Uzayda yeni dönem mi?: Rusya’dan yapay yerçekimi üreten uzay istasyonu
Rusya, astronot sağlığını korumak için yapay yerçekimi üreten döner bir uzay istasyonu tasarladı. Patentlenen konsept, ISS sonrası dönemde uzayda uzun süreli yaşamı hedefliyor.
Uluslararası Uzay İstasyonu’nun (ISS) 2030 yılında kontrollü biçimde atmosfere sokularak görevine son vermeye hazırlanması, uzayda yeni dönem planlarını da hızlandırdı. Bu süreçte Rusya, insan sağlığını merkeze alan iddialı bir projeyle öne çıkıyor. Rusya’nın devlet destekli roket ve uzay şirketi Energia, astronotları uzun süreli görevlerde yerçekimsizliğin yıkıcı etkilerinden korumayı amaçlayan dönen ve yapay yerçekimi üreten bir uzay istasyonu tasarımı için resmi patent aldı.
Yapay yerçekimi üretilecek
Aktarılanlara göre patent, insan vücudunun uzayda karşılaştığı en temel sorunlardan biri olan sıfır yerçekiminde kas ve kemik kaybını hedef alıyor. Mevcut ISS görevlerinde astronotlar, Dünya’ya döndüklerinde yürüyebilecek fiziksel yeterliliği koruyabilmek için her gün saatler süren egzersizler yapmak zorunda kalıyor. Rusya’nın yeni konsepti ise bu soruna geçici önlemler yerine kalıcı ve mühendislik temelli bir çözüm sunmayı amaçlıyor.
Tasarlanan yapı, dönme hareketi sayesinde merkezkaç kuvveti oluşturarak yapay yerçekimi üretmeyi hedefliyor. Patente göre istasyon, Dünya’daki yerçekiminin yüzde 50’sine karşılık gelen 0,5g seviyesini simüle edecek şekilde planlandı. Bu değer, insan vücudunun uzun vadede kas ve kemik sağlığını koruyabilmesi için kritik kabul ediliyor. Yapı, klasik silindirik istasyonlardan farklı olarak, yüksek hızlı dönen bir fanı andıran modüler bir mimariye sahip.
Teknik çizimlerde istasyonun merkezi bir omurga etrafında sabit ve dönen bölümlerin dengelendiği karmaşık bir yapıya sahip olduğu görülüyor. Yaşam alanları, merkezden dışa doğru uzanan tekerlek telleri gibi radyal biçimde konumlandırılmış modüllerden oluşuyor. Bu modüller, dönen merkezle hava geçirmez ve esnek bağlantı noktaları üzerinden birleştiriliyor. Astronotların yaşayacağı bölümler, merkeze yaklaşık 40 metre mesafede yer alacak ve istasyonun dakikada beş tur dönmesiyle hedeflenen yapay yerçekimi sağlanacak.
Proje, kağıt üzerinde etkileyici olsa da ciddi mühendislik zorluklarını da beraberinde getiriyor. İstasyonun boyutları nedeniyle, çok sayıda roket fırlatması ve yörüngede karmaşık montaj operasyonları gerekecek. Güvenlik başlığı ise en hassas noktalardan biri. Patentte özellikle kenetlenme sorunu öne çıkıyor. Sürekli dönen bir istasyona kargo veya mürettebat taşıyan bir aracın yanaşması oldukça zorlu olacaktır. En küçük bir hata, ölümcül çarpışmalara yol açabilecek riskler barındırıyor.
Rusya rakipsiz değil
Öte yandan Rusya bu alanda yalnız değil. ABD merkezli özel uzay şirketi Vast, ticari yapay yerçekimi istasyonları üzerinde çalışırken, NASA da onlarca yıldır “Nautilus-X” benzeri dönen istasyon konseptlerini teorik olarak gündemde tutuyor. Buna rağmen Energia’nın aldığı patent, Rusya’nın bu alandaki iddiasını resmileştiren önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
Her ne kadar proje için net bir takvim veya ayrılmış bir bütçe açıklanmış olmasa da, patentin zamanlaması dikkat çekiyor. NASA’nın, yaklaşık 450 ton ağırlığındaki ISS’yi 2030 yılında kontrollü bir şekilde atmosfere sokmayı planladığı bir dönemde gelen bu hamle, Moskova’nın geleceğe dönük stratejik mesajı olarak yorumlanıyor. Rusya’nın 2028 itibarıyla ISS’den tamamen ayrılmayı planladığı biliniyor.
Bu kapsamda Rus uzay ajansı Roscosmos, paralel olarak Rus Yörünge Uzay İstasyonu (ROSS) projesi üzerinde de çalışıyor. Mevcut bilgilere göre Rusya, ISS’deki tüm yatırımlarını kaybetmemek adına, istasyonun tamamen devre dışı bırakılmasından hemen önce en yeni modüllerini ayırmayı hedefliyor. Bunlar arasında Nauka çok amaçlı laboratuvar modülü ve Prichal bağlantı düğümü de bulunuyor.
