Başkan Donald Trump’ın yönetimi geçen hafta Avrupa liderlerini sarstı ve ABD’nin 1949’dan beri ABD ile Avrupa’yı birbirine bağlayan askeri pakt olan Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nden ( NATO ) çekilmesini “düşündüğüne” dair kaynağı belirsiz söylentilerin ortaya çıkmasına neden oldu .
Rus ve ABD’li yetkililer arasında Suudi Arabistan’da gerçekleşen görüşmelerin teyit edilmesi ve Başkan Yardımcısı JD Vance’in Münih Güvenlik Konferansı’nda yaptığı yorumlar, Washington’ın daha milliyetçi bir gündem izlemesiyle ABD’nin Avrupa ile ilişkilerinin zayıflayabileceği yönünde endişelere yol açtı.
ABD yetkililerinin Avrupa’nın bir parçası olmayacağını doğruladığı Suudi görüşmeleri, Avro liderlerini endişelendirdi. Trump, 2024’te ikinci kez başkan seçilmeden önce, ittifak genelinde askeri harcamalarda görülen eşitsizlik nedeniyle Avrupa güçleriyle potansiyel olarak daha soğuk bir gelecek olduğunu belirtti.
Trump, ilk döneminde NATO müttefiki liderleri savunma harcamalarına ilişkin hedefleri tutturamadıkları için eleştirmişti; müttefikler 2014 yılında 2024 yılına kadar askeri harcamalar için GSYİH’lerinin yüzde 2’sinin kullanılması konusunda anlaşmışlardı .
Şimdi Rusya ile görüşmeler sürerken, sosyal medyada Başkan’ın NATO’dan çekilmeyi planladığına dair doğrulanmamış ve kaynağı olmayan söylentiler yayılıyor.
Siyasi yorumcu Dominic Michael Tripi, Pazar günü eski Twitter hesabı X’te şu paylaşımı yaptı: “SON DAKİKA: Başkan Donald Trump’ın ABD’yi NATO’dan çekmeyi düşündüğü bildiriliyor.” Ne bu paylaşımda ne de diğer yorumcuların benzer paylaşımlarında bu son iddiayı destekleyen doğrulanmış bilgilere referanslar yer almıyordu.
Oysa son olarak Pentagon eski yetkililerinden David Pyne’in “Trump Rusya ile sağlayacağı Ukrayna anlaşmasına Avrupalı müttefikler zorluk çıkarması halinde NATO’dan çekilmekte kararlı” mesajı geniş bir tartışma yarattı. Pyne’e göre Trump uzun süredir Amerika’nın NATO üyeliğini gerekli görmüyor ve Avrupa’yı koruma gibi pahalı bir misyondan uzaklaşmaya çalışıyor. Pyne’in “Trump her zaman NATO’yu modası geçmiş bir kurum olarak niteledi” cümlesi de dikkat çekti.
Trump NATO Hakkında Ne Söyledi?
Trump, Şubat 2024’te Güney Carolina’da düzenlediği bir mitingde NATO zirvesi görüşmelerinde, ABD’nin NATO müttefiklerinin savunma harcamalarını artırmamaları durumunda onları korumayacağını söylediğini ifade etti.
“Ben ‘Herkes ödemek zorunda’ dedim. Onlar da ‘Peki ödemezsek bizi yine de koruyacak mısınız?’ dediler. Ben de ‘Kesinlikle hayır’ dedim. Cevaba inanamadılar,” dedi Trump.
NATO’nun tüzüğüne göre, eğer bir NATO ülkesi işgal edilirse, ABD de dahil olmak üzere diğer tüm üyeler, işgali kendilerine yapılmış bir saldırıymış gibi ele almakla yükümlüdür.
Trump, harcama taahhütlerini yerine getirmeyen bir diğer NATO müttefikine saldırması halinde Rusya’yı “ne istiyorlarsa onu yapmaya” “teşvik edeceğini” de sözlerine ekledi.
New York Times , 2019 yılında Trump’ın bir önceki yıl “birkaç kez” ABD’yi ittifaktan çekmek istediğini özel olarak söylediğini bildirmişti.
Trump, 2024 yarışının ardından verdiği ilk seçim sonrası röportajında gazeteci Kristen Welker’a , eğer “faturaları ödemiyorlarsa” veya ABD’ye “adil davranmıyorlarsa” NATO’dan ayrılmayı “kesinlikle” düşüneceğini söyledi.
Ancak Rusya, Ukrayna ve Avrupa liderleriyle son dönemde yapılan görüşmeler göz önüne alındığında, NATO’dan çekilmeyi düşündüğü yönündeki mevcut iddialar doğrudan kanıtlara değil, eğitimli spekülasyonlara dayanıyor olabilir.
Son Dönemdeki Spekülasyonlara Ne Yol Açtı?
İddiayı yayan yorumculardan Dominic Michael Tripi, iddiayı destekleyecek delil istendiğinde sosyal medya paylaşımlarında haberlere atıfta bulundu.
Trump yönetiminin Avrupa’daki görüşmelerini çok sayıda yorum takip etse de, son NATO çekilme iddialarının özü analiz ve tahmine dayanıyor gibi görünüyor. 13 Şubat’ta İngiliz yayın kuruluşu LBC’ye verdiği röportajda, Trump’ın eski güvenlik danışmanı John Bolton, başkanın Ukrayna savaşını sona erdirme teklifini NATO çekilmesine giden bir yol olarak kullandığını söyledi.
