İran, 2015 nükleer anlaşmasının tarafları olan Fransa, Almanya ve İngiltere ile Salı günü İsviçre’nin Cenevre kentinde yeni bir nükleer müzakere turuna başlayacak. İran devlet televizyonuna göre görüşmeler, tarafların dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde yapılacak.
Bu toplantı, İran ile İsrail arasında Haziran ayında yaşanan 12 günlük savaş sonrasında ikinci kez düzenleniyor. Söz konusu çatışmalar sırasında ABD’nin de İran’ın bazı nükleer tesislerini hedef aldığı hatırlatılıyor. İlk görüşme 25 Temmuz’da İstanbul’da yapılmıştı.
Avrupa’dan yaptırım uyarısı
İsrail ile savaşın ardından Tahran, BM Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) ile iş birliğini askıya almıştı. İran, ajansın İsrail ve ABD’nin saldırılarını kınamamasını gerekçe göstermişti.
Avrupa üçlüsü (Fransa, Almanya, İngiltere) ise Tahran’ın iş birliğini yeniden başlatmaması halinde BM yaptırımlarının otomatik olarak yeniden devreye girmesini öngören “snapback mekanizmasını” çalıştırmakla tehdit ediyor. Ancak İran, bu adımın hukuki olmadığını savunuyor ve Avrupalıları anlaşmadaki taahhütlerini yerine getirmemekle suçluyor.
Anlaşmazlık sürüyor
2015 yılında imzalanan ve Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP/JCPOA) olarak bilinen anlaşma, İran’a nükleer faaliyetlerinde sınırlama karşılığında yaptırımların kaldırılmasını öngörüyordu. İran ise hiçbir zaman nükleer silah geliştirme niyetinde olmadığını vurguluyor.
ABD’nin 2018’de eski Başkan Donald Trump döneminde anlaşmadan çekilmesi ve sert yaptırımları geri getirmesi sonrası İran da uranyum zenginleştirme başta olmak üzere yükümlülüklerini kademeli olarak geri çekmişti.
O dönem Avrupalı ülkeler anlaşmaya bağlı kalacaklarını açıklamış, ancak ABD’nin yaptırımları nedeniyle Avrupa şirketlerinin büyük kısmı İran’dan çekilmek zorunda kalmıştı.
Kritik tarih yaklaşırken
Avrupalı ülkelerin snapback mekanizmasını aktive etmek için belirlediği süre Ekim ayında sona eriyor. Ancak Financial Times’a göre, Tahran’ın Washington’la müzakerelere dönmesi ve IAEA ile yeniden iş birliği yapması halinde bu sürenin uzatılabileceği ifade ediliyor.
İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ise Avrupa’nın böyle bir hakkı olmadığını belirterek uyarıda bulundu.
Kaynak: M5
