Köpekler günümüzde enkaz arama kurtarmadan narkotik operasyonlara kadar pek çok alanda yoğun olarak kullanılıyor.
Arama kurtarma görevleri için köpekler ilk olarak 19.yüzyılda Saint Bernard isimli manastırın rahipleri tarafından kar fırtınasında kaybolan insanları bulmak için kullanıldı.
Akabinde birçok alanda kullanılmaya başlayan köpeklerin kullanım sebebi üstün koku alma duyuları. Bir insanda yaklaşık 4 milyon kokuya duyarlı reseptör varken köpekler yaklaşık 220 milyon koku reseptörüne sahip. Koku hafızaları da olan köpekler birinin izini üzerinden 4 gün geçmiş dahi olsa 160km’ye kadar takip edebilir.
Türkiye’de enkaz arama kurtarma görevlerinde kullanılacak köpekleri yetiştiren ana kurum AFAD. AFAD köpekleri henüz yavru iken testlere sokarak bu görevlerde kullanılabilecek aday köpekleri belirliyor. Seçilen köpekler AFAD Köpek Eğitim Merkezinde 2 yıl süren eğitim sürecine başlıyorlar.
Bu eğitimler de köpekler basit komutları almayı öğrendikleri ‘temel itaat’, yemek ve tuvalet gibi becerileri aldıkları ‘temel beceri’, karmaşık komutları uygulayabildikleri ‘ileri itaat’, belirtilen herhangi bir kişiye itaat ve iz sürme gibi kompleks becerilere sahip oldukları ‘ileri beceri’ eğitimleri ve iz sürme, arama kurtarma, gaz sızıntısı, yangın ve doğal tehlike bildirme gibi eğitimleri alırlar.
Eğitimleri tamamlayan köpekler eğitmenleriyle birlikte yeterlilik sınavına girerler ve başarılı olan köpekler sertifikalandırılır.
Üstün koku alma becerisine sahip bu köpekler, enkazın 4 metre altına kadar insan kokusunu alabilirler.
2020 yılında hem Elazığ’da hem de İzmir de gerçekleşen yıkıcı depremler sonucu enkaz altında kalanların kurtarılmasında pek çok köpek önemli rol oynadı/oynuyor.