Bolton, “Trump’ın ABD’yi NATO’dan çekmeyi denemesinin çok muhtemel olduğunu düşünüyorum ve bunu haklı çıkaracak ön koşulları şimdiden ortaya koyuyor” dedi.
“Biliyorsunuz, ilk döneminde, Avrupalıların hiçbiri savunmaya GSYİH’lerinin yüzde ikisini harcamıyor, bunu 2014’teki Cardiff NATO zirvesinde taahhüt etmişlerdi.
“Şimdi GSYİH’nın yüzde beşini savunmaya harcamanız gerektiğini söylüyor. Ben şahsen ABD’nin harcaması gerekenin bu olduğunu düşünüyorum. Zorlu bir dünyada yeterince harcama yapmadığımızı düşünüyorum ve şu anda yaklaşık üçteyiz,” dedi Bolton.
“Ancak Avrupa’da, belki Baltık ülkeleri ve Polonya ve birkaç başka ülkede yüzde beşe gidecek neredeyse hiçbir ülke olmadığından şüpheleniyorum. Yani bunun gerçekleşmediği bir yılda Trump, ‘NATO her zaman söylediğim kadar değersiz. Çıkıyorum’ diyebilecek.”
Bolton, 2019’da başkanın ulusal güvenlik danışmanlığı görevinden alınmasından bu yana Trump’ı açıkça eleştiren bir isim oldu. Trump, Bolton’dan, ABD’nin belirli konularda boyun eğeceğini düşünen yabancı liderleri sindirmek için kullanılan bir “aptal” olarak bahsetti.
Diğerleri tahminlerini Trump’ın kabinesinin eylemlerine dayandırdılar. 12 Şubat’ta Savunma Bakanı Pete Hegseth , Ukrayna Savunma İrtibat Grubu’na ABD’nin “stratejik gerçekliklerinin” “öncelikle Avrupa’nın güvenliğine odaklanmasını” engellediğini söyledi.
Bu yorum, Politico’ya konuşan eski Litvanya Dışişleri Bakanı Gabrielius Landsbergis tarafından da dile getirildi. Landsbergis, Hegeseth’in yorumlarının, Trump’ın NATO’dan 20.000 ABD askerini çekebileceği yönündeki söylentilerle birleşince “NATO’nun alacakaranlığının” habercisi olduğunu söyledi.
Politico’nun haberine göre, Landsbergis’in bu yorumları, Hegseth’in Varşova’da bir topluluğa yaptığı konuşmanın ardından geldi: “Şimdi yatırım yapmanın zamanı çünkü Amerika’nın varlığının sonsuza kadar süreceğini varsayamazsınız.”
RUSYA NATO’NUN ZAYIFLAMASINI BEKLİYOR, SALDIRACAK…
Öte yandan Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy , ABD’nin ittifaktan çekilmesi halinde Rusya’nın Avrupa ülkelerini işgal edeceği uyarısında bulunarak, çekilme ihtimalinden söz etti.
Zelenski, Putin’in “örneğin ABD’nin politikalarıyla NATO’nun zayıflamasını” beklediğini söyledi.
Ukrayna lideri, Ukrayna’nın, “Sovyet cumhuriyetleri” olan bazı NATO ülkelerinin işgal edilebileceğine inanmasını sağlayacak bilgilere sahip olduğunu iddia etti. Zelenski, ABD’nin NATO’dan ayrılması durumunda “Rusya’nın Avrupa’yı işgal etme riskinin yüzde 100 olduğunu” sözlerine ekledi.
Analistler daha önce Newsweek’e yaptıkları açıklamada , Trump’ın ABD’yi NATO’dan çekeceğini tahmin edemediklerini veya buna inanmadıklarını belirtmişlerdi .
Dış İlişkiler Konseyi’nde kıdemli bir üye olan Charles Kupchan, Kasım 2024’te Newsweek’e şunları söyledi : “Trump’ın NATO’dan çekilmesini beklemiyorum. Batı İttifakı’nı dağıtan ABD başkanı olarak hatırlanmak isteyeceğini sanmıyorum.
“Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırganlığı ve Trump’ın Ukrayna’daki savaşı sona erdirmeye yardımcı olabilmesi durumunda bile Moskova’nın Avrupa istikrarına yönelik tehditinin devam etmesi, ABD güçlerinin Avrupa’da kalması için yeterli neden sağlıyor.
“Trump müttefiklerine savunmaya daha fazla harcama yapmaları konusunda baskı yapmaya devam edecek, ancak ondan kaçıp gitmesini beklemiyorum.”
Harvard Kennedy Okulu’nda Robert ve Renee Belfer Uluslararası İlişkiler Profesörü olan Stephen M. Walt şunları söyledi: “ Açıkçası, kimse bilmiyor. NATO’ya derin bir bağlılığı yok ve uzun zamandır Avrupa’nın kendini savunmak için çok daha fazlasını yapması gerektiğini savunuyor.
“Ancak, Avrupalıların yaptıklarından sürekli şikayet ederek ve çekilme tehdidini kullanarak onları hem ekonomik hem de güvenlik konularında zorlamaya devam ederken, NATO’nun politikaları üzerinde etki sahibi olmak için NATO’da kalmayı tercih edebilir.”
Kaynak: M5
