Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump, NATO ittifakının geleceğine ilişkin büyük soru işaretlerinin doğmasına neden olurken, Türkiye’nin, yakın geleceğe dönük politikalarını NATO’nun dağılma olasılığına göre yaptığı ortaya çıktı. Bu arada, Trump’ın Rus diktatör Putin’in hedef aldığı Batılı liderlere hemen tavır koyması da artan bir şekilde dikkat çekiyor.
Türkiye, Trump’ın izlediği politikalara uzak duruyor ve Avrupa ile Amerika arasında bir kopma yaşanması halinde, ulusal güvenlik zeminini Avrupa ile yakın işbirliğinde görüyor. Bu, Türkiye’nin aynı zamanda, Rusya’ya karşı da büyük bir güvensizlik taşıdığını gösteriyor.
Özellikle Avrupa başkentlerinin yakın takibindeki Türkiye’nin bu tutumu, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın son açıklamasıyla ortaya çıktı.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan küresel ekonomi gazetesi Financial Times gazetesi editörleri Andrew England ve John Paul Rathbone ile Ankara’daki makamında yaptığı görüşmede, Türkiye’nin Trump sonrasında yeniden yapılanacak Avrupa güvenlik mimarisinin önemli aktörü olacağını söyledi.
İki editörün bu konuda kaleme aldıkları izlenimleri şöyle:
“Geçtiğimiz hafta sonu Fidan, Trump’ın Ukrayna’yı Rusya ile ateşkese zorlama girişimlerine ve Avrupa’nın güvenliğinden çekilme tehditlerine verecekleri yanıtı görüşmek üzere Avrupalı mevkidaşlarıyla birlikte Londra’daydı.
Financial Times’a verdiği demeçte ABD Başkanı’nın eylemleri için “Birleşmemiz ve kendi ağırlık merkezimizi tasarlamamız için bir uyandırma çağrısı” diyen Fidan, NATO’nun dağılması halinde Türkiye’nin yeni bir Avrupa güvenlik mimarisinin parçası olmak isteyebileceğini de sözlerine ekledi.
Fidan, Avrupa güvenliği konusunda “Cin şişeden çıktı ve onu geri koymanın bir yolu yok” dedi: “Başkan Trump şu anda Avrupa’dan çekilmeme kararı verse bile, gelecekte benzer görüşlere ve siyasi fikirlere sahip birinin Amerika’nın Avrupa güvenliğine katkısını azaltmayı düşünmesi mümkün.”
Fidan’ın bu yaklaşımı aslında Türkiye’nin bir konuda kesin karar verdiğini de sergiledi: Türkiye ve bağlantısında Avrupa artık, güvenliklerini Beyazsaray’a Amerikalı seçmenler tarafından seçilecek her hangi bir kişinin tercihlerine bırakamazlar.
Türkiye’nin bu konudaki kararını doğrulayan gelişme, Başkan Donald Trump’ın, yine Oval Ofis’de gazetecilere yaptığı açıklamalardan seçtiği tercihlerden geldi.
TRUMP: MÜTTEFİKLERİ SAVUNMAYACAĞIM
Başkan Donald Trump, bir kriz halinde NATO müttefiklerini savunmayabileceğini açıkladı.
Trump’ın “Eğer yeterli ödeme yapmazlarsa, onları savunmayacağım. Bunları daha önce de ilk başkanlık dönemimde onlara söyledim. Bu bir sağduyu değil mi?” yönündeki sözleri, Avrupalı devletlerin, Amerikan yönetimi tarafından yalnız bırakılan Ukrayna lideri Volodomir Zelenski’ye açık destek vermesinden sonra yaşandı
Trump, Oval Ofis’te NATO üyelerinin kendisinin arkadaşları olduğunu söyledi ancak Fransa’nın veya “birkaç başka ülkenin” kriz anında ABD’yi koruyup korumayacağını sorguladı.
“NATO ile yaşadığım en büyük sorunu biliyor musun? Gerçekten, yani, adamları çok iyi tanıyorum. Onlar benim arkadaşlarım. Ama eğer Amerika Birleşik Devletleri sıkıntıdaysa ve biz onları aradık, ‘Bir sorunumuz var, Fransa. Bir sorunumuz var, bahsetmeyeceğim birkaç tane daha var. Sence gelip bizi koruyacaklar mı?’ Bunu yapmaları gerekiyor. Ben pek emin değilim.”
