muhalif lider Ousmane Sonko’nun gözaltına alınmasıyla başlayan sokak olaylarında da öfke bir anda Fransız iş yerlerine yönelmişti.
Sonko’nun “Fransa karşıtı” görüşleri nedeniyle destekçileri, Fransız marketleri yağmalamış ve benzin istasyonlarını ateşe vermişti.
Fransız ordusuna rağmen, bu ülkedeki katliamlar, bombalı ve silahlı saldırılar giderek arttı. Artan terör olayları sonrasında da Fransa’nın cihatçıları desteklediğine dair bazı iddialar ortaya atıldı. Bu iddialar yerel halkın daha da öfkelenmesine ve bölgedeki Fransız karşıtlığının artmasında önemli rol oynadı.
RUSYA’NIN AFRİKA’DAKİ VARLIĞI ARTIYOR
Fransa Afrika’da güç kaybederken Rusya bölgedeki varlığını artırıyor.
Rus güvenlik şirketi Wagner’in Afrika kıtasının pek çok ülkesinde yer aldığı düşünülüyor. Wagner’in paralı askerleri yerel ordulara eğitim veriyor, isyancı, terör gruplarıyla savaşıyor ve altın elmas gibi madenlerin güvenliğini sağlıyor.
Bu durum da Afrika kıtasındaki Rus yanlılığın artmasına ve Rusya’nın bölgedeki varlığını devam ettirmesine yol açıyor.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da bölgede giderek zarar gören itibarının sorumluları arasında Rusya’nın olduğunu söylüyor.
Mali’de darbenin ardından kurulan asker ağırlıklı geçiş hükümeti ile Rus Wagner grubu arasında askeri anlaşma imzalandığı iddia edilmiş, Malili yetikililer de bu iddiaları yalanlamamış ve güvenlik konusunda iş birliğine açık olduklarını söylemişti.
Burkina Faso’da ise İbrahim Traore’nin devlet başkanı olmasıyla birlikte ülkedeki Rus hakimiyetinin Mali’de olduğu gibi artacağı öngörülüyor.
AA’da yer alan habere göre, Rusya merkezli askeri bir şirket olan Wagner’in eğitim vermek amacıyla ülkeye gönderileceği ve Rusya’nın Burkina Faso’daki maden ocaklarından faydalanacağı düşünülüyor.
