Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev, iki kardeş ülke için de önemli olan ‘’Şuşa Beyannamesi’’ni imzaladı. Türkiye-Azerbaycan ilişkileri ve bölgesel gelişmeler açısından oldukça mühim olan beyannamenin detayları neler? Şuşa Beyannamesi ile Kars Anlaşması arasındaki bağlantı ne?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 14 Haziran’da Brüksel’de gerçekleşen NATO Zirvesi’nin ardından 51 Haziran’da Azerbaycan’ın başkenti Bakü’yü ziyaret etti. Bu ziyaret Türk-Azeri ilişkileri ve bölgesel gelişmeler açısından oldukça önemli.
Erdoğan’ın, Ermenistan işgalinden kurtarılan Karabağ’ın İncisi ‘Şuşa’ şehrini ziyaret etmesi, Azerbaycan’ın bağımsızlığına ve toprak büyünlüğüne verilen güçlü desteği ortaya koyuyor. Bu kapsamda iki kardeş ülke liderinin imzaladığı ‘’Şuşa Beyannamesi’’ ilişkileri yeni bir boyuta taşıyor.
ŞUŞA BEYANNAMESİ’NİN ÖNEMİ
Söz konusu beyanname askeri, savunma sanayi teknolojileri, enerji, taşımacılık, ekonomik ve insani ilişkilere kadar pek çok alanda iki kardeş devlet arasındaki ilişkilerin geleceğine yönelik yol haritası sunuyor. Cumhurbaşkanı Aliyev bu Şuşa Beyannamesi’nin önemine, 44 günlük Vatan Savaşı’nda “Türkiye’nin desteği olmasaydı müdahale etmek isteyen çok olurdu” ifadeleriyle dikkat çekti.
Ayrıca iki kardeş ülke arasında imzalanan beyannamede 100 yıl önce imzalanan Kars Anlaşması’na da atıfta bulunuldu. Müttefiklik anlaşmasının Kars Anlaşması’nın yıldönümünde yapılması ve atıfta bulunulması son derece önemli. Çünkü Şuşa Beyannamesi 1921 yılında imzalanan ve Azerbaycan-Türkiye ilişkilerinin temel anlaşmalarından biri olan Kars Anlaşması ile kıyaslanıyor.
ALİYEV MÜTTEFİKLİK DETAYINA DİKKAT ÇEKTİ
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev bu beyannamenin önemini anlamak için ismindeki “müttefiklik” ifadesine dikkat çekti. Uluslararası ilişkilerde müttefiklik savaş durumunda iki veya daha çok devlet arasında imzalanan resmi savunma anlaşmasıdır.
Doğası itibarıyla bu tür anlaşmalar savunma özelliklidir ve taraflardan birinin üçüncü bir devlet veya koalisyonun saldırısına uğraması halinde imzacı devletlere güçlerini birleştirme sorumluluğu yükler.
ŞUŞA BEYANNAMESİ İLE KIYASLANAN KARS ANLAŞMASI NEDİR?
Sakarya Meydan Muharebesi’nin ardından Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan ve Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) arasında imzalanan Kars Anlaşması ile Türkiye’nin doğu sınırları çizildi.
Ayrıca TBMM’yi Doğu Cephesi’nde en çok uğraştıran Ermeni sorunu da ortadan kaldırıldı.
Azerbaycan hükümeti, Kars Anlaşması sayesinde Türklerinin yoğun olarak yaşadığı Nahçıvan bölgesinde özerklik kazandı.
Ayrıca Azerbaycan ile yapılan en önemli anlaşmalardan biri olarak görülen Kars Anlaşması ile Ermenilerin çıkarabileceği sorunlara karşı önlemler alındı ve Ermenilere karşı sınırların korunması amaçlandı.
İŞBİRLİKLER ARTACAK
Öte yandan imzalanan ortak beyanname sayesinde ekonomik işbirlikleri artacak ve Azerbaycan’da fabrika kurulacak. Savunma sanayii teknolojileri alanda kurulması planlanan fabrika bile birlikte, Azerbaycan askeri teknoloji ithal eden bir devletten üretim merkezine dönüşecek. Bununla birlikte iki dost ülke arasında yapılan askeri tatbikatlar da artacak.
Türk-Azeri işbirliği sonucu yapımı tamamlanan taşımacılık koridorunun (Bakü-Tiflis-Kars) tamamlanması bölgede yeni işbirliği imkanları ortaya çıkartıyor. Ayrıca ekonomik alanda da ticaret anlaşması içinde olan iki dost ülke, Şuşa Beyannamesi ile serbest ticaret anlaşması yönünde de bir adım atmış oldu.
Geride bıraktığımız Nisan ayında iki ülke arasında kimlikle seyahat serbestliği başlamıştı. Bu kapsamda atılan adımların bir adım daha öteye gitmesiyle vatandaşların karşılıklı olarak ülkelerinde ikamet edebilmesinin önü açıldı. Ayrıca söz konusu beyanname, Türkiye ve Azerbaycan ürünlerinin serbest dolaşımının sağlanması için gerekli mekanizmaların oluşturulması yönünde adımlar atılmasını da kararlaştırdı.
Kaynak:IStrategy