Trump’ın bu açıklamalarının arasında, “Biz Japonya’yı korumakla yükümlüyüz ama Japonya bizim savunmamıza katkıda bulunma sorumluluğu taşımıyor, zamanında bu anlaşmaları kimler imzaladı” demesi dikkat çekti. Devamında yapılan yorumlarda, Japonya’nın 2’nci Dünya Savaşı sonrasında ordusunu en alt seviyeye indirme çerçevesinde teslimiyet anlaşması imzaladığı, buna karşılık Amerika’nın da bu ülkeyi Sovyetler Birliği ve Çin başta, bölgedeki tehditlere karşı korumayı garanti ettiği hatırlatıldı.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, yaptığı açıklamada, ABD Lideri Donald Trump’ın NATO üyelerinin ABD’yi savunup savunmayacaklarını sorgulamasının ardından Fransa’nın NATO’da “sadık ve kararlı bir müttefik” olduğunu söyledi.
MACRON’DAN TRUMP’A CEVAP: NATO’YA BAĞLIYIZ
Macron, Avrupa savunmasını görüşmek üzere AB liderlerinin Brüksel’de yaptığı toplantının ardından gazetecilere, “Her zaman birbirimiz için oradaydık,” dedi. Fransa’nın Amerika Birleşik Devletleri’ne “saygı ve dostluk” gösterdiğini ve “biz de aynı şeyi isteme hakkına sahibiz” dedi.
Putin, perşembe günü yaptığı açıklamada, Fransız lidere gönderme yaparak, “Napolyon zamanlarına geri dönmek isteyen ve bunun nasıl bittiğini unutan insanlar var” demişti. Böylece, Trump’ın neden birden Macron’u hedef aldığı da anlaşılmış oldu.
Macron, Rusya başkanını tarihi yeniden yazmaya çalışan bir “emperyalist” olarak niteleyerek karşılık verdi.
Macron, Brüksel’deki bir zirvenin ardından gazetecilere “Napolyon fetihler gerçekleştirdi” dedi. “Bugün Avrupa’da gördüğüm tek emperyal güç Rusya.” “Tarihi yeniden yazmayı amaçlayan bir emperyalist” diye ekledi.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, açıklamasında, Rusya’nın Ukrayna’da barış gücü olarak Avrupa güçlerinin konuşlandırılmasına karşı kararlı bir şekilde karşı çıktığını, bu güçlerin tarafsız olmayacağını ima etti.
“Uzlaşmaya yer olmadığını görüyoruz. Bu tartışma açıkça düşmanca bir amaçla yapılıyor” diye ekledi.
Lavrov, Rusya’nın bu birlikleri, Ukrayna’daki bir NATO varlığına bakacağı şekilde değerlendireceğini söyledi. Macron’u Hitler ve Napolyon’la karşılaştırarak, bu liderlerin aksine Macron’un Rusya’yı fethetmek istediğini açıkça söylemediğini, ancak “açıkça aynı şeyi istediğini” söyledi.
Macron’un “Rusya’ya karşı aptalca suçlamalarda bulunduğunu” ve Putin’in bunları “çılgınlık ve saçmalık” olarak nitelendirdiğini ekledi.
NATO GENEL SEKRETERİ’NDEN TELAŞ AÇIKLAMASI
NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, Amerikan Başkanı Trump ve ekibinin üst üste yaptıkları açıklamaların Avrupa’da yaratttığı tepki ve gerginliği yakından takip ediyor, bu nedenle son açıklaması biraz telaş izlenimi verdi: “Bazılarının NATO’nun geleceği konusunda endişeleri olabileceğini biliyorum. Bu yüzden açık konuşayım, transatlantik ilişki ve transatlantik ortaklık ittifakımızın temelini oluşturmaya devam ediyor. Başkan Trump, ABD’nin ve kendisinin NATO’ya olan kişisel bağlılığını açıkça belirtti ve ayrıca Avrupa’da savunma harcamaları konusunda daha fazlasını yapmamız gerektiği beklentisini de açıkça belirtti.”
Kaynak: M5
